A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

gràdu , nm Definitzione parte de calecuna cosa ispartzia in partes oguales (àngulu, temperadura, àrculu e àteru); genia de títulu chi andhat a iscala, mescamente de autoridades militares / leare su g. a unu = fàghere dannu a ccn. in su sensu de li pèrdere de importu; artziare in g. = essire prus de importu, cumandhare de prus; pèrdere o leare sos grados = pèrdere de importu, abbassiare o leare deunudotu sos grados (itl. degradare) Frases si sunt isfressurados fatendhe inchinos a noranta grados! ◊ cust'àngulu est de baranta chimbe, de noranta, de 180 grados ◊ sos binos lenos tenent pagos grados ◊ est faendho basca fintzes a trinta grados 2. a sos píscamos prego ondras divinas, a sos cumpagnos piús altu gradu ◊ bètadi a fàghere custa cosa, za no ndhe perdes sos grados! ◊ issu at pigau is gradus de tenenti ◊ che bonu uficiale asces in gradu! ◊ is gradus chi s'iat guadangiau gioghendusí sa vida, in tempus de paxi no baliant a nudha (B.Lobina) Tradutziones Frantzesu degré Ingresu degree, grade Ispagnolu grado Italianu grado Tedescu Grad, Rangstufe.

gràdu 1 , nm: radu* Definitzione genia de bartza tundha, de metallu, a costaos prus largos in artu (in is oros) ue si ponet s'olia a mòlere, in is molinos de s'olia.

graduài , vrb: graduare Definitzione giare su gradu, mescamente giare sa làurea Sinònimos e contràrios laureai Ètimu spn. graduar.

graduàndu , nm Definitzione chie est acanta a pigare sa làurea, is grados de istudiau Ètimu spn. graduando.

graduàre graduài

graduatória , nf Definitzione sa lista de is grados, is grados, o puntos, assentaos in órdine de su prus mannu a su prus minore, o su contràriu, prus che àteru po istabbilire unu diritu cunforma a sa posidura Frases si sos postos de triballu sunt pagos e prus de sa cumpeténtzia contat s'acotzu, ite faghent, sa graduatória de sos acotzos?◊ sa classífica de sas iscuadras de giogadores est una graduatória.

graduàu , pps, agt, nm: aggraduau Definitzione de graduare; chi o chiet tenet is grados, nau prus che àteru de is militares.

gràe , agt: grai, grave Definitzione nau de cosa, chi pesat meda, o fintzes chi costat meda coment'e trebballu, patimentu o àteru; si podet nàrrere fintzes de cumportamentu / min. graitu = unu pagu grae, graixedhu (= unu pagu grae, grae meda) Sinònimos e contràrios greu, pesante, pesosu, pesudu, troposu / infadosu / séliu | ctr. lébiu Maneras de nàrrere csn: èssiri grai de origas (nadu de unu) = chi est de mal'intesa, chi no iscurtat, o fintzas chi est surdu; sonnu grai = meda, de no s'ischidare pro intèndhere cosa; èssiri a grai = càrrigu, barriadu; parai sa tella a grai = male, chi no bi isparat candho s'animale si ndhe leat su papu Frases e chini dha movit sa carrada prena? est grai, balla! ◊ no ti at a èssere grai a cumprèndhere poite semus riunitos ◊ tue ses una pessone grave che tronu ◊ sa maladia l'at leadu a grae 2. custa betzesa est semper piús grae e mi pesat meda 3. gei ses grai, de origas: una barrina bella!…◊ no dhu bis ca seu a grai, ca portu sa genna a codhu?! Ètimu ltn. gravis, -e Tradutziones Frantzesu lourd Ingresu heavy Ispagnolu pesado Italianu pesante, gravóso Tedescu schwer, beschwerlich, langweilig.

graèsa , nf Definitzione su èssere grae, grave Sinònimos e contràrios grajori, graura, pesantori / gravedadi 2. intendho sa graesa de cudha mineta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gravité Ingresu gravity Ispagnolu gravedad Italianu gravità Tedescu Schwere.

gràfa gàfa

grafàle, grafàli , nm: grofale, grofali Definitzione genia de gànciu intrau in su muru ue s'intrant e arreschent is aperturas; in cobertantza, cosa acancarronada, fintzes sa natura de s'ómine Sinònimos e contràrios àncara, artera, badhadori, càncara 1, cancarile, croco, frontissa, grifone, pullícia 2. unu grofaledhu de luna ispainat argentu cun d-una soghixedha de luxi aintru de s'aposentu (E.Collu)◊ baxei, gherreris de Portoscusu, in is tancas de su mari e aciuvai is grofalis! (S.Chiappori) Ètimu ctl. golfó Tradutziones Frantzesu gond Ingresu hinge Ispagnolu gozne Italianu càrdine, gànghero Tedescu Haken.

grafía , nf Definitzione s'iscritura, mescamente po su crabbu chi funt fatas is líteras a manu

gràficu , agt, nm Definitzione nau de unu sinnu, chi est iscritu; genia de disegnu (línias o diagramma, figuras, es.istogramma), mescamente su chi cun sa mannària arrapresentat su valore matemàticu de calecunu datu, duos valores de lígere in is duas línias ortogonales ascissa (orizontale) e ordinada (verticale) chi si atóbiant; professionista chi ischit de gràfica, de arrapresentatzione fata cun figuras, disegnos, màgines 3. sos manifestos los cuncordat bene unu gràficu.

gràfu gàfa

gragàglia, gragàlla gargàgiu

gragàlla 1 , nf, nm: gragallu 2 Definitzione arratza de pigione chi portat su bicu coment'e una cullera Terminologia iscientìfica pzn Tradutziones Frantzesu spatule Ingresu spoonbill Ispagnolu espátula Italianu spàtola Tedescu Löffelreiher.

gragallína , nf Definitzione chedha de piciochedhos / cóciula gragallina = cóciula a zisa de cutzara, de cogarzu (gragallu) Sinònimos e contràrios crialla, feduliu, pipiàglia, scrafudhialla Frases ponidhi su tzitu a sa gragallina candho faet burdellu! Ètimu srd.

gragallízu , nm Definitzione genia de samunóngiu chi si faet in su tretu de su gúturu agguantandho abba o meighina in s'ingurtidórgiu serrau e faendhodha coment'e budhire faendho essire pagu pagu de ària Sinònimos e contràrios crocoladura, gurgulisci Tradutziones Frantzesu gargarisme Ingresu gargle Ispagnolu gárgaras Italianu gargarismo Tedescu Gurgeln.

gragallòni , nm Sinònimos e contràrios arrasoa, gragallu.

gragàllu , nm Definitzione indàtili o resorza de mare, genia de animaledhu de diferentes calidades, longu, a corgiolu tostau a duas perras, chi candho si serrat assimbígiat a una lepedha serrada / una creze de g.: mànigus de arresoja; g. de sànguni = gragallu de colore unu pagu biaitu (ensis siliqua) Sinònimos e contràrios arrasoa, gragalloni Frases anguidha cun lissa, cóciula cun gragallus Terminologia iscientìfica crx, pharus legumen, solen vagina, ensis ensis Ètimu ltn. cochlearium Tradutziones Frantzesu datte de mer Ingresu razor-clam Ispagnolu navaja Italianu cannolìcchio Tedescu eine Messerscheidesorte, eine Scheidenmuschelsorte.