sichíre , vrb: sighie,
sighire,
sighiri,
sigire,
sigiri,
sijire Definitzione
andhare a innanti faendho ccn. cosa cumenciada, durare in su tempus; andhare o cúrrere aifatu e lòmpere a ue un’àteru est andhau o est andhandho; lòmpere a un’arresurtau; agatare a unu asuba de su fatu, faendho unu dannu; si narat fintzes po andhare aifatu de una régula o de cosa pigada po ghia / pps. sichiu, sighidu; sighindhe = itl. di séguito
Sinònimos e contràrios
insighiri,
segudare,
sensare,
síghere,
sodigai,
tènnere
| ctr.
firmai,
sensai,
tasire
Maneras de nàrrere
csn:
sighire, sighire a + vrb. inf. = itl. riprèndere a + vrb. inf.; èssere a sighi sighi = a su tene tene, a punta a lòmpere a tènnere a ccn. o carchi cosa; èssere malu a sighire (nadu de ccn.)= chi est difítzile mannu a lu buscare, chi pro l'agatare tocat de lu chircare a tantas bias, chi de is fainas chi tenit a meda ndi lassat a cò; sighire una faina, unu triballu = fàgherelu, agabbàrelu, achipire; sighibbila!, sighidebbila! = sighi, sighei de aici!; sighire s'ormina = andhare ifatu de s'ormina; sighiri su cuntzillu, su parri de ccn. = iscurtare, fàghere comente cossizat; lu sighit su sole (nadu de cosa prantada) = su sole li assutat sas raighinas, che lu sicat ca zughet paga terra; èssere malu a sighire (nadu de unu)= chi no faghet a ndhe fàghere fine de una faina, de un'óbbrigu, chi promitit e no muntenet, chi tirat acoa cun arreghèscias; sighire sas códias, sas trassas, sa malíssia de ccn. = agatarebbilas, bincherebbilas
Frases
si su laore sighit gasi ocannu s'erricheus!◊ nachi Bodale s'intendhiat male: sighidu li at o passadu li est? ◊ préigant sa paghe e sighint a gherrare! ◊ fit proindhe, pariat chi sighiat ma at sessadu ◊ sighi a fàghere sa faina, no arrimes! ◊ su crapitu sichiat a melare ◊ sa morte apo a giamare si sighis a mi ofèndhere! ◊ custu triballu deo ti lu comintzo e tue sighis ◊ paria istrangugliadu: Gesummaria si mi fit sighidu gai!…◊ s'impresa est sighindhe a triballare apustis de sas férias ◊ sa maista iat fatu tzerriare a iscola sa mama de mammai po dhi nàrrere a dha fàere sighire a istudiare
2.
so tucadu apustis sou, ma caminendhe lestru l'apo sighidu ◊ candu as pentzau mai a festa, tui, o fradi miu sighiu che fera?! ◊ currit totu e no si sighit mai ◊ sa betzesa mi est sighindhe! ◊ si funt fuius coment'e su bentu e immoi a dhus sighiri est unu fuedhu!…◊ nosu cumenciaus a movi: coidai a sigiri! ◊ sos annos, malasorte!, mi ant sighidu e no ndhe poto leare sa sedha (A.Casula)◊ si tuco prima, bois ndhe sighides ◊ ghirendhe a bidha nos at sighidu s'abba e ifustu nos at
3.
e chie lu sighit custu muradore? promitit sempre ma no benit mai! ◊ istat a s'inghíria inghíria ma de triballu no ndhe sighit ◊ no lu poto sighire a ndhe li tirare su dépidu: candho mi bogat iscusas, candho si cuat! ◊ de custas piciochedhas no fait a ndi sighí una: a chini tenit de fai custu, a chini de fai cudhu e no ndi benit manc'una! ◊ sa cosa chi mànigo no la poto sighire cun sas pagas dentes chi zuto ◊ prantachela in fundhu, cussa cosa, ca sinono la sighit su sole
4.
sighi costante s'istiga segura de s'arte! (P.Casu)◊ una borta apo sijiu s'erriu ci ni essiat dae su padente ◊ una borta apo sijiu s'istrada ci barigat dereta muru muru
5.
si sentza mi mòrrere agguanto, a sa sorte li sigo sas códias (Limbudu)◊ bi lis sigo deo sa malíscia! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu, ca bi l'aia sighida deo sa mandronia, a fuste! ◊ su cane sighit sas trassas a mariane ◊ fit a sighi sighi cun sos carabbineris
Tradutziones
Frantzesu
continuer,
persister,
rattraper,
surprendre
Ingresu
to continue,
to persist,
to reach,
to catch
Ispagnolu
seguir,
alcanzar
Italianu
continuare,
proseguire,
persìstere,
raggiùngere,
sorprèndere
Tedescu
fortsetzen,
fortführen,
andauern,
erreichen,
überraschen.
sichiría , nf: tzichiria* Definitzione fenugu de margiane Terminologia iscientìfica rba, Ridolfia segetum.
sichirría , nf Sinònimos e contràrios furriadolza, forriarjola, furriola Ètimu srd.
sichirronàre , vrb Definitzione sicare Sinònimos e contràrios assichillonai, assicorrae Ètimu srd.
sichissíchi , avb: sighisighi Definitzione
chi benit luego aifatu, apustis, a pagu tretu, a pagu tempus / èssere s., a s. = a su tene tene, apunt’a lu sighire, a lu tènnere (fintzes genia de giogu, po aciapare)
Frases
fit una fera de ómine bandhidendhe a sighisighi cun sos carabbineris
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ensuite,
après
Ingresu
next to,
just later
Ispagnolu
inmediatamente después
Italianu
apprèsso,
sùbito dópo
Tedescu
darauf,
kurz nachher.
sichitúra sichidúra
sichíu , pps, agt: sighidu,
sighiu Definitzione
de sichire; chi no cessat, chi at sighidu / de sighiu = unu aifatu de s'àteru, chentza cessare, a sa sighia, a síghidu; nies sighidos = frocadas, niadas una aifatu de s'àtera
Sinònimos e contràrios
situ,
supriu
Frases
deo apo comintzadu e tue as sighidu ◊ tue ti che ses andhadu e deo che so sighidu ◊ a Fulanu l'ant sighidu furendhe
2.
sa cantone preferida la canto a boghe sighida ◊ no mi faghet nudha sa tzarra issoro sighida ◊ custos sunt sighidos afannos, sighidos martirizos ◊ su carrasciale fint tres dies sighidas de cuntentos
3.
est dexi dis proendi de sighiu ◊ in su cubile si traballabat prus de sichiu chi no in s'olibare
Tradutziones
Frantzesu
continué,
rattrapé,
surpris
Ingresu
continued,
reached,
caught
Ispagnolu
seguido,
alcanzado
Italianu
continuato,
proseguito,
raggiunto,
sorpréso
Tedescu
fortgesetzt,
erreicht,
überrascht.
sichizòne , nm: tzichizone Definitzione méndhula aortitza, bícia, chi no lompet; cosa sicada / unu mundhu de s. = sicau totu Frases su connau fit pinnicau che sichizone 2. su sídiu si bibat s'abba, su sichizone sa morte! ◊ a babbu e a mama de mene no lis abbarrat prus nudha: solu unu sichizone de disisperu Ètimu srd.
sicía , nf Definitzione
genia de erba chi faet asseliare is nérbios, batit su sonnu
Sinònimos e contràrios
cabbumilla,
caboníglia,
cambamilla,
cicirilloi
Terminologia iscientìfica
rbzc, Matricaria chamomilla
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
camomille
Ingresu
camomile
Ispagnolu
manzanilla
Italianu
camomilla
Tedescu
Kamille.
sícia séchia
sicía 1 , nf Definitzione
frore de cada mese, erba de frore, sicia móssia
Sinònimos e contràrios
bellore,
concuda 4,
pudibudi
Terminologia iscientìfica
rba, calendula officinalis
Tradutziones
Frantzesu
souci (bot.)
Ingresu
pot marigold
Ispagnolu
caléndula
Italianu
fiorràncio,
calèndola
Tedescu
Ringelblume.
siciài seciài
sicída , nf Sinònimos e contràrios bibbigorra, cantaganta, chíchela, cicirida, cixa, cixigraxa, coibira, sitzigarra, tzitarra Frases intendiast sa cantzonedha de is sicidas, chi no sentzàt mai, sèmpiri aguali (B.Lobina) Terminologia iscientìfica crp.
sicigórru , nm: cicigorru,
sinsigorru,
sintzigorru,
sissigorru,
sitzigorru,
tzintzigorra Definitzione
animaledhu cun su corgiolu (corra) tundhu a bisura de caragolu: bogat una genia de saliàciu e in conca, candho essit a is abbas mescamente, bogat coment'e duos corros, modhes, ue in punta portat is ogos: cun custu númene est mescamente su biancu e un'àtera calidade birdància (boveri) e si arregollet po papare (su papu)/ su sitzigorru est símbulu de is bregungiosos ca comente dhi tocant is corros che dhos torrat a intrare
Sinònimos e contràrios
babbacorra,
barracorru,
cocoi,
cocorra,
cocorróciu,
croca,
gioga,
pissigorru 1,
portamincorras,
suntzorra
Maneras de nàrrere
csn:
mamma de sitzigorru = zenia de cocoi chentza corza; sitzigorru buca modhi = chi zughet s'oru de sa corza, in s'ala abberta, tropu fine, chentza fata (e pro cussu no est bonu, depet sighire a crèschere); no bàliri unu sitzigorru = no bàlere a nudha; lassai isciogai is sitzigorrus = pònnere a zeunare; circai sitzigorrus a cúmpudu = candho ancora no sunt essidos, furriendhe sas pedras o àteru a bídere si bi ndhe at; sculaciai is sitzigorrus = segarendhelis sa punta de su caragolu (culàciu), prima de los sighire a còghere in sa bagna, a manera chi, manighèndhelos, ndh'essant a sutzadura
Frases
betanci cussus sissigorrus a sa bagna e testadha de sali ◊ istrama, po papu de sitzigorru dh'as pigada?!◊ apu biu unu sicigorru cun tres mois de trigu…
2.
sitzigorru, bogandi is corrus a foras e lassa sa bregúngia!
Terminologia iscientìfica
crp, helix pomatia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
escargot
Ingresu
snail (big)
Ispagnolu
caracol
Italianu
chiòcciola,
lumaca,
lumacóne
Tedescu
Schnecke,
große Schnecke.
sicòi , nm: sicore,
sicori Definitzione
tempus longu chentza pròere, mancamentu de abba
Sinònimos e contràrios
ansura,
asciotura,
asciutore,
sciugura,
sicagna,
sicorja,
sicúmene
Frases
custu logu patescit su sicoi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sécheresse
Ingresu
aridity
Ispagnolu
sequía,
sequedad
Italianu
siccità,
secchézza
Tedescu
Dürre.
sicomènte , cng: sigomente,
sigomenti,
sigomentras,
sigumenti,
sigomentu,
sucomente Definitzione
foedhu po inditare sèmpere unu motivu, a bisura de càusa / sicomente no… = tanti gei no!…
Sinònimos e contràrios
addaghi,
incantughí
Frases
sicomente a mie non mi at mai coglionatu nessune, est mentzus chi prima dimanne ◊ sigomenti custas píndulas si pigant a brenti prena, depit prima papai (A.Garau)◊ sigomenti no boliat chi dh'éssinti nau ca fut susuncu, at cumbidau totu su bixinau (B.Lobina)◊ sigomente est fintzas dae meda chi sa zente at lassadu sa cunditzione de s'animale, amus bisonzu de lezes e de istitutziones ◊ sucomente su pópulu si est pentitu de sa malesa, su Sennore l’at rispramiatu ◊ sigomentu cussa cosa li bisonzat no mi l'at dada
2.
sicomente non che liu tirat su sutzu, cussa ambisuga!…
Ètimu
ltn.
sic qua mente
Tradutziones
Frantzesu
puisque
Ingresu
since
Ispagnolu
como,
puesto que
Italianu
siccóme,
giacchè,
poichè
Tedescu
da,
weil,
denn.
sicónzu , agt Definitzione chi est unu pagu sicau; nau de ccn., chi est làngiu Ètimu srd.
sicónzu 1 , nm Sinònimos e contràrios
sicadura,
sicamentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
séchage
Ingresu
exsication
Ispagnolu
secado
Italianu
essiccaménto
Tedescu
Trocknung.
sicòre, sicòri sicòi