sichíre , vrb: sighie,
sighire,
sighiri,
sigire,
sigiri,
sijire Definizione
andhare a innanti faendho ccn. cosa cumenciada, durare in su tempus; andhare o cúrrere aifatu e lòmpere a ue un’àteru est andhau o est andhandho; lòmpere a un’arresurtau; agatare a unu asuba de su fatu, faendho unu dannu; si narat fintzes po andhare aifatu de una régula o de cosa pigada po ghia / pps. sichiu, sighidu; sighindhe = itl. di séguito
Sinonimi e contrari
insighiri,
segudare,
sensare,
síghere,
sodigai,
tènnere
| ctr.
firmai,
sensai,
tasire
Modi di dire
csn:
sighire, sighire a + vrb. inf. = itl. riprèndere a + vrb. inf.; èssere a sighi sighi = a su tene tene, a punta a lòmpere a tènnere a ccn. o carchi cosa; èssere malu a sighire (nadu de ccn.)= chi est difítzile mannu a lu buscare, chi pro l'agatare tocat de lu chircare a tantas bias, chi de is fainas chi tenit a meda ndi lassat a cò; sighire una faina, unu triballu = fàgherelu, agabbàrelu, achipire; sighibbila!, sighidebbila! = sighi, sighei de aici!; sighire s'ormina = andhare ifatu de s'ormina; sighiri su cuntzillu, su parri de ccn. = iscurtare, fàghere comente cossizat; lu sighit su sole (nadu de cosa prantada) = su sole li assutat sas raighinas, che lu sicat ca zughet paga terra; èssere malu a sighire (nadu de unu)= chi no faghet a ndhe fàghere fine de una faina, de un'óbbrigu, chi promitit e no muntenet, chi tirat acoa cun arreghèscias; sighire sas códias, sas trassas, sa malíssia de ccn. = agatarebbilas, bincherebbilas
Frasi
si su laore sighit gasi ocannu s'erricheus!◊ nachi Bodale s'intendhiat male: sighidu li at o passadu li est? ◊ préigant sa paghe e sighint a gherrare! ◊ fit proindhe, pariat chi sighiat ma at sessadu ◊ sighi a fàghere sa faina, no arrimes! ◊ su crapitu sichiat a melare ◊ sa morte apo a giamare si sighis a mi ofèndhere! ◊ custu triballu deo ti lu comintzo e tue sighis ◊ paria istrangugliadu: Gesummaria si mi fit sighidu gai!…◊ s'impresa est sighindhe a triballare apustis de sas férias ◊ sa maista iat fatu tzerriare a iscola sa mama de mammai po dhi nàrrere a dha fàere sighire a istudiare
2.
so tucadu apustis sou, ma caminendhe lestru l'apo sighidu ◊ candu as pentzau mai a festa, tui, o fradi miu sighiu che fera?! ◊ currit totu e no si sighit mai ◊ sa betzesa mi est sighindhe! ◊ si funt fuius coment'e su bentu e immoi a dhus sighiri est unu fuedhu!…◊ nosu cumenciaus a movi: coidai a sigiri! ◊ sos annos, malasorte!, mi ant sighidu e no ndhe poto leare sa sedha (A.Casula)◊ si tuco prima, bois ndhe sighides ◊ ghirendhe a bidha nos at sighidu s'abba e ifustu nos at
3.
e chie lu sighit custu muradore? promitit sempre ma no benit mai! ◊ istat a s'inghíria inghíria ma de triballu no ndhe sighit ◊ no lu poto sighire a ndhe li tirare su dépidu: candho mi bogat iscusas, candho si cuat! ◊ de custas piciochedhas no fait a ndi sighí una: a chini tenit de fai custu, a chini de fai cudhu e no ndi benit manc'una! ◊ sa cosa chi mànigo no la poto sighire cun sas pagas dentes chi zuto ◊ prantachela in fundhu, cussa cosa, ca sinono la sighit su sole
4.
sighi costante s'istiga segura de s'arte! (P.Casu)◊ una borta apo sijiu s'erriu ci ni essiat dae su padente ◊ una borta apo sijiu s'istrada ci barigat dereta muru muru
5.
si sentza mi mòrrere agguanto, a sa sorte li sigo sas códias (Limbudu)◊ bi lis sigo deo sa malíscia! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu, ca bi l'aia sighida deo sa mandronia, a fuste! ◊ su cane sighit sas trassas a mariane ◊ fit a sighi sighi cun sos carabbineris
Traduzioni
Francese
continuer,
persister,
rattraper,
surprendre
Inglese
to continue,
to persist,
to reach,
to catch
Spagnolo
seguir,
alcanzar
Italiano
continuare,
proseguire,
persìstere,
raggiùngere,
sorprèndere
Tedesco
fortsetzen,
fortführen,
andauern,
erreichen,
überraschen.
sichiría , nf: tzichiria* Definizione fenugu de margiane Terminologia scientifica rba, Ridolfia segetum.
sichirría , nf Sinonimi e contrari furriadolza, forriarjola, furriola Etimo srd.
sichirronàre , vrb Definizione sicare Sinonimi e contrari assichillonai, assicorrae Etimo srd.
sichissíchi , avb: sighisighi Definizione
chi benit luego aifatu, apustis, a pagu tretu, a pagu tempus / èssere s., a s. = a su tene tene, apunt’a lu sighire, a lu tènnere (fintzes genia de giogu, po aciapare)
Frasi
fit una fera de ómine bandhidendhe a sighisighi cun sos carabbineris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensuite,
après
Inglese
next to,
just later
Spagnolo
inmediatamente después
Italiano
apprèsso,
sùbito dópo
Tedesco
darauf,
kurz nachher.
sichitúra sichidúra
sichíu , pps, agt: sighidu,
sighiu Definizione
de sichire; chi no cessat, chi at sighidu / de sighiu = unu aifatu de s'àteru, chentza cessare, a sa sighia, a síghidu; nies sighidos = frocadas, niadas una aifatu de s'àtera
Sinonimi e contrari
situ,
supriu
Frasi
deo apo comintzadu e tue as sighidu ◊ tue ti che ses andhadu e deo che so sighidu ◊ a Fulanu l'ant sighidu furendhe
2.
sa cantone preferida la canto a boghe sighida ◊ no mi faghet nudha sa tzarra issoro sighida ◊ custos sunt sighidos afannos, sighidos martirizos ◊ su carrasciale fint tres dies sighidas de cuntentos
3.
est dexi dis proendi de sighiu ◊ in su cubile si traballabat prus de sichiu chi no in s'olibare
Traduzioni
Francese
continué,
rattrapé,
surpris
Inglese
continued,
reached,
caught
Spagnolo
seguido,
alcanzado
Italiano
continuato,
proseguito,
raggiunto,
sorpréso
Tedesco
fortgesetzt,
erreicht,
überrascht.
sichizòne , nm: tzichizone Definizione méndhula aortitza, bícia, chi no lompet; cosa sicada / unu mundhu de s. = sicau totu Frasi su connau fit pinnicau che sichizone 2. su sídiu si bibat s'abba, su sichizone sa morte! ◊ a babbu e a mama de mene no lis abbarrat prus nudha: solu unu sichizone de disisperu Etimo srd.
sicía , nf Definizione
genia de erba chi faet asseliare is nérbios, batit su sonnu
Sinonimi e contrari
cabbumilla,
caboníglia,
cambamilla,
cicirilloi
Terminologia scientifica
rbzc, Matricaria chamomilla
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
camomille
Inglese
camomile
Spagnolo
manzanilla
Italiano
camomilla
Tedesco
Kamille.
sícia séchia
sicía 1 , nf Definizione
frore de cada mese, erba de frore, sicia móssia
Sinonimi e contrari
bellore,
concuda 4,
pudibudi
Terminologia scientifica
rba, calendula officinalis
Traduzioni
Francese
souci (bot.)
Inglese
pot marigold
Spagnolo
caléndula
Italiano
fiorràncio,
calèndola
Tedesco
Ringelblume.
siciài seciài
sicída , nf Sinonimi e contrari bibbigorra, cantaganta, chíchela, cicirida, cixa, cixigraxa, coibira, sitzigarra, tzitarra Frasi intendiast sa cantzonedha de is sicidas, chi no sentzàt mai, sèmpiri aguali (B.Lobina) Terminologia scientifica crp.
sicigórru , nm: cicigorru,
sinsigorru,
sintzigorru,
sissigorru,
sitzigorru,
tzintzigorra Definizione
animaledhu cun su corgiolu (corra) tundhu a bisura de caragolu: bogat una genia de saliàciu e in conca, candho essit a is abbas mescamente, bogat coment'e duos corros, modhes, ue in punta portat is ogos: cun custu númene est mescamente su biancu e un'àtera calidade birdància (boveri) e si arregollet po papare (su papu)/ su sitzigorru est símbulu de is bregungiosos ca comente dhi tocant is corros che dhos torrat a intrare
Sinonimi e contrari
babbacorra,
barracorru,
cocoi,
cocorra,
cocorróciu,
croca,
gioga,
pissigorru 1,
portamincorras,
suntzorra
Modi di dire
csn:
mamma de sitzigorru = zenia de cocoi chentza corza; sitzigorru buca modhi = chi zughet s'oru de sa corza, in s'ala abberta, tropu fine, chentza fata (e pro cussu no est bonu, depet sighire a crèschere); no bàliri unu sitzigorru = no bàlere a nudha; lassai isciogai is sitzigorrus = pònnere a zeunare; circai sitzigorrus a cúmpudu = candho ancora no sunt essidos, furriendhe sas pedras o àteru a bídere si bi ndhe at; sculaciai is sitzigorrus = segarendhelis sa punta de su caragolu (culàciu), prima de los sighire a còghere in sa bagna, a manera chi, manighèndhelos, ndh'essant a sutzadura
Frasi
betanci cussus sissigorrus a sa bagna e testadha de sali ◊ istrama, po papu de sitzigorru dh'as pigada?!◊ apu biu unu sicigorru cun tres mois de trigu…
2.
sitzigorru, bogandi is corrus a foras e lassa sa bregúngia!
Terminologia scientifica
crp, helix pomatia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
escargot
Inglese
snail (big)
Spagnolo
caracol
Italiano
chiòcciola,
lumaca,
lumacóne
Tedesco
Schnecke,
große Schnecke.
sicòi , nm: sicore,
sicori Definizione
tempus longu chentza pròere, mancamentu de abba
Sinonimi e contrari
ansura,
asciotura,
asciutore,
sciugura,
sicagna,
sicorja,
sicúmene
Frasi
custu logu patescit su sicoi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sécheresse
Inglese
aridity
Spagnolo
sequía,
sequedad
Italiano
siccità,
secchézza
Tedesco
Dürre.
sicomènte , cng: sigomente,
sigomenti,
sigomentras,
sigumenti,
sigomentu,
sucomente Definizione
foedhu po inditare sèmpere unu motivu, a bisura de càusa / sicomente no… = tanti gei no!…
Sinonimi e contrari
addaghi,
incantughí
Frasi
sicomente a mie non mi at mai coglionatu nessune, est mentzus chi prima dimanne ◊ sigomenti custas píndulas si pigant a brenti prena, depit prima papai (A.Garau)◊ sigomenti no boliat chi dh'éssinti nau ca fut susuncu, at cumbidau totu su bixinau (B.Lobina)◊ sigomente est fintzas dae meda chi sa zente at lassadu sa cunditzione de s'animale, amus bisonzu de lezes e de istitutziones ◊ sucomente su pópulu si est pentitu de sa malesa, su Sennore l’at rispramiatu ◊ sigomentu cussa cosa li bisonzat no mi l'at dada
2.
sicomente non che liu tirat su sutzu, cussa ambisuga!…
Etimo
ltn.
sic qua mente
Traduzioni
Francese
puisque
Inglese
since
Spagnolo
como,
puesto que
Italiano
siccóme,
giacchè,
poichè
Tedesco
da,
weil,
denn.
sicónzu , agt Definizione chi est unu pagu sicau; nau de ccn., chi est làngiu Etimo srd.
sicónzu 1 , nm Sinonimi e contrari
sicadura,
sicamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séchage
Inglese
exsication
Spagnolo
secado
Italiano
essiccaménto
Tedesco
Trocknung.
sicòre, sicòri sicòi