Abbreviations Legenda | Symbols Legend

iferchíre , vrb: ifirchire, ifischire, ifrechire, infelchire, inferchire, infeschire, infilchire, isfelchire Definition intrare o fichire una cosa in s’àtera, nau mescamente de su intrare unu cambu noàdile cun pagos ogos (istica, iferta) de una linna in su múzulu (o truncu immuciurrau) de un’àtera a manera chi in custa crescat sa matessi linna de su cambu nou; si narat fintzes de su vacinu chi si faet a is sanos po pigare s’infetu de una maladia chentza bènnere graves ma de abbarrare amparaos de no dh'aciapare prus Synonyms e antonyms felchire, fichire, incirai, infèrchere, infèrrere, infrissire, innestare, schidonai, tzacare Idioms csn: i. sa sartitza = pònnere sa sartza o purpuza cundhida in s'istentina; i. s'acu = ifilare s'agu Sentences sas dentes suas parent infeschidas ◊ sa pupiedha de istratzu zughiat aguzas ifischidas ◊ leat s'aguza e si che l'infilchit in sos benujos ◊ at intzichidu sa cresura de sazos chi no b'iferchit mancu su porcu ◊ at isfelchidu unu bículu de saltitza in s'ispidu 2. sonniaiat chi fit dendhe sa meighina, immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe (S.Patatu)◊ a iferchire sos ozastros a isse l'aiant imparau sos prades Etymon ltn. infercire Translations French enfiler, greffer, ensacher, inoculer English to graft, to sack, to stick Spanish espetar, injertar, inocular Italian infilzare, innestare, insaccare, inoculare German aufziehen, veredeln, einimpfen.

ifermicàre , vrb Definition pònnere o fàere su greme in sa cosa Synonyms e antonyms bermigare, bermire, imbremigai, mermire, soldire Etymon srd. Translations French faire des vers English to become infested with worms Spanish agusanarse Italian invermire German wurmig werden.

ifertzíre , vrb: ifichire, ifretzire, ifrichire, ifricire, ifrigire, ifrissire, ifritzire, ifrucire, infertzire, infretzire, infriciri, infrigire, infrissire, infrissiri, infritzire, infritziri Definition intrare una cosa in ccn. àtera, púnghere ccn. cosa cun aina puntuda meda; unire cun puntos longos e lascos is orrugos de orrobba de unu bestimentu po dhos pòdere apustis cosire bene; foedhandho de pigiones, andhare e torrare a bólidos curtzos; in cobertantza, intrare in chistiones angenas Synonyms e antonyms afritzire, intzudhire / apuntorgiai / frissai, iferchire, infrissai, schidonai | ctr. isfretzire Sentences ispingi ispingi nc'est infrissiu in mesu a tanti genti 2. frimadí, deghinou t'infríciu coment'e una rana! ◊ fia infrissendu una tratalia po dh'arrustiri ◊ seu pighendi fragu de anguidha infrissida in s'ischidoni arrustendi ◊ pigae s'ischidone e ifichiedhu po dhu fàere a orrostu 3. oje a mi cheres a ifertzire e a cusire? ◊ menzus de comente cosis tue ifretzit àtere a manu istropiada! ◊ cun su sartigu t'infrissu su bruncu! ◊ su mastru de pannos est semper secandhe, azunghendhe e ifritzindhe 4. sos tzírrios de sas alasdepedhe m'infertzint sa gianna de s'ànima 5. càndhidas columbas ifertziant in su chelu, zocandhe 6. foras de su logu meu su sentimentu m'ifritzit sa carena, so in turmentu 7. no boliat a si che ifrichire in chistiones de is bighinos e méngius faiat su dovere suo Etymon itl. Translations French enfiler, faufiler, piquer English to stick, to tack, to quilt Spanish espetar, hilvanar Italian infilzare, imbastire, impuntire German aufziehen, heften, steppen

ifilàre , vrb: infibai, infilai, infilare Definition intrare su filu in s'ogu de s'agu, una cosa in ccn. àtera; andhare a una filada, a ccn. parte Synonyms e antonyms intrae, isfilare Sentences acosta e infibamí s'agu, ca dèu no nci biu! ◊ est de mirada firma po infilai agus ◊ resessit una fritza a che infilare in sos dóighi anedhos totu arreu ◊ a otant'annos ifilaiat s'agu chentza ortzales 2. cun s'achetu s'ifilat a cúrrere a boghes postas, situ a passu lestru de sos àteros Translations French enfiler English to thread Spanish enhebrar, introducir Italian infilare German einfädeln, stecken

ifiniàre, ifinigàre , vrb: irfiniare, irfinicare, irfinigare, isfinigai, isfinigare, issinigare, sfinigai Definition fàere fine, prus fine, menguare sa grussària; essire débbile, èssere pigau de sa debbilesa, bènnere mancu Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, insutiligai, irrussare, isgumentare / dilmagiare | ctr. ingrussai Sentences cun sa resolza Antiogu est ifinighendhe unu cantu de ozastru ◊ custa màniga cheret sighida a irfinigare pro intrare in sa forramenta ◊ sa fune si est irfinigada fintzas chi si est segada ◊ deo seo po m’issinigare! ◊ su cannone nostru est pro isfinigare su pane! 2. ifinigados che filu de seda, chentza prus alientu, andhant campandho de erbàgios e landhe (I.Patta)◊ ci mi pogno a ne dhos ghiare a sa giauna a domo issoro s'ant a issinigare in camminu! Etymon srd. Translations French réduire, diminuer English to thin Spanish adelgazar Italian assottigliare German dünner machen.

ifiudàre , vrb: imbiudare, infiudai, inviudai Definition abbarrare chentza pobidhu o chentza pobidha po morte de s’unu o de s’àtera Synonyms e antonyms imbatiare, sciudai, sviurai Sentences apena s'est imbiudau at béndhiu su bestiàmene ◊ mi seo immalaidada meda e fust acanta de t'ifiudare! ◊ s'ómine chi s'ifiudat no torrat prus de giudu ◊ cumenti est chi ti ses infiudada? Etymon ctl., spn. Translations French être veuf English to be left a widow (er) Spanish enviudar Italian rimanére védovi German verwitwen.

ifogíre , vrb: infogire, infolliri, infozire Definition bogare fògia, fàere sa fògia, nau de su matedu Synonyms e antonyms fozire, infollai, infollitai | ctr. irfozire Sentences sa mata si est torrada a infolliri Etymon srd. Translations French feuiller English to bear leaves Spanish poblar, verdear Italian frondeggiare, fogliare German sich belauben.

iformàre , vrb: informai, informare Definition giare novas, iscedas, fàere ischire cosas Synonyms e antonyms istruire 1 Translations French informer English to inform Spanish informar Italian informare German informieren.

iformicàre , vrb: ifurmicare, informigai, informigare, infromigai Definition batire un’arremu, mescamente postu male chi no passat bene su sàmbene, de pàrrere coment’e prenu de formiga andhandho, ispirtindho Synonyms e antonyms abborticare, addormicare, addrommentire, ammartusinare, immortigare, indormicare Sentences m'infromigant is manus, si asullant is didus ◊ dhi at infromigau totu una camba, unu bratzu, sa metadi de sa faci, e su dotori no at connotu ca portàt un'itus! ◊ si tocàt e dhi pariat de portai piu in faci e fiat totu infromigau! Etymon srd. Translations French engourdir English to numb Spanish entumecerse Italian intorpidire German gefühllos machen.

iforràre , vrb: ifurrare, ilfurrare, inforrai, inforrare, inforrari, infurrare Definition su intrare o pònnere sa cosa (pruschetotu su pane) in su forru a còere o fintzes po asciutare bene / a./c. cun ilfurrare a logos narant bogare de su forru; pàrrere dimóniu ifurrendhe pilarda = arrennegadu meda Synonyms e antonyms inturrare | ctr. irfurrare, sciorrai Sentences cussa fémina candho cochent su pane la mutint a ifurrare ◊ su pane s'iforrat crú e si ndhe bogat cotu ◊ sa buca de su forru essit a sa lolla e acanta dhui est sa paja de inforrai e is fruconis ◊ su pani s'inforrat cun sa pàlia ◊ finidu de inforrare, tia Tatónia che franghiat sos istrezos ◊ apustis incunzadu, pro pònnere su pane in sa mesa tocat a prugare, samunare, maghinare, suíghere, infurrare… Etymon srd. Translations French enfourner English to bake Spanish enhornar, cocer el pan Italian infornare German einschieben.

iforrogàre , vrb: irforrocare, irforroncare, isforrogare, isforrogiare, isforroxare, sfarrogai Definition cricare sa cosa movendho totu a morigadura, de mala manera, chentza critériu o, si est in terra, faendho fossos movendho sa terra che is porcos cun su murru / i. sas dentes = isfustigonai is dentis Synonyms e antonyms corrovai, farrogai, forroconare, irforronconare, iscrucuzonare, isforrotulare, sciorrogai, sforrogonai / chilcare Sentences est isforrojendhe ludu chirchendhe oro ◊ est isforrojendhe in sa piae nostra cun sa lepa ◊ ereditei un'aradu de linna e gai dai s'edade pitzinna apo sempre sa terra isforrogiadu e assulcadu cun pretzisa sinna (Pazzola)◊ candho pesso a tzertas cosas m'irforroco sas petorras 2. fit isforrojendhe in sos ammentos suos ◊ m'irforrocat s'irgràmiu de una cria, su túnchiu amorosu de sa mama ◊ ite cherites, irforroncare in s'ànima sua?! Etymon srd. Translations French fureter, farfouiller English to rummage, to grub Spanish hurgar Italian frugolare German kramen.

ifossàre , vrb: irfossare, isfossai, isfossare, sfossai Definition fàere fossu, fossos, foradas, irforrare Synonyms e antonyms afosciae, iscafudare, isfosciudae, isfossighinare, istofare, istuvucare, sfossonai, stuviolai | ctr. imparisai, parizare Sentences sos porcos sont irfossanne totu su locu ◊ su gatulinu est isfossandhe sa terra móida pro fàchere sos bisonzos suos Etymon srd. Translations French creuser English to dig Spanish agujerear, excavar, ahuecar Italian scavare, far fòssi German ausheben.

ifrachíre , vrb: infrachiri, inflachiri, irfrachire Definition fàere o essire fracu, débbile, lenu, de pagu fortza, pigare a frachesa; leare sa conca, fàere sa conca a brodu Synonyms e antonyms afrachiai, flachèssiri, indebbilitai, inflachèssiri / atambainare, scilibriri Sentences issu at deretadu a s’ifrachire e sa fortza sua si ch’est istirida ◊ sa fémina si fiat infrachia e aturàt crocada 2. custu arrexonamentu mi est infrachendi sa conca, ita dannu! ◊ zughet sos bratzos ifrachidos Etymon srd. Translations French débiliter English to enfeeble, to weaken Spanish debilitar Italian debilitare German schwächen.

ifricatzàre , vrb: ifrigaciare, ifrigociare, ifrigotzare, ilfrigatzare, isfrigatzare Definition frigare meda e a fortza Synonyms e antonyms afrigongiai, carasiai, friai, frigatzare, frichizare, frigatzare, scrovinai, sfrigongiai Sentences s'ifricatzaiat s'ischina cun sas manos ◊ pro si fàghere s'alva s'ilfrigatzat su sabone a pinzellu ◊ s'afare est fatu! - at rispostu isfrigatzèndhesi sas manos dai sa cuntentesa ◊ si at ifrigociau is manos, prexau ◊ su ferru, ifrigociau in sa pedra, bogat ischintídhias Etymon srd. Translations French frotter English to rub Spanish frotar Italian strofinare German abreiben.

ifridàre , vrb: ifritare, infridai, infritare, isciadrai, isfridare, isfritare, sfridai Definition su abbasciare sa temperadura, su pèrdere o fàere pèrdere calore; nau in cobertantza, pèrdere s’istima, s’interessamentu po unu, po ccn. cosa / ifridare su sàmbene = pònniri pentzamentu, pistighíngiu, fàere pentzare in su malu Synonyms e antonyms afritare, fritire 1, irbudhidae, isfriorzare, isfritire, stebidai | ctr. caglientai, imbudhighinare Sentences su tempus si che ifritat comente intrat zerru ◊ no s'isfritat, no brujat, no at paura chi li apítzighet màcula peruna ◊ si est budhidu ifritadilu! ◊ su tempus at ifritadu ◊ fiaus in mari isciadrendu 2. de issos puru si ndh'est infritadu ◊ disgustu nisciunu ne suspetu isfridat s'afetu! ◊ sa chistione no cheret lassada ifritare! ◊ aintro de note at inténdhiu unu cane a gúgulos malos e dhi at ifridau su sàmbene ◊ su sentidu sou at fatu a s'ifrita ifrita e como no torrat mancu a crésia Etymon srd. Translations French refroidir English to make cold Spanish enfriar, refriar Italian raffreddare, sfreddare German abkühlen (lassen).

ifriscàre , vrb: ilfriscare, infriscai, infriscare, isfriscare Definition fàere friscura, friscu, essire prus friscu Synonyms e antonyms afriscai, afriscorai, arrefriscai, infriscorai | ctr. caentare, imbudhidai Sentences s'abba de su riu fit bella pro abbare, samunare e isfriscare ◊ no sunt galu cudhas dies fritas de iberru, ma sunt comintzandhe a s'ifriscare ◊ su tempus at ifriscadu Etymon srd. Translations French rafraîchir English to cool Spanish refrescar Italian rinfrescare German kühler werden, abkühlen.

ifriscàre 1 , vrb: infrisciare Definition isserrare, serrare a friscu Synonyms e antonyms acràere, afriscare, creari, imbarcionai, increai, serrai Sentences ifriscachelu intro chi no si ndhe torret a essire! ◊ sos bellos esémpios tuos mi los apo infrisciados in sa mente (Mura) Etymon srd. Translations French enfermer English to shut in Spanish encerrar Italian rinchiùdere German einschließen.

ifrixàre , vrb: isfrisare, isvrixare Definition passare acanta meda, arrasigandho, agiummai tocandho Synonyms e antonyms afrinare, afrinzare, atuciare, frasiari Sentences li so passadu a fiancu ifrixèndhelu ◊ su cane ch'essit che allutu, si che betat a putu in d-unu buscu pariat chi l'aiat isvrixadu su raju ◊ su calore de sa tita mai isvrixada mi turmentat su coro ◊ si li acúrtziat su trau a deminos chi li fit isvrixendhe sos caltzones cun sos corros Translations French frôler English to graze Spanish rozar Italian sfiorare German streifen.

ifroscàre , vrb: irfroscare, isfroscare Definition bogare linna noa comente faent is matas creschendho: dhu narant fintzes de su crèschere de su cristianu; tènnere o fàere isfogu (nau de su cristianu ma fintzes de su tempus) Synonyms e antonyms afroscare / irfocare, sciogai Sentences azes a bíere ifroscandhe nobàdiles froghedhas ◊ custu est àlinu de sos frores ifroscandhe 2. sa famíllia est creschendhe e ifroscandhe e chin issa est irmanniandhe su bisonzu ◊ sos pitzinnos sunt in su mezus ifroscare 3. cussa casta de murtina corfit sos fràvicos dae sas radichinas e los fachet irfroscare 4. candho si est isfroscadu un'aizu de coro, intreit a sa domedha e si che drommeit ◊ como su tempus già at isfroscadu: est torradu in bonu Etymon srd. Translations French développer English to develop Spanish desarrollar Italian sviluppare German entwickeln.

ifumentàre , vrb: ilfumentare, infumentare, isfumentare Definition fàere afumentu, prènnere su logu de fumu, pigare fumu; fàere fumu o afumentu a unu coment’e meighina; bínchere cun grandu facilidade, impresse, in ccn. cosa Synonyms e antonyms afumare, afumentai Sentences poniant su casu in su cannitu chi che fit in su cubone, a ilfumentare 2. ndhe ant batidu a su santu Manzella a los isfumentare ◊ pro su chi apo bidu ndhe cheria irfumentadu ◊ ca mi che so ammustérchidu, tziu Batore mi at irfumentadu 3. in sa falada a isse l'apo infumentadu Etymon srd. Translations French fumiger English to fumigate Spanish fumigar Italian espórre a suffumìgio German inhalieren

«« Search again