Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

indrovigàre , vrb: indruvigare Definition fàere sa faina male, a improdhu, a atzorodhadura, po no èssere àbbiles o fintzes ca si faet a ingannu Synonyms e antonyms aciapuciae, aciarollai, aciorobedhare, acoredhai, afioncai, afrochedhare 1, allarodhai, inciapudhare, inciapugliare, indruvinzare Etymon ltn. in + turbidare Translations French rafistoler English to patch (up) Spanish chapucear Italian raffazzonare German zusammenstoppeln.

indrucài, indrucàre , vrb: indruciai, indulcai, indulciai, indurcai, indurcare, indurciai, indurtzare, undrucai Definition fàere druche, prus druche; pònnere a pèrdere su marigosore, s'aspore, s'arridore o calecuna àtera calidade mala / i. linnàmini, su linu = pònnere a modhe su linnàmine, impojare su linu Synonyms e antonyms addruchire, addulcare, ingruciai, immelai, indruchire, melai | ctr. ammarigosae, irranchidare Sentences su gafè s'indurcat cun su túcaru ◊ sas frútoras sunt totus indurcandhe ◊ porta cussus drucis… ca s'indruciaus! ◊ po t'indruciai sa buca piga un'incuedhu de tzúcuru! 2. s'olia de cufetu trapada si ponet in abba a indurcare ◊ s'olia trapada s'indurcat in s'abba 3. in sa noti de billa s'indúlciat s'arregordu de una boxi, de unu nòmini ◊ Antoni como s'est indrucau fintzes in su foedhare Etymon ltn. indulcare Translations French sucrer, adoucir English to sweeten Spanish endulzar Italian addolcire German süßen.

indruchíre , vrb: indruciri, indulchire, indurchire Definition fàere druche, prus druche, fintzes in cobertantza Synonyms e antonyms addruchire, addulcare, immelai, indrucai*, melai | ctr. ammarigosae, irranchidare Sentences cúmpida sas intragnas odiosas po indruchire dogni ranchizore! ◊ su coru de s'ómini indrucit s'araxi de custu trumbullu Translations French sucrer English to sweeten Spanish endulzar Italian addolcire German süßen.

inducàre , vrb Synonyms e antonyms acreantziare, addestrare, ammaistrae, annestrare, incalchetare Sentences issu fit istau inducau dae minore a sa cultura de sa gherra ◊ babbu mi at inducadu e ammaniadu pro sa vida Translations French inculquer English to instil Spanish inculcar Italian inculcare German einprägen.

indúgi, indúgiri, indúgliri , vrb: indulli, indúlliri, indúxiri, undúxiri Definition indrúchere, fàere abbasciare (sa conca o àteru) a cara a un’ala nau prus che àteru de cosa longa o arta chi a su normale istat prantada; nau de gente, su si abbasciare e fintzes cèdere o tròchere a una fortza, a un’àtera volontade / pres. ind. dèu indullu; pps. indúgiu (in-dú-gi-u), indúgliu, indúlliu, indurtu Synonyms e antonyms abasciai, aúlghere, dòrchere, incruai, indrúchere, indrughire, indugi, muciare / conchinare, cumbínchere, tzèdere Idioms csn: i. a unu a fai ccn. cosa = conchinarechelu; i. is costas a ccn. = dàreli surra manna, cannire sas costas a ccn.; a conca indúllia = a conca incrubada; indugi sa cigirista = abbassiare sas pretesas Sentences is manus chi ti sonant campanas de pasca, o paxi, funt is chi t'indullint su ferru in centu ainas bonas (Danese)◊ femu làngia e m'indullemu che filu (Z.Sanfilippo)◊ indulliat is genugus fintzas a terra ◊ no seu dignu de m'indulli po dh'iscapiai is corriedhas de is crapitas ◊ dhi benit ammaròglia a s'indúgliri, si bolit papai!◊ indugit is ogros a terra e fait lavras de erriri 2. mi at indúlliu a cambiai su cuntratu ◊ ammarolla dhi est bénniu a indugi sa cigirista! Etymon ltn. indulgere (indulgeo) Translations French fléchir, céder English to give in (way), to flex Spanish doblar, ceder Italian flèttere, cèdere German biegen, sich ergeben.

induràe , vrb: indurai 1, indurare, indurari Definition fàere prus tostau, duru (indurari fintzes ponendho orrobba de rinfortzu in is oros) Synonyms e antonyms indolari, indurèssiri, intostai / orire, orivetai, orizare, orulare 1 | ctr. ammodhiae 2. su bestiri est cun s'uru indurau a folludu Etymon srd. Translations French durcir English to harden Spanish endurecer Italian indurire German verhärten.

industriàre , vrb Definition passare s'indústria a su cuadhu, a un'animale Synonyms e antonyms istrigliai Translations French étriller English to curry Spanish almohazar Italian strigliare German striegeln.

infachilàre , vrb: infacilai, infacilare Definition pònnere su fachile, sa faciola; pònnere calecuna cosa a cuare sa cara Synonyms e antonyms acapuciai, acubudhare, acuguciai, acugudhai, fachilare, incugudhai Etymon srd. Translations French avoir des œillères (fig.) English to put blinkers Spanish poner anteojera Italian méttere il paraòcchi German Scheuklappen aufsetzen.

infaltzàre , vrb Definition coment'e bogare in falsu o fàere falsu, nau in su sensu de bènnere mancu a unu giuramentu, a su foedhu Synonyms e antonyms afalsare, disfrassai, traíchere Translations French fausser, déformer English to distort Spanish faltar Italian falsare German verfälschen.

infarraciài, infarratzài , vrb: infarrutzae, infarrutzari, infarrussai Definition nau de sa linna bècia, agiummai coment'e fàere o essire a farra, guasta, totu istampada; foedhandho de fruta chistia, tzucorare a sola Synonyms e antonyms afarratzai, afarrixedhai, afarruciare, irfarinare, pipionire Sentences est fatu de linna bècia chi no infarratzat ◊ crepau siat, che doga infarraciara! 2. sa figu sicà si papat candu est bene infarrutzà Etymon srd. Translations French se vermouler English to be worm-eaten Spanish carcomer Italian tarlare German wurmstichig machen.

infeíre , vrb Definition fàere feu, légiu Synonyms e antonyms afeai, illegiri, illegiare, sbisuriai | ctr. imbellichinare, imbellire Sentences in sa tana fiama tremulante t'infeit sa figura cadavérica (P.Casu) Etymon srd. Translations French enlaidir English to make ugly Spanish afear Italian imbruttire German häßlich machen.

infelài , vrb Definition pigare o giare fele, arrennegu meda, tzacu Synonyms e antonyms abbetiae, acroconai, afelonare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, imbirdinare, inchietae, infelonae, infelonire, inferronai, renignai | ctr. allegrare, prexai Sentences seis narendindi, de tontesas, po mi acabbai de infelai, oi!…◊ a chini no faint infelai, pigadas a mandronia!… ◊ infelendi po is fillus seu, ca funt dimónius! Etymon srd. Translations French se mettre en colère English to get angry Spanish irritarse, enfadarse Italian adirarsi German sich ärgern.

infelloníri , vrb rfl: infelonire Definition pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu Synonyms e antonyms afelonare, imbirdinare, infelai, infellonai, trenesci Sentences si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit! Translations French devenir furieux English to become furious Spanish enfurecerse Italian inviperirsi German sich erbosen.

infendiài , vrb: infindhiare, infindhigare, isfindhigare, sfendiai Definition nau de sa fémina, naschire su fedu nou Synonyms e antonyms iglierare, insinnigare, iscendiai, palturire, springiai | ctr. imprignare Sentences chi impríngias ge as a infendiai! Etymon ltn. *exfendicare Translations French accoucher English to be delivered of Spanish parir, alumbrar Italian partorire German gebären.

infèrrere, infèrri , vrb: infèrriri, insèrrere Definition imbàtere, lòmpere o andhare a calecunu logu (e si podet nàrrere fintzes de tempus), essire de sa làcana e intrare in àteros terrenos; foedhandho de matas, pònnere is ifertas in is truncos immuciurraos po fàere matedu méngius, o, foedhandho de meighinas, giare o fàere su vacinu po no pigare una maladia / pps. infertu / maneras de infèrriri una mata: a ogu, a cambu intr'e su croxu e su truncu, a pértia in su truncu isperrau Synonyms e antonyms afèrrere, imbàtere / atumbae / iferchire, ifèrrere, incirai / aciúgnere Sentences ch'est infertu in Gavoi a si comporare brocas ◊ custa borta parit ca nci dha inferrit: est sa de tres bortas chi donat s'esami! ◊ tuviduvi c'est infertu a incudheni ◊ l'at infertu un'istocada a petorras ◊ aundi nc'inferrit custu camminu? ◊ candu un'abi nc'inferit in logu chi dhoi at frori bandat a su casidhu e avisat is àteras ◊ apo infertu sos murros a su muru!◊ sa pompa inferrit s'àcua atesu, si dhui at pressioni ◊ chini no tenit funtana si depit inferri a un'àtera domu po s'àcua 2. nci at a inferri apustis de s'arragorta a torrai a acorrai su cuntzillu comunali ◊ a passai su cumbidu nci at a inferri a cras a merí 3. cussa mata de pirastu est chena de inferri ◊ is pillonàcius dhus inferint 4. si podet insèrrere una murga de orrobba a sa fardeta Etymon ltn. inferre Translations French joindre, greffer English to reach, to graft Spanish llegar, injertar Italian giùngere, innestare German ankommen, veredeln.

infertzíre 1 , vrb: isfertzire Definition pònnere su prenimentu a unos cantu papares Synonyms e antonyms fartziri, impreni Etymon itl. infarcire Translations French farcir English to stuff Spanish rellenar, embutir Italian farcire German füllen.

infestàre , vrb Definition giare infestu, fàere istrobbu Synonyms e antonyms agiorridare, ammaciocai, annischissai, ifadare, ifastizire, malifestai, strobbai, suberiare Sentences baediche dae cue, chi mi ses infestendhe! Etymon ltn. infestare Translations French déranger English to bother Spanish importunar Italian importunare German belästigen.

infilipàre , vrb Definition pigare a unu de mala manera, foedhare o pigare sa gente a foedhos malos, ponendhodha a brigare Synonyms e antonyms afierare Sentences custas ciàciaras infilipant sas discórdias e sos ódios tra famíllias Translations French s'acharner, fomenter English to act cruelly, to foment Spanish encarnizarse, provocar Italian infierire, fomentare German wüten, anfeuern.

infinigàe, infinigài, infinigàre , vrb Definition fàere prus fine, torrare o menguare sa grussària de sa cosa, ma fintzes is capacidades de sa carena, de sa persona Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, fragiare, ifiniare, insutiligai, irrussare, isgumentare | ctr. ingrussai 2. at a bivi turmentau de su surrúngiu fintzas chi at a mòrriri infinigau ◊ portu is manus infinigadas Etymon srd. Translations French réduire, user English to thin, to wear out Spanish adelgazar Italian assottigliare, logorare German feiner machen, verbrauchen.

infiochitàre , vrb: inflochitai, infrochetari, infrochitai Definition pònnere frocos, fàere bella una cosa ponendhodhi frocos Synonyms e antonyms aflochitai, afrochedhare Translations French enrubanner English to tassel Spanish adornar con lazos Italian infioccare German mit Bändern schmücken.