iscadenài , vrb: iscadenare,
scadenai Definition
leare, bogare o iscapiare sa cadena, lassare andhare o andhare a s'airada coment'e fortza chi no si podet poderare
Etymon
srd.
Translations
French
déchaîner,
éclater
English
to unchain
Spanish
desencadenar
Italian
scatenare
German
entfesseln.
iscadèssere , vrb: iscaèscere,
iscaèssere,
iscaresce,
iscarèscere,
iscaresci,
iscarèsciri,
iscarèssere,
scadèsciri Definition
essire o pèrdere una cosa de mente, no àere o pèrdere ammentu; fàere finta de no arregodare una cosa, a manera de no ndhe fàere prus contu / pps. iscaéssiu, iscarésciu / mi est iscarésciu, m'iscarescit = mi ndhe so irmentigadu, mi ndhe irméntigo
Synonyms e antonyms
ilmentigare,
obbriviri,
olvidai,
variai
| ctr.
ammentare,
arregordai
Sentences
oe cussa festa ch'est iscadéssia (A.Marceddu)◊ is ogos serraia iscaessenno annos, dies, oras ◊ apustis de duas dís si ndi fut bell'e iscarésciu ◊ apu sonnau de podi sonai iscarescendimia de cudhas dís de morti (G.Manconi)◊ no mi ndhe apo a iscaresce mai! ◊ a bortas m'iscarescit su chi seu narendu ◊ cudha cosa no t’iscarescit mai! ◊
Surnames and Proverbs
prb:
fae bene e iscaescetidhu, fae male e supenitidhu
Etymon
spn.
escaecer
Translations
French
oublier
English
to forget
Spanish
olvidar,
descuidar
Italian
dimenticare
German
vergessen.
iscadíre , vrb: scairi Definition
passare su tempus, bènnere su tempus istabbiliu po calecuna cosa / pps. iscadidu/iu, iscàditu
Synonyms e antonyms
scadèssiri
Sentences
cheret pagada sa bulleta de s'abba ca iscadit oe! ◊ est iscàditu su tempus: pérditu su dinare!
2.
at codiau unu botedhu de sardina iscadia dae meda
Translations
French
échoir,
expirer
English
to expire
Spanish
vencer,
caducar
Italian
scadére
German
fällig werden.
iscadrapiàre , vrb: scadrapiare Definition
fèrrere de fiancu, coment'e a arrasigadura
Synonyms e antonyms
arrasciare,
arrasicare,
ratzigare,
saricare
Translations
French
frotter
English
to graze
Spanish
rozar
Italian
prèndere di strìscio
German
streifen.
iscadriàre , vrb: iscradiare,
iscraidare,
iscraliare Definition
mòvere, camminare cun is peis chentza dhos artzare de terra ca su logu no dhos lassat arrèschere: si podet nàrrere de àtera cosa puru chi si movet a sola in logu tropu allisau o in calada (o fintzes de cosa lisa chi fuit o essit de manos)
Synonyms e antonyms
allescinai,
cadriare,
fugire,
illascinare,
illiscigare,
irrusciulare,
iscalusciare,
lascinare,
lassingiare
Sentences
che so iscadriadu in terra ◊ m'iscràdiat che iscata de sabone dae manos ◊ candho at bidu su fizu iscadriendhe in s'oru de una raza est curtu che lampu ◊ candho est pro nos intrare in punzu nos iscàdriat che colora dae manu ◊ che li est iscraliada sa tzicheredha dae manos
Etymon
srd.
Translations
French
glisser
English
to skid
Spanish
deslizar
Italian
slittare
German
rutschen.
iscagiàe, iscagiài, iscagiàre , vrb: iscagliai,
iscalgiare,
iscallare,
iscaxare,
iscazare,
isgazare,
scagiai Definition
caentare, o budhire, sa cosa fintzes a dha torrare a bisura de abba, lícuida
Synonyms e antonyms
irgheliare 1,
issortighinare,
sòlbere,
solivrinare,
solobrare
| ctr.
apedrare,
belare,
intostai
Sentences
ispetaus a s'iscagiare su nie ◊ iscàgiant s'ógiu de su mannale in su chedhargiolu ◊ at iscaxau totu sa cilixia ◊ su sole pariat chi che cheriat iscallare sa ghidhighia ◊ chirco su sole pro m'iscallare s'àstragu de su coro ◊ s'iscàlgiat s'astrau ◊ tronu dh'iscagit!
2.
nois nos iscazamus in sudore ma su lucru est de su ricu
Etymon
itl.
squagliare
Translations
French
fondre
English
to melt
Spanish
fundir,
derretir
Italian
fóndere,
sciògliere,
liquefare
German
schmelzen,
verflüssigen.
iscajentàre , vrb: iscallentare,
iscazentare,
scallentai Definition
fàere caente meda; nau in cobertantza, arrennegare, artzare sa boghe foedhandho
Synonyms e antonyms
imbudhighinare,
iscaldire
/
incaloritzire
Sentences
ti at fatu male a ti pònnere ca fis iscallentau de su caminu
2.
nos fimus iscajentandhe in una ripitida de arte, de religione, de poesia
Etymon
srd.
Translations
French
chauffer,
échauffer (fig.),
enflammer
English
to heat,
to get hot
Spanish
calentar,
acalorar
Italian
riscaldare,
accaldarsi
German
wärmen,
sich erhitzen.
iscalabràre , vrb: iscalambrare,
iscalavrare,
iscalavriare,
scalabrai Definition
guastare, segare, fàere dannu, arrasigare sa pedhe
Synonyms e antonyms
addagnai,
indomaxai
/
arroinare,
atzimare,
azinare,
dissantarare,
ifasciare,
irderrúere,
iscempiai,
isciarrocai,
isperrumai,
strupiai
/
iscorazire
Sentences
mi ponzeint manu e mi lasseint che linu bargadadu, ma no mi ant iscalabradu e su chi fia so ◊ bi aiat tres ómines chin sa conca iscalavriata dae sos carches de sos animales ◊ cusse chin su bachedhu m’iscalavriaiat su gatile, chi giuchia sèmpere a bullones e ispilitu
Etymon
spn.
descalabrar
Translations
French
endommager
English
to damage
Spanish
perjudicar,
dañar
Italian
danneggiare
German
beschädigen.
iscalaviàre , vrb: iscaraviare,
iscraviare Definition
arrasigare sa pedhe pigandhondhe unu pígiu
Synonyms e antonyms
abbranchiare,
afranchiare,
arrancare,
arranculare,
farrascare,
isalaviare,
iscazolare,
iscorroncare,
scarrafiai,
rafiare
Sentences
ndhe acudeint cun binujos e coidales iscalaviados ◊ mi leeit a trazu atapèndhemi sa conca e iscaravièndhemi in ancas ◊ mi apo iscalaviatu unu bobboi
Translations
French
écorcher
English
to excoriate
Spanish
excoriar
Italian
escoriare
German
abschürfen.
iscaldíre , vrb: iscardire,
scardiri Definition
giare o fàere caente in ccn. logu o a calecuna cosa; ispitzulare, freare sa pedhe a fortza de frigare cun cosa tostada
Synonyms e antonyms
acalorire,
caentare,
caglientai,
cheghentare,
iscaentare,
iscardillare
/
friai,
malandrare
| ctr.
ifridare
Sentences
in cudhas dies malas de ierru rechedit su fogu a s'iscaldire ◊ acúrtzia a su fogu a t'iscardire! ◊ cun cussa linna faghimis su fogu e nos iscardimis
2.
cussa robba tètera mi at totu iscardidu comente tocat sa carre ◊ sas iscarpas noas mi ant iscardidu su cambutzu e pitigadu puru, a su friga friga
3.
iscardi custos coros fritos!
Etymon
srd.
Translations
French
chauffer,
rougir la peau sous l'effet du frottement
English
to heat,
to redden the skin by rubbing
Spanish
calentar,
enrojecer
Italian
scaldare,
arrossare la pèlle per sfregaménto
German
erwärmen,
durch Reiben röten.
iscàlfere , vrb: iscàrfere,
iscàrfiri,
iscàrpere,
iscràfere,
iscràpere,
scrafi Definition
passare a lébiu is ungas o àteru in sa carre arrasigandho po papíngiu o àteru; iscarrafiare bastat chi siat
Synonyms e antonyms
arratare,
iscarpire,
iscrafire,
tratai
/
farrascare,
iscarrafiare
Sentences
sèmpere prus a prispíngius, at cumenciau a s'iscàrfiri in totu sa carena
2.
sos massajos cun d-unu frascarzu bene apedrigadu pro iscàrpere su terrinu solovraiant sas últimas chérvias
Surnames and Proverbs
prb:
a s'àinu prus l'iscarpes prus tirat a carches
Etymon
ltn.
scalpere
Translations
French
gratter
English
to scratch
Spanish
rascar
Italian
grattare
German
kratzen.
iscalmentàre , vrb: iscammentare,
iscarmentai,
iscarmentare,
isclamentare,
iscramentai,
iscrammentai,
iscrammentare,
isgramentare,
scramentai Definition
currègere su cumportamentu imparandho de unu male, de cosa chi est costada meda, de unu dannu po dh’àere provau; pigare assíchidu
Synonyms e antonyms
iscadhai,
spriai
/
asciuconare
Sentences
onzi die a campu che lu leo: daghi iscarmentat a triballu as a bis chi li benit sa gana de istudiare!
2.
intendhimus chi s'iscrammentat sa robba: currimos e agatamos s'anzone iscannadu dae su grodhe
Surnames and Proverbs
prb:
chini est iscrammentau de s'àcua budhia timit sa frida puru
Etymon
spn.
Translations
French
décourager
English
to discourage,
to desist
Spanish
escarmentar
Italian
scoraggiare,
desístere per effètto di esperiènza forteménte negativa
German
entmütigen,
ablassen.
iscaltinàre , vrb: iscartinare,
scartinai Definition
orrúere (o fintzes betare, iscúdere) a terra de mala manera, a istràmpidu forte
Synonyms e antonyms
addrabbulai,
arrúere,
iscasidhare,
isdegorare,
isdobbiare,
orrue 1,
rúchere
/
aciapuai,
atapai 1
Sentences
cudhu marzane tentu a lobu iscudiat a sa tzurpa de unu muru a s'àteru iscartinandho a terra totu su chi atzapaiat ◊ chirca de ndhe l'iscaltinare dae su letu, ca est ancora drommida goi a tardu!
Translations
French
s'abattre
English
to fall heavily
Spanish
desplomarse
Italian
stramazzare
German
stürzen (der Länge nach).
iscaltulàre , vrb: iscartulare Definition
fresare su pane, segare e istacare is duos pígios de su pane de fresa; passare s'ispola in s'iscàltula
Synonyms e antonyms
fresai
Sentences
si su pane no est bene pesadu no iscàltulat bene
Etymon
srd.
Translations
French
effeuiller
English
to leaf through
Spanish
separar las dos hojas del pan
Italian
sfogliare,
staccare le sfòglie
German
entblättern.
iscaltzàre , vrb: iscarsai,
iscartare,
iscartzae,
iscartzare,
scartzai Definition
pigare o istesiare sa terra totu a inghíriu de is fundhos de sa cosa prantada, ma nau fintzes de àteru
Synonyms e antonyms
iscartarare,
scratzedhai
Sentences
sos carvonajos comintzeint a bogare coighina ispatendhe sas majas e iscartendhe sas raighinas ◊ sa binza est tota iscartada ◊ tenes binza, aras e no iscartzas!◊ pro ndhe bogare cussa pedra tocat a l'iscartare a inghíriu ◊ seu abbituau a iscarsai sa bíngia.
Translations
French
déchausser
English
to hoe
Spanish
socavar
Italian
scalzare
German
untergraben.
iscalusciàre , vrb Synonyms e antonyms
allescinai,
cadriare,
fugire,
illascinare,
illiscigare,
illiscighinare,
iscadriare,
lascinare,
lassingiare
Sentences
sa cosa li est iscalusciada dae manos
Translations
French
glisser
English
to slip
Spanish
resbalar
Italian
sdrucciolare
German
ausgleiten.
iscaluzàre , vrb Definition
arregòllere o cricare iscaluza, iscaligione, in bíngia; segare is pripillonis de su gurdone; in cobertantza, cricare fintzes àteru
Synonyms e antonyms
iscaligionare,
iscalonare,
isperulare,
isporulare
2.
betzitos sonnigosos iscaluzant in memórias andhadas contos de pitzinnia (G.Porchedhu Useli)◊ fues iscaluzendhe sole fritu (G.Fiori)
Etymon
srd.
Translations
French
grappiller
English
to glean (grapes)
Spanish
rebuscar,
racimar
Italian
raspollare
German
nachlesen.
iscamedhàre , vrb: iscammedhare,
isgamedhare Definition
istesiare unu pegus de su tàgiu, andharesindhe de sa cumpangia; fintzes iscapiare su giuale a is boes giuntos
Synonyms e antonyms
irmedhae,
iscambare,
iscambuliare,
iscamedhire,
iscedhai,
iscrobare,
istagiai,
istropedhare
| ctr.
amedhare
Sentences
unu pisedhu s'isgamedheit de sos cumpagnos chi fint zoghendhe ◊ apo àpidu sas berbeghes chi mi mancaiant: las depiat àere iscamedhadas carchi cane ◊ pares iscammedhadu che angione sorteri
2.
sos pitzinnos s'aunint a zocare che anzones iscamedhaos
Etymon
srd.
Translations
French
éloigner du groupe
English
to send out (of a group)
Spanish
alejar,
apartar
Italian
allontanare dal gruppo
German
von der Gruppe entfernen.
iscaminài , vrb: iscaminare,
scamminai Definition
coment'e bogare de su camminu giustu e bonu de s'onestade, de su fàere su dovere, cumbínchere o tròchere a fàere male; essire o trantzire fora de camminu
Synonyms e antonyms
discaminare,
isciambedhare
| ctr.
incarrebai
Sentences
dego non ti cherjo iscaminare, si tue ti cheres fàchere a pride, però pèssabbi!
2.
no iscamines dae s’àndhela, sinono rues!
Translations
French
pervertir,
dévoyer
English
to misleed,
to pervert
Spanish
pervertir
Italian
pervertire,
traviare
German
verderben,
verführen.
iscampiài , vrb: scampiai Definition
fàere límpiu unu logu de sartu, fàere a logu campu; nau mescamente de s'aera candho si che pesant is nues o fintzes candho si faet lughe su mengianu
Synonyms e antonyms
isclarire,
ispalaciae,
ispanigai,
orbesci
Sentences
a fai su narboni bollit nai a iscampiai su buscu, limpiai sa terra, abbruxai sa linna po podi arai e seminai
2.
candu proit abarraus in sa barraca finas a iscampiai ◊ a pagu a pagu fiat iscampiendu: calàt su bentu e is nuis curriant ◊ su tempus malu est durau una mes'ora e pustis at iscampiau ◊ at iscampiau e si bit su soli
Etymon
ctl.
escampiar
Translations
French
se rasséréner
English
to clear up
Spanish
serenarse,
despejarse
Italian
rasserenarsi del tèmpo
German
sich aufheitern.