ammischinài , vrb: ammischinare Definition
fàere, ammostare o cunsiderare mischinu a ccn. a manera chi is àteros ndhe tèngiant làstima; crèdere o cunsiderare a unu peus o prus pagu de su chi est
Synonyms e antonyms
allastimai,
apibiare
Sentences
est ca s'est ammischinadu, sinono li fint corpendhe puru ◊ ammischinendusidhoi iat cumentzau a dhi nai: Caridadi! Tengat caridadi! (M.Porru)◊ dèu dh'ammischinamu, pensendi chi trabballàt tropu!
Etymon
srd.
Translations
French
plaindre,
sous-estimer
English
to ask for symphaty,
to undervalue
Spanish
mover a compasión,
subestimar
Italian
chièdere comprensióne,
compassióne,
sottovalutare
German
um Verständnis bitten,
Mitleid bitten,
unterschätzen.
ammiseràe, ammiseràre, ammiseràri , vrb Definition
bènnere in bisóngiu, fàere a pòberu
Synonyms e antonyms
acuculiare 1,
aframicare,
aframicosare,
apedhitzonai,
impoberai,
impoburitai
| ctr.
inrichire
Sentences
e ite orobbona, a s'edade tua a t'ammiserare che grodho!…◊ che a tie, conchedha, meda zente la finit avilida, ammiserada ◊ a tie, zorronaderi ammiseradu, ti dant apena unu vucone!
Etymon
srd.
Translations
French
appauvrir
English
to impoverish
Spanish
empobrecer
Italian
immiserire
German
verarmen.
ammítere, ammíti , vrb: ammítiri Definition
atrogare, cunfirmare in calecuna manera su chi dhi funt betandho o acusandho, a unu; arrecire, o pigare a unu a calecunu logu o impreu; èssere de acórdiu, lassare fàere
Synonyms e antonyms
addulgare,
ammitire,
atorgare,
avriare 1,
cufessare
/
leai,
picare
/
adduire
| ctr.
denegare,
necare
3.
mi boliant fai su trapiantu, ma no apu ammítiu
Translations
French
admettre,
reconnaître
English
to admit
Spanish
admitir
Italian
amméttere,
accettare
German
zugeben.
ammobbigliàre , vrb Definition
pònnere sa mobbília a una domo, a un'aposentu
Synonyms e antonyms
alasciai
Translations
French
meubler
English
to furnish
Spanish
amueblar
Italian
ammobiliare
German
einrichten.
ammodernàre , vrb: modernai Definition
fàere modernu, comente si costumat in is tempos presentes
Translations
French
moderniser
English
to modernize
Spanish
modernizar
Italian
ammodernare
German
modernisieren.
ammodhiàe, ammodhiài , vrb: ammodhiari,
ammodhicare,
ammodhigare Definition
essire o fàere essire modhe una cosa, fàere pèrdere sa duresa, fàere pèrdere fortza, fàere sentire làstima, piedade, amore; betare a mesu de s'abba, pònnere in abba meda, o àteru deasi, isciúndhere meda; suíghere meda sa pasta po essire su pane bene pesau; allentare, lassare andhare una cosa chi si portat tirandho o tirada
Synonyms e antonyms
abblandai,
ammarchidare,
ammasedae,
arremodhai
/
atiernare
/
abbutzare 1,
aciufae,
afoxai,
impigliai,
impogiare,
infoxai
/
apungiai
/
alfusciai,
ammollai,
rèndhere 1
| ctr.
indurae,
intostai,
intostoinare
/
bocare
Idioms
csn:
ammodhigàresi de su risu = abbadherigàresi de su ríere a meda, no si rèzere de su risu; ammodhigàresi de su dolore = dimajai; ammodhiai is dentis = acorriare; ammodhiai su coru = tènnere dolu, fàghere proare dolu, impudu e gai; ammodhigare a mata (o fintzas solu "ammodhigare" faedhendhe de su andhare de su corpus) = fàghere su ledàmine modhe, fintzas a iscurrentza
Sentences
su zuncu sicu si ammódhigat in s'abba ◊ cheret chi sas abbas ammódhighent sa terra pro l'arare ◊ su corru s'iscaldit in sa furrera pro l'ammodhigare ◊ cussa cosa de cantu est sica mancu coghindhe bi ammódhigat!
2.
si ammodhicabat ca no resessiat a isòrbere su tropeju ◊ su predicadori a boxi manna su coru ammódhiat de su pecadori (S.A.Spano)◊ seu totu ammodhiau a cambas ca seu timendi ◊ po ti donai vantu, ammodhiadha s'ischina! ◊ trinta meses pretzisos de presone mi l'at fatu su coro ammodhigare!…(B.Falconi)◊ sa timoria de mòrrere no li at ammodhicau sa malesa ◊ sa pruna crua ammódhiat is dentis ◊ cudhe pariat un'amoratu e a issas si lis fit amodhicanne su sentitu ◊ si no mànigo mi ammódhigo dae su fàmine!
3.
che at ammodhigadu s'anca in su ludu ◊ ammodhigachela, sa robba, pro che li andhare sa muga samunendhe!
4.
fiant cun cudha manta a chini tiràt e a chini ammodhiàt, ariseu!
Etymon
ltn.
ad mollicare
Translations
French
assouplir,
amollir,
détremper,
submerger
English
to soften,
to put to soak,
to submerge
Spanish
ablandar,
enternecer,
remojar
Italian
ammorbidire,
intenerire,
immèrgere,
sommèrgere
German
erweichen,
besänftigen,
tauchen,
unter Wasser setzen.
ammodhocàre , vrb Definition
fàere a modhoca, a ludu
Synonyms e antonyms
abbenatzai,
alludratzare,
alludrinae,
illudratzare
Etymon
srd.
Translations
French
crotter,
envaser
English
to make muddy,
to muddy
Spanish
enlodar
Italian
infangare,
impantanare
German
mit Kot beschmutzen.
ammodoinài , vrb: ammuduinare,
modoinai Definition
fàere o istare coment'e dormiu, pigare o pèrdere is atuamentos, sa memória
Synonyms e antonyms
abbalaucare,
ammadainare,
asturdire,
atontonare,
immaidoinare,
immaudinare,
scilibriri,
stolondrai,
stontonai 1
Etymon
srd.
Translations
French
perdre la mémoire
English
to lose one's memory
Spanish
perder la memoria
Italian
smemorare
German
das Gedächtnis verlieren.
ammoinài , vrb: ammoniare,
ammuinae,
ammuinai,
ammuinare 1,
amuinai Definition
fàere muina, genia de sonu, de moida coment'e de abes o fintzes de gente foedhandho a boghighedha bàscia, giare ifadu, fàere sa conca che casidhu a unu in crica de dhu cumbínchere a calecuna cosa / ammuinare sos calbedhos = cufúndhere sas ideas
Synonyms e antonyms
afastidiai,
annischissai,
ifadare,
pibincai
/
imbirdiolare,
imbuvonare,
improsae,
incapiare
Sentences
ammuinada dae su caldu e múmulas de chígula ti drommias
Etymon
spn.
amohinar
Translations
French
ennuyer,
embobiner
English
to annoy,
to cheat
Spanish
molestar,
embaucar
Italian
annoiare,
infastidire,
abbindolare
German
langweilen,
belästigen,
betrügen.
ammolàre , vrb Definition
fàere una pedra a mola de molinu; fàere a mola, ingrussare in s’arraighina, nau de erbas e tupas, e de sa carre in su sensu de fàere a gurone, betare o crèschere in tita (nau de animale fémina candho est acanta a angiare); cuare in calecuna mola de matedu, fintzes pònnere asuta de calecuna mata in s'umbra comente faet su bestiàmene, pinnigare o aunire totu impare
Synonyms e antonyms
afundhare 1
/
abbusare 1,
ammagare,
atupare,
intupai
Sentences
s'antunna est ammolada ◊ sas berbeghes zughent sa tita ammolada ◊ bi at raighina de s'àrbure chi si ammolat
2.
sas berbeghes si sunt ammoladas meriendhe
Etymon
srd.
Translations
French
enjaler
English
to tie to the anchor stock
Spanish
hacer una muela,
encepar
Italian
acceppare
German
einen Anker stocken.
ammolentài, ammolentàre , vrb Definition
fàere a sa manera de is àinos, fàere a molente de cumportamentu, manera de fàere grussera e pagu abbista; pigare una molentada o imbriaghera
Synonyms e antonyms
abburricai
2.
ogni cane polítigu, ammolentadu, presentat una lege istúpida cantu a isse!
Etymon
srd.
Translations
French
devenir ignorant
English
to drow dull
Spanish
portarse como un burro
Italian
inasinire
German
verdummen.
ammoltighinàre , vrb: ammoltixinare,
ammortichinzare,
ammortighinare,
ammortisinae,
ammortisinare,
ammortixinai,
ammortosinare,
ammortoxinai,
ammotroxinai,
ammurtixinare,
mortoxinai Definition
miminare sa capacidade chi tenent is sentidos de si acatare de is cosas, de cumprèndhere, de atinare; abbrandhare o istudare is passiones, is dolores, sa fortza (po immarritzone)/ ammortixinare su fogu = abbacare sa fràmula, minimare su fogu, istudare
Synonyms e antonyms
allacare 1,
allagorjare,
ammadainare,
ammartusinare,
ammasanae,
ammortèschere,
ammortiare,
ammortogliare,
ammustèlchere,
iltudare,
imbortighinare
| ctr.
abbiatzai,
abbiorare
Sentences
sa prendha chi tantu mi amaiat in cust'umbra frisca mi ammortixinaiat sas ispinas
2.
sas túrtures pro sa professone no depiant èssere nen tropu ammortighinzadas nen tropu ispavillas ◊ faghiat vida trista e ammortisinada ◊ che braxa coberta de chixina paret ammortixinada ◊ issa est ammortighinada e sa fiza b'isfrigatzat un'impiastru de erbas in sas ancas arganadas
Etymon
srd.
Translations
French
atténuer,
amortir,
engourdir,
anesthésier
English
to make torpid,
to shade,
to anaesthetize
Spanish
amortiguar
Italian
smorzare,
intorpidire,
ammosciare,
anestetizzare
German
dämpfen,
gefühllos machen,
anästhetisieren.
ammonestài , vrb: ammonestare,
ammuneltare,
manastai Definition
giare avertimentos
Synonyms e antonyms
apretzetai,
atibbai,
avertire,
cossizare
Sentences
bos ammonesto e avrinco: atentos a cussos, no bos betent sa franca! (Limbudu)◊ sas aeras niedhas ammonestant minetendhe temporadas ◊ sa religione ammunestat a tènnere fide, ispera e caridade
Etymon
spn.
amonestar
Translations
French
admonester
English
to warn
Spanish
prevenir
Italian
ammonire
German
warnen.
ammonincàre , vrb Definition
fàere a sa manera de is monincas (martinicas), chi faent su chi bient faendho, fàere a moninca
Sentences
nos ant ammonincadu a faedhare in italianu
Etymon
srd.
Translations
French
singer,
plagier
English
to ape,
to plagiarize
Spanish
remedar,
plagiar
Italian
scimmiottare,
plagiare
German
nachahmen,
plagiieren.
ammontàre 1 , vrb: ammuntai,
ammuntare,
ammutare Definition
pònnere cosa apitzu po carragiare; nau de su sole, fintzes intrare o cuare in s’orizonte / ammuntare su chelu a trudha = bolli fai una cosa chi… no fait!
Synonyms e antonyms
ammantai,
cuguzare,
imbusciae,
neulare
/
covacare
| ctr.
iscucuzare,
iscugudhai,
ismuntare
Sentences
custa losa ammuntat sos restos de unu frade ◊ fit totu ammuntau in su mantedhu ◊ daghi faghiat fritu si ammuntiat una manta in codhos ◊ sa domita est ammuntada cun téula ◊ sa lughe no si atzendhet pro l'ammuntare! ◊ los at ammuntados s'umbra de una nue ◊ tia Maria si che ammontat s'isciallu e ch'essit ◊ su nie ammontat sa pastura
2.
si nchi ammuntat su soi ◊ s'aera si ammuntat de nues ◊ su runzone fuit ammuntadu de s'assunzighedha ◊ apo a bènnere a ti ammuntare de carignos ◊ una lughe los at ammuntados
Translations
French
couvrir
English
to cover
Spanish
cubrir,
tapar
Italian
coprire
German
bedecken.
ammóntu , nm: ammuntu Definition
su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Synonyms e antonyms
afiagnu,
ammantu,
assacarru,
carrarzura,
coguzu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
everything useful to cover
Spanish
ropa
Italian
tutto ciò che serve per coprire,
vestiàrio
German
Kleiderbestand.
ammoràre , vrb: amorai,
amurai Definition
totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare
Synonyms e antonyms
fastigiai
/
abbaradhare,
abbelare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
Sentences
oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru!
2.
totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?!
Scientific Terminology
ssl
Etymon
srd.
Translations
French
être fiancés,
s'engager par une promesse de mariage
English
to be connected with
Spanish
ser novios,
llevarse bien con alguien
Italian
avére una relazióne d'amóre,
èssere fidanzati
German
ein Liebesverhältnis unterhalten,
verlobt sein.
ammoratzàre , vrb: amoraciai Definition
cricare féminas (o ómines) ma chentza intentziones sérias, èssere a candho cun s'una a candho cun s'àtera, ma amoraciai est fintzes èssere in fastígius
Synonyms e antonyms
alleporedhare,
fastigiai
Sentences
totus de tui mi portant isceda cun s’unu e cun s’àteru de amoraciai (Ant.Porceddu)
2.
cussu amoraciàt cun is ogus e cun is fuedhus cun sa sorri de su predi e apustis dh'at domandada puru
Etymon
srd.
Translations
French
flirter
English
to flirt
Spanish
ligar,
flirtear
Italian
amoreggiare
German
liebeln.
ammoriscài , vrb Definition
fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda
Synonyms e antonyms
abburare,
acotilai,
anniedhigai,
inniedhigai,
recòghere
Etymon
srd.
Translations
French
noircir,
brunir
English
to get tanned
Spanish
broncear
Italian
abbronzire
German
gebräunt werden.
ammortiàre , vrb Definition
immadoinare, unu pagu coment'e istudare, igragalare, abbrandhare
Synonyms e antonyms
ammadainare,
ammoltighinare,
iltudare
Etymon
srd.
Translations
French
atténuer,
amortir,
éteindre
English
to estinguish
Spanish
amortiguar
Italian
smorzare,
estìnguere
German
dämpfen,
löschen.