illutzidàre , vrb Sinonimi e contrari allucidai, allustrai, illustrare.
illutzigàre , vrb Definizione fàere lúghidu Sinonimi e contrari illughizare, illutzidare Frasi su binu chi at bufadu li at illutzigadu sos ojos ◊ onzi pagas dies mamma illutzigaiat s'istadea Etimo srd.
illutzighinàre , vrb Definizione fàere lughente Sinonimi e contrari illutzigare Frasi cussu risitu faghiat illutzighinare sos ojos suos Etimo srd.
illuxarrài, illuxerài, illuxerràri illugerrài
ilmagnàre , vrb: immagnare,
immannare,
immanniare,
irmagnare,
irmanniare,
ismanniare Definizione
fàere a mannu, fàere mannu, prus mannu, fintzes errichire; nau de persona, fàere crèschere de carena e de conca, de giudítziu
Sinonimi e contrari
acrèschere,
ammanniae,
ammannire,
immagnire,
immannitare
| ctr.
ilminorigare,
impiticai
Frasi
immagnendhe, su sèmene creschet dedioi ◊ mi at penadu tribbulendhe sa vida pro m'immannare in pannos de decoro (G.Branca)◊ deo apo immannadu a fizos mios ◊ cherfendhe totu a corpu ismanniare de manu tua bufas su velenu! (P.Sulis)◊ sos fizos candho irmànniant si cojubant ◊ sa famíllia est creschendhe e chin issa est irmanniandhe su bisonzu ◊ sa morte de su babbu lu fateit irmagnare prima de su tempus ◊ su tempus at imbetzadu a mamma ilmagnendhe a mie
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grandir,
mûrir
Inglese
to grow
Spagnolo
crecer,
madurar
Italiano
créscere,
ingrandire,
espàndere,
maturare
Tedesco
wachsen,
vergrößern,
erweitern,
reifen.
ilmaladiàre , vrb: immabadiai,
immalaidare,
irmadaliare,
irmaladiare,
irmalaidare,
irmalavidare,
ismalaidare Definizione
orrúere malàidu, ingòllere maladia
Sinonimi e contrari
ammagagnare,
ammaladiai,
apuntorai,
demare,
inciacai,
tunconire
| ctr.
sanai
Frasi
si est immalaidau de malària ◊ maigantas cosas podent fàghere immalaidare ◊ s'erba frita de ghidhighia podet irmadaliare sas crapas ◊ pro cuss'istrachiore si est irmalaidatu ◊ custu tempus a mufore irmalàidat sas binzas ◊ cust'ómine si immalaideit duas bias ◊ babbu si fiat immabadiau meda ◊ si est irmalavidadu mamale
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tomber malade
Inglese
to fall ill
Spagnolo
enfermar
Italiano
ammalare
Tedesco
krank werden.
ilmamagiàre , vrb Definizione immamare, segare sa mamàgia o burdalla, is cambighedhos noos chi su fundhu de sa bide bogat in prus Sinonimi e contrari immalmare, irmamellare.
ilmamatzàre , vrb Definizione istitare, leare su fedu a sa mama, foedhandho de animales Sinonimi e contrari | ctr. ammamai 1 Etimo srd.
ilmanchinàdu , pps, agt Definizione
de ilmanchinare; chi no ndhe serbit a nudha, chi no est àbbile, istrupiau
Sinonimi e contrari
guastu,
isente
2.
gito unu bratzu ilmanchinadu ◊ custa est totu tecnologia ilmanchinada
Traduzioni
Francese
inutilisable
Inglese
useless
Spagnolo
inutilizable
Italiano
inutilizzàbile,
inservìbile
Tedesco
unbrauchbar.
ilmanchinàre , vrb: immanchinare,
ismanchinare Definizione
coment’e mancare, essire de su camminu giustu, andhare aorza, passare fora de su camminu, nau mescamente de animale; nau de un’arremu de sa carena, essire o mòvere de s’incàsciu suo
Sinonimi e contrari
cansai 1,
irvertzare,
stressiai
/
innoigai,
irbesciai
Frasi
su cadhu at immanchinadu ◊ a chie est cun megus insolente lu lasso ismanchinare… pro no fàghere a ríere tanta zente
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'écarter du bon chemin,
détourner
Inglese
to deviate,
to mislead
Spagnolo
desviar,
dislocar
Italiano
deviare,
traviare
Tedesco
verführen,
vom rechten Wege abbringen.
ilmànchinu , nm Definizione su ilmanchinare, nau mescamente po bogadura de un’arremu de s’incàsciu suo Sinonimi e contrari bocadura, isconzu, scordogadura, sdollocadura Frasi teniat sa meighina pro ilmànchinos de bratzos e de pes bogados de pare Etimo srd.
ilmandràre , vrb: immandrare Definizione pònnere o acorrare in sa mandra Etimo srd.
ilmanuncàdu , agt: ismanuciadu, ismanuncadu, ismanutzadu Definizione nau de ccn., chi est chentza manos, dhi mancat una manu Sinonimi e contrari irmanatu, manimutzu Frasi ilmanuncadu ses, chi no ti la crastas tue sa figumorisca?! Etimo srd.
ilmarinàdu , pps, agt: irmarinau Definizione de ilmarinare 2. beni in bratzos de mamedha tua, frorichedhu meu, pudhichinedha irmarinada! ◊ so che una puzonedha irmarinada, chene cantu e ne prantu.
ilmarinàre , vrb Definizione pèrdere is atuamentos, immadoinare Sinonimi e contrari abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ingortigai, intostai, isdimajai, sdemmaniai Frasi canno fuit ilmarinadu l'ant fuliadu in d-unu crastu e ant situ a arropare ◊ a sa pudha apicada su curridore colenne che dhi segàt su tzugu a fuste e, morta o ilmarinada una, si ne poniat un'àtera
ilmarranàre , vrb: immarranare, ismarranare Definizione pònnere sa marrania, nàrrere Marranu! a unu chi paret o si faet atriviu, atzitzare a gherrare o a calecuna prova Sinonimi e contrari ammarranae, disafiai, marranare Frasi su chercu de deris, birde, corriatu, chi ismarranaiat sos bentos, oe timet sa frina Etimo srd.
ilmarratzàre , vrb: ismarratzare Definizione guastare s’atza a un’aina fata po segare; in cobertantza, irmeudhare, bínchere a unu Sinonimi e contrari angudrai, auldare, ingudrai, irburdare, irmarrare Frasi s'ispada tua s'est ismarratzada! 2. cun sas trassas suas l'est costadu pagu a che ismarratzare a Abímelech Etimo srd.
ilmarrídu , pps, agt: irmarridu,
ismarriu Definizione
de ilmarrire; chi est chentza fortzas de su fàdigu, de su langiore, de su tropu trebballu
Sinonimi e contrari
afésiu,
fadicadu,
istasidu,
mabagrabiu,
marriu,
scalarxiu,
scariatzu,
surgiu 1
| ctr.
arrunzonadu
2.
e poto nàrrere chi apo fatu proa, però tenia su giuo irmarridu, mancu artziare podiat sa coa!(B.R.Carbone)◊ deo no poto currer ne trotare che cadhu topu, betzu e ilmarridu (Moretti)
Traduzioni
Francese
affaibli
Inglese
run down
Spagnolo
agotado
Italiano
deperito
Tedesco
heruntergekommen.
ilmarríre , vrb: irmarrire,
ismarrire,
smarriri Definizione
istasire de su fàdigu, de su istare male de nutrimentu o fintzes de maladias
Sinonimi e contrari
illangiare,
indisichire,
irromasire
| ctr.
abboniare,
ammidudhare,
ingrassai
Frasi
chentza pàsculu su bestiàmine si che irmarrit a prus de no dare frutu ◊ sa carena tua si ch'est ismarrida e imbeciada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dépérir
Inglese
to waste away
Spagnolo
decaer,
desgastarse
Italiano
deperire
Tedesco
verfallen.
ilmàrru , nm: irmarru,
ismarru,
smarru Definizione
cosa male fata, dannu o isbàgliu chi si faet chentza dhu bòllere, po pagu atentzione o pagu abbilesa
Sinonimi e contrari
fadhina,
fadhu,
imbàgliu,
malavadhia,
malesaura,
scascedhu
/
ttrs. immarrunada
Frasi
su male isse lu faghet abbiduduidu, no po ismarru! ◊ no est istadu un'ismarru ma corpu assempiadu, su chi li at dadu! ◊ domandhabbilu a manu arta, si l'at fatu pro istridu o pro ismarru! (G.Ruju)◊ su bestiàmine mi ch'est intradu a su laore pro irmarru, un'iscuta chi mi so fidadu ◊ un'irmarru podet cumbinare, ma totu cussos fogos sunt postos abbididarmente!
Traduzioni
Francese
faute,
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
error,
equivocación (f)
Italiano
sbàglio,
erróre
Tedesco
Fehler.