allimbràre , vrb Definizione
papare cun asuria
Sinonimi e contrari
lambrire,
irrujonare,
istruntzonare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manger comme un goinfre
Inglese
to eat greedily
Spagnolo
comer con avidez,
a dos carrillos
Italiano
mangiare con ingordìgia
Tedesco
gierig essen.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definizione
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Sinonimi e contrari
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lignifier
Inglese
to become wood,
hardening of a grass
Spagnolo
hacerse duro como madera
Italiano
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
Tedesco
holzig werden.
allinzài, allinzàre , vrb Definizione
aprontare o su si aprontare po calecuna cosa; èssere in allinzu, isperare cosa
Sinonimi e contrari
abrontai,
ammainare,
ammanitzare,
apariciai
Frasi
allinzadí is alas e bai, bessidinci a passillai!
Traduzioni
Francese
préparer
Inglese
to prepare
Spagnolo
preparar
Italiano
preparare
Tedesco
vorbereiten.
alliongiàe, alliongiài , vrb: liongiai Definizione
istrínghere o acapiare cun calecunu allióngiu
Sinonimi e contrari
acapiae,
liai,
prèndhere
| ctr.
isolbere,
isprèndhere
Frasi
cussa màniga dh'as alliongiada mali ◊ seis alliongendi mànigas a manera de bosatrus cun mannugus de trigu ingraniu!
2.
tengu alliongiaus apari giojas e turmentus ◊ seu alliongiau de is arregordus ◊ seus alliongiaus apari, nosu ◊ sa becesa alliòngiat a cosas prus sérias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lier
Inglese
to lace
Spagnolo
atar,
anudar
Italiano
allacciare
Tedesco
zuschnüren.
allisài, allisàre , vrb: allisciare,
allisiare,
allixare,
lisai Definizione
fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu unu materiale; nau in cobertantza, cricare de pigare sa gente cun imbrímbinos, a frandhigos, abantandhodha po si lassare cumbínchere
Sinonimi e contrari
apianare,
illisiare,
impranai
/
allosingai,
frandhigare,
improsae,
insabonai,
lígnere
Frasi
su paone cun su bicu si allixat sa… persone! ◊ is perdas de s'arriu dhas at allisadas s'àcua ◊ cussu códulu est allixadu dae s'abba ◊ allixare sos pilos
2.
indeosadu mi l'isto a s'allixa allixa faedhèndheli che a fémina in camixa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
polir,
flatter
Inglese
to smooth,
to toady to
Spagnolo
alisar,
adular
Italiano
levigare,
lisciare,
adulare
Tedesco
glätten,
schmeicheln.
allistài , vrb: allistrai,
allistrare,
listrai Definizione
pònnere in lista, fàere sa lista
Sinonimi e contrari
lezistrare,
malcare
Frasi
usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
porter sur la liste
Inglese
to put in a list
Spagnolo
alistar
Italiano
méttere in lista
Tedesco
in eine Liste eintragen.
allivellàre , vrb: livellai Definizione
pònnere e fàere a livellu, bene in paris
Sinonimi e contrari
apalisare,
aparinare
Traduzioni
Francese
niveler
Inglese
to level
Spagnolo
nivelar,
allanar
Italiano
livellare
Tedesco
einebnen.
allobàe, allobài , vrb: allobare,
lobae Definizione
pònnere o acapiare impare, a loba / sartiare a pes lobaus = cun ambadús peis impari (comenti si fait sartendi de logu artu)
Sinonimi e contrari
acopiare,
acrobai,
agiobare,
apagiare,
aparigai,
giúnghere
| ctr.
illobare,
iscrobai
Frasi
seus nosu chi dhus fadeus is fillus e a nosu tocat a dhus allobai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jumeler
Inglese
to couple
Spagnolo
juntar
Italiano
abbinare
Tedesco
zusammenfügen.
allocài , vrb: allucai Definizione
fàere o essire locu, ammammalucare, incantare
Sinonimi e contrari
allochiai,
imbolocai,
scimprai
Frasi
ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga!
2.
allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau!
Etimo
spn.
alocar
Traduzioni
Francese
devenir idiot
Inglese
to make silly
Spagnolo
enloquecer
Italiano
diventare o far scémo
Tedesco
dumm werden.
allocàre , vrb: allogai,
allogare 1 Definizione
giare in afitu; rfl. fàere su tzeracu o sa tzeraca a contu de àtere
Sinonimi e contrari
acodrare,
afitare 1,
apejonare,
arrendai
Frasi
a mi lu allogas cussu frundhagu a padharzu? ◊ at allogadu sa binza a binzateris malos
2.
pastóricat allocau chin tziu Pielle ◊ pro èssere allogada, mezus cane! ◊ si est allogadu isse puru cun su matessi mere de sa muzere ◊ su fizu si ch'est andhadu dae domo e si est dépidu allogare ◊ si est allogadu cun d-unu pro andhare a porcarzare ◊ fit intrada in cussa domo a si allogare
Etimo
itl.
allogare
Traduzioni
Francese
louer
Inglese
to rent
Spagnolo
alquilar
Italiano
affittare
Tedesco
vermieten.
allochiài , vrb Definizione
cufúndhere, no cumprèndhere prus nudha, fàere a macu, a locu
Sinonimi e contrari
allocai,
atontai,
incadumai,
ispantai,
istontoleare
2.
dhoi at genti meda allochiada de sa droga ◊ abarràt allochiau a buca oberta e a ogus isprapaluciaus ◊ cussu est allochiau che unu sitzigorru!
Traduzioni
Francese
abêtir
Inglese
to make dizzy
Spagnolo
alelar
Italiano
rimbecillire
Tedesco
dumm machen,
verdummen.
allodhiài , vrb: allodhiare Definizione
pigare a frandhigos, pònnere vitziedhos (e po cussu fintzes fàere a lodhes, pagu abbistos, allochiai, atontare)
Sinonimi e contrari
aponciai
/
arrepicare
Frasi
su matzone, malinnu, si est dassau allodhiare pro lu fidarent in mesu de sos anzones ◊ est allodhiada cun d-unu zovanedhu de prima essida ◊ totus lu fiacant, l'acasazant, l'allódhiant che una criatura
2.
nos ant allodhiatu cun promissas de indústrias e de postos sicuros
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affecter
Inglese
to affect
Spagnolo
afectar,
lisonjear
Italiano
affettare
Tedesco
heucheln.
allodrigài , vrb: allordigai,
alluldigai Definizione
fàere brutu su logu, sa cosa, pruschetotu cun ludu
Sinonimi e contrari
acadhotzai,
acadrangiai,
acarrognai,
imbratare,
insodrigai,
orroigai
| ctr.
limpiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
salir
Inglese
to soil
Spagnolo
ensuciar,
enlodar
Italiano
insozzare,
lordare
Tedesco
beschmutzen.
allogàe , vrb: allogai 1,
allogare Definizione
pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu)
Sinonimi e contrari
aggolostire,
arremai 1,
arremonire,
arribbare 1,
asserbare,
chistie,
coltoire,
istugiai
Frasi
toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu
Cognomi e Proverbi
prb:
chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis
Traduzioni
Francese
conserver
Inglese
to preserve
Spagnolo
guardar
Italiano
conservare,
riservare
Tedesco
aufbewahren.
allogiài , vrb: allozare Definizione
agatare logu a crocare, po istare; si narat fintzes in su sensu de papare a tzatzadura, de si tzatzare bene
Sinonimi e contrari
acuartierai,
aposentae,
ospedai
/
atatare,
sassai
2.
immoi mi seu allogiau, lah, cun cussa petza: apu própiu papau bèni! ◊ gei si allògiant is gatus nostus cun totu custu pisci, oi!…◊ tenemu sempri fàmini, non mi arregordu si calincuna borta mi seu allogiara!◊ cussus funt pipius pagu bistius e pagu allogiaus
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
loger
Inglese
to lodge
Spagnolo
alojar
Italiano
alloggiare
Tedesco
wohnen.
allollojài , vrb Sinonimi e contrari
abballalloare,
allochiai,
atolondrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'abêtir
Inglese
to make stupid
Spagnolo
alelarse
Italiano
diventare stùpido
Tedesco
dumm werden.
alloloinài , vrb Sinonimi e contrari
atolondrai
Traduzioni
Francese
monter à la tête,
étourdir
Inglese
to befuddle,
to stun by sleep,
by sun
Spagnolo
aturdir el vino,
el sueño,
el sol
Italiano
stordire col vino,
dal sónno,
dal sóle
Tedesco
durch Wein,
vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.
allomboràe, allomborài , vrb: allomburai,
allomburare,
allomerare,
allomurare,
allorumare Definizione
fàere a lómboru, a unu túturu, a bòcia, fàere a orrumbulone
Sinonimi e contrari
abballinare,
aculingionai,
aggajai,
aggromare,
aggromerare,
aggromeredhare,
allorimmedhare,
arrombulonai,
arromulare,
tròbere
/
abballonare,
arruedhulare,
atuturae,
imboligare
| ctr.
ilboligare,
illomerare
Frasi
giaja e netas funta in coxina allomburendu lana
2.
su sardu, candho intendhet tzocu de foete, si allórumat che unu eritu ◊ si est allorumada chirchendhe de audhire sas anchighedhas pro si las iscaldire ◊ custos batos sunt sempre allorumados in sa chijina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pelotonner
Inglese
to wind up
Spagnolo
ovillar
Italiano
aggomitolare,
dipanare
Tedesco
aufwickeln.
allomingiài , vrb: allominzare,
allumenare,
allumingiai,
allumingiare,
lumingiai Definizione
pònnere impróveru a ccn., annomíngiu, ingiúliu, àteru númene a befa
Sinonimi e contrari
addiciai,
annomingiai*,
aparalumenare,
aproegliare,
imparanigiai,
istevinzare
Frasi
dh'iant allumingiau "Peis de gatu"◊ totus is massaos teniant is boes allumenaos
Traduzioni
Francese
affubler d'un sobriquet
Inglese
to nickname
Spagnolo
apodar
Italiano
dare un nomìgnolo
Tedesco
jdm einen Spitznamen anhängen.
allongài, allongàre , vrb: allonghiai,
allonghiare Definizione
fàere o lassare longu, prus longu de su chi est; tirare a longas / allonghiai su passu = istirare o acradiare su passu, caminare cun prus lestresa; allonghiai su bratzu, su tzugu = istirare o bogare su bratzu, istirare su trugu (bogare sa conca)
Sinonimi e contrari
illongare
Frasi
no as a èssi allonghiendi tropu sa funi, a fai intrai cussu piciocu a domu candu dhi praxit? ◊ allónghia su pei cunforma a su lenciou! ◊ allonghiai su passu!
2.
su preíderu s'est allongadu in sa préiga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
allonger,
prolonger
Inglese
to lengthen,
to prolong
Spagnolo
alargar,
prolongar
Italiano
allungare,
prolungare
Tedesco
verlängern.