Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allimbràre , vrb Definitzione papare cun asuria Sinònimos e contràrios lambrire, irrujonare, istruntzonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manger comme un goinfre Ingresu to eat greedily Ispagnolu comer con avidez, a dos carrillos Italianu mangiare con ingordìgia Tedescu gierig essen.

allinnài, allinnàre , vrb rfl Definitzione fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho Sinònimos e contràrios intostare / linnai 2. issus teniant diritu de allinnai in is arrius 3. su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu - Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lignifier Ingresu to become wood, hardening of a grass Ispagnolu hacerse duro como madera Italianu farsi légna, indurirsi di un'èrba Tedescu holzig werden.

allinzài, allinzàre , vrb Definitzione aprontare o su si aprontare po calecuna cosa; èssere in allinzu, isperare cosa Sinònimos e contràrios abrontai, ammainare, ammanitzare, apariciai Frases allinzadí is alas e bai, bessidinci a passillai! Tradutziones Frantzesu préparer Ingresu to prepare Ispagnolu preparar Italianu preparare Tedescu vorbereiten.

alliongiàe, alliongiài , vrb: liongiai Definitzione istrínghere o acapiare cun calecunu allióngiu Sinònimos e contràrios acapiae, liai, prèndhere | ctr. isolbere, isprèndhere Frases cussa màniga dh'as alliongiada mali ◊ seis alliongendi mànigas a manera de bosatrus cun mannugus de trigu ingraniu! 2. tengu alliongiaus apari giojas e turmentus ◊ seu alliongiau de is arregordus ◊ seus alliongiaus apari, nosu ◊ sa becesa alliòngiat a cosas prus sérias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lier Ingresu to lace Ispagnolu atar, anudar Italianu allacciare Tedescu zuschnüren.

allisài, allisàre , vrb: allisciare, allisiare, allixare, lisai Definitzione fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu unu materiale; nau in cobertantza, cricare de pigare sa gente cun imbrímbinos, a frandhigos, abantandhodha po si lassare cumbínchere Sinònimos e contràrios apianare, illisiare, impranai / allosingai, frandhigare, improsae, insabonai, lígnere Frases su paone cun su bicu si allixat sa… persone! ◊ is perdas de s'arriu dhas at allisadas s'àcua ◊ cussu códulu est allixadu dae s'abba ◊ allixare sos pilos 2. indeosadu mi l'isto a s'allixa allixa faedhèndheli che a fémina in camixa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu polir, flatter Ingresu to smooth, to toady to Ispagnolu alisar, adular Italianu levigare, lisciare, adulare Tedescu glätten, schmeicheln.

allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definitzione pònnere in lista, fàere sa lista Sinònimos e contràrios lezistrare, malcare Frases usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu porter sur la liste Ingresu to put in a list Ispagnolu alistar Italianu méttere in lista Tedescu in eine Liste eintragen.

allivellàre , vrb: livellai Definitzione pònnere e fàere a livellu, bene in paris Sinònimos e contràrios apalisare, aparinare Tradutziones Frantzesu niveler Ingresu to level Ispagnolu nivelar, allanar Italianu livellare Tedescu einebnen.

allobàe, allobài , vrb: allobare, lobae Definitzione pònnere o acapiare impare, a loba / sartiare a pes lobaus = cun ambadús peis impari (comenti si fait sartendi de logu artu) Sinònimos e contràrios acopiare, acrobai, agiobare, apagiare, aparigai, giúnghere | ctr. illobare, iscrobai Frases seus nosu chi dhus fadeus is fillus e a nosu tocat a dhus allobai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jumeler Ingresu to couple Ispagnolu juntar Italianu abbinare Tedescu zusammenfügen.

allocài , vrb: allucai Definitzione fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Sinònimos e contràrios allochiai, imbolocai, scimprai Frases ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Ètimu spn. alocar Tradutziones Frantzesu devenir idiot Ingresu to make silly Ispagnolu enloquecer Italianu diventare o far scémo Tedescu dumm werden.

allocàre , vrb: allogai, allogare 1 Definitzione giare in afitu; rfl. fàere su tzeracu o sa tzeraca a contu de àtere Sinònimos e contràrios acodrare, afitare 1, apejonare, arrendai Frases a mi lu allogas cussu frundhagu a padharzu? ◊ at allogadu sa binza a binzateris malos 2. pastóricat allocau chin tziu Pielle ◊ pro èssere allogada, mezus cane! ◊ si est allogadu isse puru cun su matessi mere de sa muzere ◊ su fizu si ch'est andhadu dae domo e si est dépidu allogare ◊ si est allogadu cun d-unu pro andhare a porcarzare ◊ fit intrada in cussa domo a si allogare Ètimu itl. allogare Tradutziones Frantzesu louer Ingresu to rent Ispagnolu alquilar Italianu affittare Tedescu vermieten.

allochiài , vrb Definitzione cufúndhere, no cumprèndhere prus nudha, fàere a macu, a locu Sinònimos e contràrios allocai, atontai, incadumai, ispantai, istontoleare 2. dhoi at genti meda allochiada de sa droga ◊ abarràt allochiau a buca oberta e a ogus isprapaluciaus ◊ cussu est allochiau che unu sitzigorru! Tradutziones Frantzesu abêtir Ingresu to make dizzy Ispagnolu alelar Italianu rimbecillire Tedescu dumm machen, verdummen.

allodhiài , vrb: allodhiare Definitzione pigare a frandhigos, pònnere vitziedhos (e po cussu fintzes fàere a lodhes, pagu abbistos, allochiai, atontare) Sinònimos e contràrios aponciai / arrepicare Frases su matzone, malinnu, si est dassau allodhiare pro lu fidarent in mesu de sos anzones ◊ est allodhiada cun d-unu zovanedhu de prima essida ◊ totus lu fiacant, l'acasazant, l'allódhiant che una criatura 2. nos ant allodhiatu cun promissas de indústrias e de postos sicuros Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affecter Ingresu to affect Ispagnolu afectar, lisonjear Italianu affettare Tedescu heucheln.

allodrigài , vrb: allordigai, alluldigai Definitzione fàere brutu su logu, sa cosa, pruschetotu cun ludu Sinònimos e contràrios acadhotzai, acadrangiai, acarrognai, imbratare, insodrigai, orroigai | ctr. limpiai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to soil Ispagnolu ensuciar, enlodar Italianu insozzare, lordare Tedescu beschmutzen.

allogàe , vrb: allogai 1, allogare Definitzione pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu) Sinònimos e contràrios aggolostire, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, chistie, coltoire, istugiai Frases toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu Sambenados e Provèrbios prb: chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve Ispagnolu guardar Italianu conservare, riservare Tedescu aufbewahren.

allogiài , vrb: allozare Definitzione agatare logu a crocare, po istare; si narat fintzes in su sensu de papare a tzatzadura, de si tzatzare bene Sinònimos e contràrios acuartierai, aposentae, ospedai / atatare, sassai 2. immoi mi seu allogiau, lah, cun cussa petza: apu própiu papau bèni! ◊ gei si allògiant is gatus nostus cun totu custu pisci, oi!…◊ tenemu sempri fàmini, non mi arregordu si calincuna borta mi seu allogiara!◊ cussus funt pipius pagu bistius e pagu allogiaus Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu loger Ingresu to lodge Ispagnolu alojar Italianu alloggiare Tedescu wohnen.

allollojài , vrb Sinònimos e contràrios abballalloare, allochiai, atolondrai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abêtir Ingresu to make stupid Ispagnolu alelarse Italianu diventare stùpido Tedescu dumm werden.

alloloinài , vrb Sinònimos e contràrios atolondrai Tradutziones Frantzesu monter à la tête, étourdir Ingresu to befuddle, to stun by sleep, by sun Ispagnolu aturdir el vino, el sueño, el sol Italianu stordire col vino, dal sónno, dal sóle Tedescu durch Wein, vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.

allomboràe, allomborài , vrb: allomburai, allomburare, allomerare, allomurare, allorumare Definitzione fàere a lómboru, a unu túturu, a bòcia, fàere a orrumbulone Sinònimos e contràrios abballinare, aculingionai, aggajai, aggromare, aggromerare, aggromeredhare, allorimmedhare, arrombulonai, arromulare, tròbere / abballonare, arruedhulare, atuturae, imboligare | ctr. ilboligare, illomerare Frases giaja e netas funta in coxina allomburendu lana 2. su sardu, candho intendhet tzocu de foete, si allórumat che unu eritu ◊ si est allorumada chirchendhe de audhire sas anchighedhas pro si las iscaldire ◊ custos batos sunt sempre allorumados in sa chijina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner Ingresu to wind up Ispagnolu ovillar Italianu aggomitolare, dipanare Tedescu aufwickeln.

allomingiài , vrb: allominzare, allumenare, allumingiai, allumingiare, lumingiai Definitzione pònnere impróveru a ccn., annomíngiu, ingiúliu, àteru númene a befa Sinònimos e contràrios addiciai, annomingiai*, aparalumenare, aproegliare, imparanigiai, istevinzare Frases dh'iant allumingiau "Peis de gatu"◊ totus is massaos teniant is boes allumenaos Tradutziones Frantzesu affubler d'un sobriquet Ingresu to nickname Ispagnolu apodar Italianu dare un nomìgnolo Tedescu jdm einen Spitznamen anhängen.

allongài, allongàre , vrb: allonghiai, allonghiare Definitzione fàere o lassare longu, prus longu de su chi est; tirare a longas / allonghiai su passu = istirare o acradiare su passu, caminare cun prus lestresa; allonghiai su bratzu, su tzugu = istirare o bogare su bratzu, istirare su trugu (bogare sa conca) Sinònimos e contràrios illongare Frases no as a èssi allonghiendi tropu sa funi, a fai intrai cussu piciocu a domu candu dhi praxit? ◊ allónghia su pei cunforma a su lenciou! ◊ allonghiai su passu! 2. su preíderu s'est allongadu in sa préiga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allonger, prolonger Ingresu to lengthen, to prolong Ispagnolu alargar, prolongar Italianu allungare, prolungare Tedescu verlängern.