A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

lampósigu , agt Definitzione nau de una calidade de fae, pompósiga, chi faet a tega manna meda Sinònimos e contràrios campólicu*.

lampósu , agt Definitzione chi lughet Sinònimos e contràrios lúghidu, píghidu Frases zughiat sa beste lamposa de cantu fit bruta Ètimu srd.

lampréu , nm Definitzione sangunera o ambisue de mare, genia de pische chi assimbígiat a s'ambidha Terminologia iscientìfica psc, petromyzon marinus.

làmpu , nm Definitzione iscarrigada de elétricu chi faent is nues cun lughe forte e fragassu mannu terrorosu (tronu): su foedhu s'impreat meda in su chistionu, deasi nau in mesu, po inditare meravígia, ispantu, o fintzes cun arrennegu in parte de css. cosa Sinònimos e contràrios arbore 1, arràciu, saeta Maneras de nàrrere csn: fàghere che l. = lestru meda, impresse; lampus a sorigadura (o a sighidura)! = zenia de irrocu: chi lu currant sos lampos!; scendiai unu lampu, lampos = betare unu lampu, lampos Frases fui pascendi is bacas a candu su celu si est fatu niedhu e cummentzat a proi… is lampus giogànt in mesu de is bacas e si seus fuius!◊ una die si fiat tzucada un'ira manna cun tronos e lampos e s'iscuriu fiat calau in totue ◊ sos lampos segant s'aera a donzi ala ◊ fiat fadendu lampus a sighidura chi pariat a dedia ◊ s'aera che inferru betat lampos chi assustant su terrinu ◊ parit una brebei isparada a lampus! ◊ li aiat inchisinatu unu lampu chi li fit falatu a sichitura ◊ no timu ne lampus e ne tronus de fronti a su nemigu 2. tota sa bidha est curta che lampu ◊ cara pitzinnia, tempus bellu che lampu ses boladu! ◊ candho at bidu su fizu iscadriendhe est curtu che lampu 3. un'istichida de lampu birdi!… 4. lampu a tostorrudu chi est, cussu! ◊ lampu a bona chi fit sa cosa comporada!…◊ ite lampu de cosa bi at in cue, chi no si bi podet parare?! Sambenados e Provèrbios smb: Lampus Tradutziones Frantzesu éclair Ingresu lighten, flash Ispagnolu relámpago Italianu lampo, baléno Tedescu Blitz.

làmpu 1 , nm Definitzione genia de pische: arrocali biancu o babbasuni Ètimu srd.

lampúga lambúga 1

làmu làma

làna , nf Definitzione su pilu cracu e longu de is animales impreau apustis filau po tessíngiu, o fintzes deasi etotu po prenimentu de banitas e cabitzales: est cosa callentosa meda poite agguantat in mesu s'ària (chi est isolante); su pilu de su sutabbídhiu; àtera cosa chi si assimbígiat a sa lana naturale, ma de produtzione industriale impreada po isolante; su mucore chi creschet in is cosas isciustas; dhu narant fintzes in su sensu de arreghèscia, iscusa, chistione troboia, mala a cumprèndhere o a fàere / genias de lana: anzonina, de madrigadu; lana metzana, de madrigadu ma cussa de sa coa, de sas cossas, prus curtza = mulgulzu; lana de imbírdiu; lana o lanedha de perda, de àrbure o mata = lanaritzu, zenia de erba chi creschet subra de sas pedras o in sa corzola de sas àrbures a s'ala de s'umbra, itl. mùschio; lanedha de abba, lana de arriu = genias de lanaritzu birdi chi fait me in s'àcua abarrada; lana chi fait me in su pani = afungu, nabra Sinònimos e contràrios pilu Maneras de nàrrere csn: una lana = totu sa lana chi si tundhet de unu fiadu (e goi si narat plurale puru: duas lanas = sa lana de duos fiados); angioni a l. pratzia = mannu, cun sa l.longa de resurtare betada a parte e àtera dae su filu de s'ischina; bogare lanas de una cosa = fàghere atzola, arrennèsciri; no arrennèsciri a ndi fai ni casu e ni lana, de una cosa, de unu = ne crau e ne tzou, no resessire a la dominiare a dovere; istènnere lanas = bogai contus, pònniri chistionis; no si perdet in lanas = no si perdit in chistionis, bandat a su chi prus dh'interessat; pigai a unu a lanas de asegus = aferrare a purpedhas de culu; èssiri che lana in mesu de is ferrus = èssere in apretu mannu, in dificurtade, agatàresi male; àere lanas de graminare = runzas de ratare, chistiones inzotosas Frases una tupada de lana ◊ sa lana si tundhet, si sàmunat, si bàrminat, si filat e si tesset ◊ at fatu unu cambúsciu de lana de arbei: ge pítziat pagu!… 2. no arrennesciat a ndi fai ne casu e ne lana de cudha "gioventù fascista" chi andàt che un'arei de brebeis tzopas ◊ ognune si bàrminet sa lana sua! 3. chin d-unu muntone de lanas nche lu aiant conchinatu a fàchere su sínnicu ◊ isse si colaiat sa die istennenne lanas e chene travagliare, eperò carcunu lu crediat abberu ◊ onzi vorta chi venzo bi at chistiones novas e vetzas: no est petzi su mare… bi at peri lanas de graminare… Sambenados e Provèrbios smb: Lana Ètimu ltn. lana Tradutziones Frantzesu laine, toison Ingresu wool, fleece Ispagnolu lana, zalea Italianu lana, vèllo Tedescu Wolle, Rohwolle.

lanadúra , nf: allanadura* Sinònimos e contràrios lanaritzu, lanidura Frases sas pedras sunt cuguzadas de lanaritzu e lanaduras de colore grogu o imprateadu.

lanaítu, lanaítzu , nm Definitzione cosighedha finevine, coment'e lana, chi faet s'orrobba a su friga friga Sinònimos e contràrios lanivitu*, pilibili, pinninnia Tradutziones Frantzesu duvet Ingresu down Ispagnolu pelusa Italianu lanùgine Tedescu Flaum.

lanàju , nm Sinònimos e contràrios istratzaju, istratzeri, istratzuleri Ètimu srd.

lanarítzu , nm Definitzione genia de erba, lanedha chi ponet in pitzu de is orrocas e matas in logos a palas a sole Sinònimos e contràrios allanadura, lampedra, nuscu 1 / cdh. petralana Frases li pariat de bídere su presépiu cun sos anzonedhos in mesu de su lanaritzu birde Tradutziones Frantzesu mousse, lichen Ingresu lichen, moss Ispagnolu musgo, liquen Italianu mùschio, lichène Tedescu Moos.

lanarràngiu , nm Definitzione lana de arangiolu, genia de tela finevine chi faent is arangiolos Sinònimos e contràrios beluemuru, leperangiolu, naparangiolu, napemuru, tadharanu, telaemuru, telaragna, tirinnia Ètimu srd.

lanàsta , nf Definitzione genia de bobboi chi paschet sa lana e àtera orrobba puru Sinònimos e contràrios arna, àrrala, arrentza, càmula 1, carignàtula, nàstala, papagalledhu, tingiolu Terminologia iscientìfica crp, tinea tapetzella Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu mite Ingresu moth Ispagnolu polilla Italianu tarma Tedescu Motte.

lancalànca , avb Definitzione èssere l. = megai de…, apuntapunta a… (a logos: a s'inghíria inghíria chentza ndhe atuliare, faendho finta de fàere ma chentza fàere etotu); andhare l. = abbellabbellu, a passu a passu; zúchere a unu l. = a su tene tene, curríndheli ifatu pro lu sighire Frases s'ómine nostru como nos lu leamus lancalanca pro bídere ite li at a cumbinare ◊ l'aiat bistu fachinne sa mala faina e l'aiat sichitu lancalanca (A.Pau) Ètimu srd.

lanchè , nf Definitzione genia de tela de cotone Sinònimos e contràrios anchina.

lància , nf: lansa, lantza Definitzione genia de arma longa e puntuda intrada in punta de una pértiga; s'agu de s'abe; genia de barca chi in is naves serbit a s’apretu, candho sa nave est afundhandho / leare de lantza e de punta = leare a mal'ogru, a tírria, alliare faghindhe male Sinònimos e contràrios puncione / fritza / balca Frases tirat bentu astraosu chi intrat che lantzas ◊ dhu pungit Longeu bestantancedhi una lansa in su coru 2. acurtu su capitanu e marineris umpare sa lantza betant in mare 3. so isperiguladu fatu ca su mere mi at leadu de lantza e de punta ◊ li apo nadu chi in s'itevàghere fit istentosu e mi at leadu de lantza e de punta (G.Ruju) Tradutziones Frantzesu lance, aiguillon, chaloupe, canot Ingresu sting, lance Ispagnolu lanza, aguijón, lancha Italianu lància, pungiglióne Tedescu Lanze, Boot, Stachel.

lanciafénu , nm Definitzione fuis fuis fenu, genia de animaledhu, parente de is tzilighetas (e prus mannu), chi trisinat coment'e unu coloru ma portat bàtoro peis pitichedhedhos Sinònimos e contràrios colobredhu, lantzinavenu, lissialissiaebra, saltiavenu, schiligavenu.

lanciòni , nm Definitzione genia de gànciu grae meda chi si betat a su fundhu de su mare po poderare prus firma una nave o una barca Sinònimos e contràrios àncara, ancarrone Ètimu itl. lancione.

lancíta , nf: lantzita, lentzeta Definitzione genia de puntighedha pitica de is arrellòrgios po inditare s'ora; aina pitica segante meda impreada in chirurgia po operare Frases sos chirurgos chin manu dura e pesante sa lantzita ant impitadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bistouri Ingresu lancet Ispagnolu bisturí Italianu bísturi Tedescu Skalpell, Zeiger.