ammedàre , vrb: ammelai 1,
ammelare,
ammenare,
ammerare Definitzione
sighire a betare a un'istrégiu, prènnere meda / ammelai una carrada = annúnghere binu a sa cuba comente sighit a budhire su mústiu
Sinònimos e contràrios
aciúgnere,
agnànghere,
annúnghere,
assusai 1
| ctr.
bocare,
ilbagantare
Frases
ammera abba a sa padedha ca est pagu su brou! ◊ ammera sale a sa cassola ca est bamba! ◊ at ammerau ozu a sa làmpana ◊ is giorronadas suas fiant a binnennare, mirare cupones budhindo, prentzare binatza e ammelare carradas ◊ s'irrichesa terrena su coro no ammenat!
Tradutziones
Frantzesu
remplir jusqu'au bord,
combler,
ajouter
Ingresu
to add,
to fill up
Ispagnolu
colmar
Italianu
colmare,
aggiùngere
Tedescu
auffüllen,
hinzufügen.
ammediài 1 , vrb: ammeriai,
ammeriare,
mediai* Definitzione
fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca
Sinònimos e contràrios
acamai,
meliagrare
Frases
sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso
2.
arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai!
Tradutziones
Frantzesu
faire la sieste,
rester dans l'ombre
Ingresu
to have a siesta,
to stay in the shadow
Ispagnolu
sestear
Italianu
meriggiare,
stare all'ómbra
Tedescu
im Schatten Mittagsruhe halten.
ammeditzàre , vrb Definitzione
cosire, betare tzàpulos a bestimentu segau
Sinònimos e contràrios
aciapuai,
aconciai,
apuntroxai,
ataparatare,
atrapulai,
tzapugnire
Frases
at una beste betza e teves bídere comente l'at ammeditzada!
Tradutziones
Frantzesu
rapiécier
Ingresu
to patch up
Ispagnolu
remendar
Italianu
rattoppare
Tedescu
flicken.
ammelindràre , vrb: ammilindrae,
ammilindrai,
ammilindrare,
melindrare Definitzione
pigare (unu pipiu, unu minore) a milindras, a denghes, a frandhigos
Sinònimos e contràrios
addengae,
dangherare,
imberriare,
imbimbinare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
caresser,
cajoler
Ingresu
to caress
Ispagnolu
acariciar,
halagar
Italianu
carezzare,
vezzeggiare
Tedescu
schmeicheln,
hätscheln.
ammellàre , vrb: mellare 1 Definitzione
asseliare, abbrandhare, fàere ammellu, fàere cessare
Sinònimos e contràrios
abbacai,
abbambagare,
abblandai,
addurcare,
apasaogare,
apachiare,
apracidare
Frases
ammelladu onzi motu, in sa cussorza s'intenniat solu su cróculu de sa funtana ◊ ajó, custos dúbbios ammella! (P.Mossa)◊ no mi la dias sa morte, ma tantu rigore ammella! ◊ no faghent prus bardanas, ammelladu ant sas matanas ◊ ammella, Larentu, de t'istracare s'ischina!
2.
sias tue bàlsamu pro ammellare, no fele!
Tradutziones
Frantzesu
apaiser
Ingresu
to placate
Ispagnolu
aplacar
Italianu
placare
Tedescu
besänftigen.
ammengàre , vrb Definitzione
fàere o èssere mengu, pòberu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vivre dans la gêne
Ingresu
to be to poverty
Ispagnolu
empobrecer,
vivir en la estrechez
Italianu
stare in misèria,
nelle strettézze
Tedescu
im Elend leben.
ammentài, ammentàre , vrb Definitzione
portare o tènnere presente in sa mente, batire o fàere presente a sa mente una cosa passada o fintzes una cosa chi depet bènnere, de fàere / a/c. candho su vrb. est prnl. si manígiat fintzes cun s'aus. àere; cong. 2ˆ p. pl. ammentezas; no s'a. dai como a posca = iscarèsciri totu tropu luegus
Sinònimos e contràrios
arragodai,
sobènnere
| ctr.
ilmentigare,
iscadèssere
Frases
no ti ammentas candho a inoghe beniat sa zente a bídere su mare? ◊ a ti ammentas cantos sirvones che aiat? ◊ a bos ndhe ammentades de su bandhu chi betaiant unu tempus? ◊ o Sardos, ammentade sas traschias pro tènnere atza in sa lota pro s'identidade! (Z.A.Cappai)◊ mi aio ammentatu comente aiat rimunitu su locu ◊ mi ndhe as ammentatu de cosas!…◊ si at ammentadu su chi li fit capitadu ◊ mi so ammentendhe chi depo fàghere unu cumandhu!
2.
ammenta ca postigràs faghimus cudhu cumandhu! ◊ bos mandho unu saludu pro bos ammentare chi sa bontade bera frorit intro de su coro
Ètimu
itl.
ammentare
Tradutziones
Frantzesu
rappeler
Ingresu
to remember
Ispagnolu
recordar
Italianu
rammentare,
ricordare
Tedescu
erinnern,
sich erinnern an.
ammerchinzàre , vrb Definitzione
istare o giare a merchinziu, a míndhigu, tropu pagu
Sinònimos e contràrios
musunzare,
susuncai
Frases
li at ammerchinzadu fintzas su pane
Tradutziones
Frantzesu
lésiner
Ingresu
to skimp (on)
Ispagnolu
escatimar
Italianu
lesinare
Tedescu
sparen mit.
ammeriàre 1 , vrb: ammiriare,
meriare 1 Definitzione
pigare sa méria, sa mira, iscudendho atesu, isparandho o fintzes pigandho fotografias; fèrrere, ingòllere / ammeriàresi un'amigu, unu cumpanzu = castiai, iscioberai un'amigu, unu cumpàngiu
Sinònimos e contràrios
alleltzare,
puntai
Frases
as isbagliadu su bersàgliu ammiriadu ◊ cun sa tríbide in manu, si fit ammerienne una fémina pro bi che la imbolare ◊ ammeriaiat cun su tiralàsticu e no fadhiat mai ◊ imbreacu, isterriat su bratzu ameriànnesi s'istampu de su fríschiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
viser
Ingresu
to aim
Ispagnolu
apuntar
Italianu
mirare,
puntare
Tedescu
anlegen.
ammertzedàre , vrb: ammessedare Definitzione
nàrrere ammertzedes!, torrare gràtzias / a. a mannu = ringratziare meda, cun piaghere
Sinònimos e contràrios
arrengrassiai
Frases
sas notíscias de custu argumentu mi las at assupridas tiu Bainzu, chi ammessedo a mannu (G.Addis)◊ ammertzedo a Deus pro sa bona sorte
Tradutziones
Frantzesu
remercier
Ingresu
to thank
Ispagnolu
agradecer
Italianu
ringraziare
Tedescu
danken.
ammesài 1, ammesàre , vrb Definitzione
fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa
Sinònimos e contràrios
immesare,
ismesujare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
partager en deux,
réduire de moitié
Ingresu
to halve
Ispagnolu
dividir en dos
Italianu
dimezzare
Tedescu
halbieren.
ammeschiàre, ammesciàre , vrb: ammischiare,
ammisciare,
ammissiare,
meschiare* Definitzione
betare totu a unu (fintzes su bestiàmene, madriedu cun bagadiu), pònnere totu impare cosas diferentes, murigare apare
Sinònimos e contràrios
ammasturai,
ammescurai,
imbesturai,
melciàre,
minai 1
| ctr.
chirrare,
distínghere,
sceberai
Frases
amigos mios, mai ammeschiedas profumu de Musas chin àteros fragos! (P.Giudice Marras)◊ unu chi aiat iscultadu finas a tandho si ammisceit in s'arrejonu ◊ sas cosas malas si ndhe ammísciant in sas cosas vonas ◊ in custas cosas tue no ti bi amméschies! ◊ sezis ammescendhe totu
Tradutziones
Frantzesu
mélanger
Ingresu
to mix
Ispagnolu
mezclar
Italianu
mescolare
Tedescu
mischen.
ammeschinàu , agt: ammischinau Definitzione
chi si ammischinat; chi dhue at de ndhe tènnere làstima
Frases
"Tocamí, teni piedadi!" tzerriàt unu a totu boxi, ammeschinau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
minable
Ingresu
who moves to pity
Ispagnolu
que mueve a piedad
Italianu
che muove a pietà
Tedescu
wer Mitleid erregt.
ammestadài , vrb: ammistadai,
ammisterai Definitzione
fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat)
Sinònimos e contràrios
afancedhae,
afantare,
amicare,
amicitziare
Frases
Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha
2.
is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vivre en état de concubinage
Ingresu
to maintain an illicit affair (love)
Ispagnolu
amistarse,
amancebarse
Italianu
intrattenére una relazióne amorósa illécita
Tedescu
ein außereheliches Verhältnis unterhalten.
ammiàre , vrb Definitzione
giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru
Sinònimos e contràrios
acinnai 1,
atzinnire,
chinnire,
oghidare
Frases
ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu)
Ètimu
ltn.
ad + micare
Tradutziones
Frantzesu
faire un clin d'œil,
faire signe
Ingresu
to make gesture,
to wink
Ispagnolu
hacer un ademánseña
Italianu
ammiccare,
far cénno
Tedescu
winken.
amminestrài, amminestràre , vrb Definitzione
pònnere o betare sa minestra a is pratos
Frases
mi pariat s’ora de nche falare sa patedha dae su focu e de amminestrare.
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
servir
Ingresu
to dish
Ispagnolu
escudillar
Italianu
scodellare
Tedescu
anrichten.
amministrài, amministràre , vrb: ministrai Definitzione
contivigiare unu bene de propiedade o púbblicu
Sinònimos e contràrios
contifizare,
cuberrare,
guvernai,
miramentare
Tradutziones
Frantzesu
administrer
Ingresu
to manage
Ispagnolu
administrar
Italianu
amministrare
Tedescu
verwalten.
ammintirotàre , vrb Definitzione
fàere su mintirotu, su si fichire in mesu po cosas chi no dhi depent interessare
Sinònimos e contràrios
cotulare,
infrichiri,
infruncuai,
intraudhare,
intraudhulare,
intraugliare,
intremèsiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'entremettre
Ingresu
to interfere
Ispagnolu
entrometerse
Italianu
introméttersi
Tedescu
sich einmischen.
amminudài , vrb: amminudare,
amminujare Definitzione
firchinare, segare, fàere a minudu, a orrugos piticos
Sinònimos e contràrios
irminujare,
ispiculedhare
Frases
amminuja sa preda chin sa matza e lassatila!◊ segamos sos rampos sicos e los amminudamos a bistrale ◊ mammai est amminudandhe unu pudhu pro sa chena
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
morceler,
débiter
Ingresu
to break into pieces
Ispagnolu
trocear
Italianu
spezzettare
Tedescu
zerstückeln.
ammirài , vrb: ammirare Definitzione
abbaidare a un'àteru (o una cosa) agiummai cun meravíglia, cun ispantu e istima po sa bellesa, s'abbilesa o àteru, agatare s'àteru de ammiru
Frases
furiaus in sa pratzita ammirendi una mata de magnólia ◊ fint ambos abbaucados ammirendhe cudha pitzinna ◊ ammirant s’àlvure fozida sos chi sunt suta pasendhe
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
admirer
Ingresu
to admire
Ispagnolu
admirar
Italianu
ammirare
Tedescu
bewundern,
schätzen.