Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

intrigliàre , vrb Definition fàere burdellu, coment'e candho dhue at gente meda foedhandho o movendhosi Synonyms e antonyms atacazare, atamazare, inchimentare, intriglire, isgrigliare, istribitare, tambedhare 2. candho intrígliat a cantare in chéjia a missa cantada sa boghe sua atonada faghet a totu allegrare (A.Pinna) Translations French chahuter English to make a noise Spanish hacer ruido Italian rumoreggiare German lärmen.

intriscài , vrb: intriscare 1, intriscari, intrischiai, intrischiare Definition illargare de fiancu s'apertura de is dentes de su serracu, de su serrone o de àteras ainas deasi po chi sa segada essat prus larga, po segare méngius / intriscare sas cotzas a una màniga = incracare is cotzas po chi sa ferramenta abbarret bene firma Synonyms e antonyms gitonare Sentences su serroni tocat a dh'intriscari po segari bèni ◊ sa fraci no dh'as intriscada prus Etymon ctl. entrescar, entriscar Translations French contourner une scie English to heddle Spanish triscar Italian allicciare German schränken.

intriscàre , vrb Definition giare aggheju, intriscu, atzitzare, su si pònnere a brigare cun ccn. Synonyms e antonyms agghegiare, atiare, atriscare, inasprèssiri, incidai, inciulai, insissiligai, intrischire, mincidiare, purruntzare, suberiare, tinghitare Sentences no los sigas a intriscare: no los vides chi parent duos venturzos?! ◊ cun donzunu s'intriscat, cussu! ◊ si l'intriscades contras a calicunu li ponet deretu cantone! Etymon itl. intrescare Translations French exacerber, provoquer English to exacerbate, to provoke Spanish exasperar, provocar Italian inasprire, provocare German verschärfen, reizen.

intristài, intristàre , vrb Definition fàere o essire tristos, dispràxios; nau de s'aera, annuare Synonyms e antonyms annicare, atejare, intristiri, pirmare | ctr. allegrare Sentences fintzas s'animali s'intristat candu est a solu ◊ dèu m'intristamu candu fui arrennegara e mi abruncudhiu 2. sa dí si est intristada, parit marchendu po proi Translations French rendre triste English to grieve Spanish entristecer Italian rattristare German betrüben, sich betrügen.

intronàre , vrb Definition fàere a sonu forte, coment'e a tronu sighiu un'iscuta, comente faet sa boghe in logu serrau o si agatat cosa in mesu chi dha torrat agoa Synonyms e antonyms arreddobbai, arrembombai, atumbidai, bombiare, dringhidhai, intumbidare, intumbire Sentences su mare intronaiat in sas pèrcias ◊ bessesit tandho una fiama bia de una nue niedha pedrale e un'úrulu intronesit bestiale (S.Casu)◊ iscatat su grillete de s'archibbusu: unu tzocu introneit in s'aera ◊ intronaiat piús su tamburu e fit tambedhu su carrasegare ◊ giai ocannu un'àtera campana at intronadu in s'aera ◊ l'intronaiat sas orijas s'úrulu de su bentu Etymon srd. Translations French résonner English to resound Spanish resonar, retumbar Italian risuonare, rimbombare German erschallen, dröhnen.

introssíri , vrb: intrussire, intrutzire Definition fàere o essire grussatzu de carena, pagu artu e grussu, nau siat de gente e siat de animales Synonyms e antonyms atrossie, ingrussai, introssai Translations French devenir trapu English to grow squat Spanish achaparrarse Italian intozzare, divenir tòzzo, tarchiato German plump werden.

intruài , vrb: intrulare, intrullai, intruxai 1 Definition fàere trúvulu, trullu, bulugiau, avolotare pesandho malesa, fundhurúgiu coment'e candho si morigat o isciuculat abba o cosas deasi; in cobertantza, pònnere in pentzamentu, in pistighíngiu, fàere coment'e tristu: nau de s'aera, ammurrare, annuare Synonyms e antonyms abbolojare, abborotai, abbuligiai 1, ammoroscare, bugliare, introvulare, intruinai, intrulatzae, istrulare, trubulare, trullare, trumbugliai | ctr. innetiare Sentences ant intrullau s'àcua ◊ nosu dh'intrullaiaus aposta, s'àcua, po piscai anguidha ◊ cussos abbunzighedhos no podent intrulare su binu lúghidu! (Z.A.Cappai) 2. s'impiegau si est intrullau ca dhi apu pediu de m'iscriri ita serbiat ◊ no intrullis sa cara: artziamí is ogus! ◊ su mali mi at intrullau sa memória ◊ si fibat su coru, si trumbulat su sàngui, s'intruat su sentidu (L.Porcedhu)◊ si est intrullau su celu e istrobedhat a proi a istracia Etymon srd. Translations French troubler English to muddy Spanish enturbiar Italian intorbidire German trüben.

intrudhíri , vrb Definition betare totu a corpus, papare meda, tzatzare a tropu Synonyms e antonyms abbentrare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intullai Sentences e papant e bufant e, ispingi ispingi, s'intrudhint totu: pani, casu e binu! (V.Ulàrgiu) Etymon itl. intrugliarsi Translations French s'empiffrer English to gobble, to stuff oneself Spanish engullir, hartar Italian ingozzare, rimpinzarsi German gierig essen.

intrusciàre , vrb: istrusciare Definition fàere coment'e ufrau, prenu, crispu Synonyms e antonyms inchibberare, incripinire Etymon cdh., ttrs. intruscià Translations French enfler English to become turgid Spanish hincharse Italian inturgidire German schwellen.

intrúxiri , vrb Definition foedhare a unu naendho male de un'àteru, coment'e po dhu prènnere de cosas chi no funt, de fàulas; in cobertantza, papare Synonyms e antonyms impreni, intruxiri, prenare Sentences cussa est sa mama chi dh'at intrúxiu, e aici immoi funt certendi mairu e mulleri! ◊ cussu si est torrau a cojai ma sa filla dh'at intrúxiu fintzas a candu dh'at lassada, a sa mulleri 2. ti as intrúxiu su pani miu! Etymon srd. Translations French plagier English to subjugate morally Spanish engatusar Italian plagiare German plagiieren.

intucaràre , vrb: intucherare, intzucorare, intzucurai Definition indrucare cun su tzúcuru, pònnere o betare tzúcuru Synonyms e antonyms tucarare Sentences fit bella cudha càriga totu intucherada! ◊ cussos sunt ninnadores intucherados cun fele! Translations French saupoudrer de sucre, sucrer English to sugar Spanish azucarar Italian inzuccherare German zuckern.

intumbàre , vrb: intzumbare, itzumbare Definition tzumbare, iscúdere a tzumbadas comente faent crabas e brebès chi s'iscudent cun sa conca s'una cun s'àtera Synonyms e antonyms atricuai, atumbae, istumbai 2. sos assessores s'intzumbant che muvras Etymon srd. Translations French donner des coups de cornes, heurter English to butt Spanish cornear Italian cozzare German mit den Hörnern stoßen.

intumbidàre , vrb Definition fàere a sonu forte e sighiu un'iscuta, comente faet sa boghe in logu serrau, o si agatat cosa ananti, chi dha torrat agoa: si narat fintzes po sonare ebbia Synonyms e antonyms arrembombai, bombiare, intinzire, intronare, intumbire / sonai Sentences candho cantas tue tota s'adhe, intumbidendhe, paret una campana ◊ un'isparu orrorosu intúmbidat intro de sa note 2. su corru pintu cheria intumbidare pro n'ischidare sos frades carrales (G.Delogu) Etymon srd. Translations French retentir, résonner English to echo Spanish resonar, retumbar Italian risonare, echeggiare German hallen, widerhallen.

intundhàre, intundhiàre , vrb: intunnare, intunniare Definition andhare, istare o abbarrare a inghíriu de unu o de ccn cosa; fàere o segare a tundhu Synonyms e antonyms inghirare / atundai Sentences sa paura si tramutat in terrore adhinco mi abbitzo chi cussas istranas pessones chircant de m'intunnare ◊ su fàmine, si ti s'intunnat, ti fachet zocos malos! ◊ est intundhau de nepodes ◊ sa mandra fit intunniata de canes presos e isortos Etymon srd. Translations French entourer English to encircle Spanish rodear Italian circondare German umgeben, umringen.

intupài, intupàre , vrb Definition cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Synonyms e antonyms abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Sentences cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Etymon srd. Translations French cacher dans un bois, cacher English to hide in a wood, to afforest Spanish emboscar Italian imboscare German im Wald verbergen.

inturtàre , vrb Definition impastare sa farra cun su frammentu e abba cun d-unu pagu de sale po fàere su pane; impastare css. cosa a murigadura cun abba; fàere sa pasta a turta / i. a lótriu = a modhe, cun prus abba (ctr. a tostu) Synonyms e antonyms cumassai, impastai Sentences a sa farina ghetàeli paca abba e inturtae a tostu! ◊ a Pasca inturtant binti duos chilos de casu friscu pro fàchere casadinas ◊ sa símula fit ammadricada e pesada pronta a inturtare 2. su manibale at inturtau s'arena chin sa carchina ◊ a mesudie inturtabat su ghilinzone a su poledhu Etymon srd. Translations French pétrir English to knead Spanish amasar Italian impastare German kneten, anrühren.

intuvedhàre , vrb: intuvudhare Definition pònnere o cuare in is tuvedhos Synonyms e antonyms abbuare, acuae, ammagare, atanai, atrabentare, cuerrai, impertusare, intanae, intupai, intuzare, istichire, istugiai, istumponai Sentences in cussas percas sunt intuvedhaos che anticos ascusorjos ◊ est intuvedhandhe sa cosa in sas percas ◊ cantas cosas no bi det àere intuvedhadas in sas calancas de su monte!… Etymon srd. Translations French cacher English to hide Spanish esconder, ocultar Italian nascóndere German verbergen.

intzibbàre , vrb Definition prènnere a intibbu; tzatzare a meda Synonyms e antonyms istibbire, stibbai / satzai Etymon ctl., itl. estibar + inzeppare Translations French remplir jusqu'au bord, entasser English to fill up, to cram Spanish colmar, llenar Italian colmare, stipare German auffüllen.

intzichíre , vrb Definition fàere a corpu malu feri 'ene, andhare bene, arresurtare bene su chi si narat o chi si faet fintzes chentza ndh'èssere seguros; intrare, istichire Synonyms e antonyms inciviri, ingertai, intzecare 1 / iferchire, intrare, intzicare Idioms csn: intzichidu ti est? = intesu l'as?, a ti resurtat?; intzichire una surra = surrai, donai una carda de corpus 2. aiat intzichidu sa cresura de sazos de prunetza chi no b'iferchiat mancu su porcu ◊ no li fit avassata mancu sa balia de intzichire un'impodha a s'àinu ◊ custos sunt totu colpos chi intzichint Etymon itl. inzeccare Translations French deviner, sentir English to guess, to acknowledge Spanish acertar Italian azzeccare, recepire German versetzen, erraten, aufnehmen.

intzimentàre , vrb Definition prènnere, fàere o carragiare a cimentu Synonyms e antonyms aciumentai Translations French cimenter English to fill up with cement Spanish cementar Italian cementificare German zementieren.