agrèsa , nf Definizione
su èssere aghedu de is frutuàrios candho no funt ancora cotos de papare, ma nau fintzes de maneras de fàere pagu dilicadas
Sinonimi e contrari
abidore,
agrera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
acerbité,
âpreté
Inglese
sourness,
unripeness
Spagnolo
agror,
agrura
Italiano
acerbità,
asprézza
Tedesco
Bitterkeit.
agrestàre , vrb: arestai,
arestare Definizione
essire areste, si narat de animales e de erbas chi, unu tempus contivigiaos cun su trebballu, dhos ant lassaos a sirba issoro, abbandhonaos, e ant pérdiu in calidade; si narat fintzes de is terrenos lassaos chentza trebballaos chi si prennent de totu su chi dhue naschit; nau de gente, istare aillargu de is àteros agiummai coment'e tenendho bregúngia o ifadu de sa cumpangia, fàere che a s'animale areste chi no si lassat tocare nudha nudha
Sinonimi e contrari
abriare,
aferare,
arestire,
arruarzare,
eremire,
imbragadinai,
imburdiri,
irratzare
/
ammugronare,
assirbonae,
azanare
| ctr.
ammasedare
Frasi
custu frenugu si ch'est arestadu ◊ nos fit mancadu su batu: apustis de meda za l'amus àpidu ma si che fit arestadu e a lu cramare no beniat prus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre sauvage
Inglese
to make wild
Spagnolo
volver silvestre (plantas),
salvaje (animales),
huraño (personas)
Italiano
inselvatichire
Tedesco
verwildern.
agrèste , agt: areste 1,
aresti,
arestu Definizione
nau de erbas o de matas (e fintzes de terras), chi faent a solas, chentza contivígiu de sa gente, chentza chi nemos ndhe prantet; nau de animales, chi no funt pesaos apostadamente, ne domaos o abbituaos a sa manu de sa gente, chi no si lassant acostire o tocare, pagu o nudha abbituaos a bíere gente; nau de ccn., chi est iscontriosu, chi no bolet istare cun àtere, pagu amedhosu / lassai su masedu po s'aresti = lassare su bonu pro su malu, su menzus pro su peus
Sinonimi e contrari
arrui 2,
buldu,
faràstigu
/
agrestosu,
aréstigu
| ctr.
coltivau
/
domadu,
masedu
/
ammedhósicu
Frasi
fustinaga, frúture areste ◊ bi at erbas arestes bonas a manigare ◊ est una terra agreste chi in beranu si cucutzat de ervas e fiores ◊ sas erbas fuint tropu cracas: si bidiat ca fuit logu areste, terra chena triballiare ◊ su pisellu de àinos nostru est areste ◊ Bustianu fit perricau imbucandhe in su gúturu agreste a s'intrada de sa bidha
2.
apo chircatu de tènnere sa gatu pro la curare, ma si est fughita che gatu agreste ◊ as a curri de crabetura in crabetura coment'e unu gatu aresti ◊ immoi dhas podiat sètzi comenti bolliat issu is tres purdedhas arestis ◊ Giuanni papàt pibitziris e meli aresti
3.
cussu est areste che fera ◊ si podet nàrrere chi dogni bidha at àpidu sos bandhidos suos, bonos e malos, masedos o arestes, umanos o sambeneris
Cognomi e Proverbi
smb:
Areste, Aresti
Etimo
ltn.
agrestis
Traduzioni
Francese
sauvage
Inglese
wild
Spagnolo
silvestre (plantas),
montés (animales),
bravo,
huraño (pers.)
Italiano
selvàtico,
insociévole
Tedesco
wild,
ungesellig.
agrèsti , nm Sinonimi e contrari acratzu, ispórula, sarmentuaresti, sporra, zàmpina Terminologia scientifica mt, Vitis vinifera ssp. sylvestris Etimo itl. agresta.
agrestínu , agt, nm: arestinu Definizione
chi tenet sabore de agreste, chi est pagu druche, aghedu / èssere, fàghere a s'arestinu = che is animales
Sinonimi e contrari
acronzu,
agritu
Terminologia scientifica
sbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aigre,
acidulé,
aigrelet
Inglese
sour,
unripe,
sourish
Spagnolo
áspero,
agrio
Italiano
aspro,
acèrbo,
agrigno
Tedesco
sauer,
säuerlich.
agrestósu , agt: arestosu Definizione
chi est unu pagu areste, chi no si agatat tanti bene in cumpangia, nau de gente
Sinonimi e contrari
agreste,
aréstigu,
arestolu,
assirbonau,
cravosu,
murvonassu,
spiolu
| ctr.
ammedhósicu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
scorbutique
Inglese
cantankerous
Spagnolo
hosco,
huraño
Italiano
scorbùtico
Tedesco
mürrisch.
agrestúmene, agrestúmini , nm: arestúmene,
arestúmine,
arestúmini Definizione
su èssere arestes o arestaos, fintzes animales arestes, fera
Sinonimi e contrari
aresténtzia,
arestiu
| ctr.
masedia,
masedúmini
Frasi
donzunu fit cumbintu chi s'usu de sa limba sua no fit arestúmene e ignorànscia ◊ est andhadu a cassa de agrestúmene de vatire a domo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sauvagerie
Inglese
wildness
Spagnolo
selvatiquez
Italiano
selvatichézza,
selvaticume
Tedesco
Wildheit,
wildes Zeug.
agréu , nm Definizione genia de murrúngiu chi faent is animales candho s'istésiant de sa chedha, pistighingiosos ca dhis mancat sa cumpangia de is àteros Sinonimi e contrari chensa, lamènta, morrugnu Frasi Allica sorri cun dolori e agreu cantat is doloris de sa família (G.Moi).
agriàda , nf Definizione su si agriare, aghedare / dare, fàghere un'a. Etimo srd.
agriàdu acriàu
agriadúra , nf Definizione su si agriare Sinonimi e contrari axedadura, axedamentu, imbischidadura Etimo srd.
agriài, agriàre acriàre
agricortòre , nm Definizione chie trebballat sa terra Sinonimi e contrari laoradore, laoreri, massàgiu, narvonaju.
agricortúra , nf Definizione totu is trebballos chi pertocant sa terra, su sartu, po contu de produire Sinonimi e contrari laorera, laoronzu, laurantza, messarítzia.
agrídha, agrídhu , nf, nm: alghidhu,
arghidha,
arghidhu,
argidha Definizione
genia de terra orrúbia apicigosa chi impastada e sicada essit tostada meda; terramíngiu de arghidha; genia de terra lugiana, orrúbia
Sinonimi e contrari
altzidha,
gliurminu,
lassedu,
lozana,
torco
Frasi
su Sarcidanu est logu de argidha e de calchina
4.
cuss'ómine est tota chijina antiga chi servit de cunfortu a s'alghidha istraca de oe, a sos ojos chi lútzigant de piantu
Etimo
ltn.
argilla
Traduzioni
Francese
argile
Inglese
clay
Spagnolo
arcilla
Italiano
argilla
Tedesco
Ton.
agriedhàre , vrb Definizione agriare, aghedare; pigare unu pagu de arrennegu, de tzacu Sinonimi e contrari acriare Etimo srd.
agríle , agt: arghile Definizione
logu inue si betat su ladamíngiu o dhue at ladamíngiu meda / terras agriles = terra muntonarzina, fintzas sa terra asuta de is matas, grassa cun totu sa folla chi orruet e si púrdiat
Sinonimi e contrari
aligàgiu,
aligurru,
ledamenàrzu,
muntonàgliu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fosse à fumier
Inglese
dung-hill
Spagnolo
estercolero
Italiano
letamàio
Tedesco
Dunghaufen.
agrimensòre , nm Definizione istudiau bonu a medire is terrenos Sinonimi e contrari mesuradore, suradore.
agrionàe , vrb Sinonimi e contrari ociare