A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

agrèsa , nf Definizione su èssere aghedu de is frutuàrios candho no funt ancora cotos de papare, ma nau fintzes de maneras de fàere pagu dilicadas Sinonimi e contrari abidore, agrera Etimo srd. Traduzioni Francese acerbité, âpreté Inglese sourness, unripeness Spagnolo agror, agrura Italiano acerbità, asprézza Tedesco Bitterkeit.

agrestàre , vrb: arestai, arestare Definizione essire areste, si narat de animales e de erbas chi, unu tempus contivigiaos cun su trebballu, dhos ant lassaos a sirba issoro, abbandhonaos, e ant pérdiu in calidade; si narat fintzes de is terrenos lassaos chentza trebballaos chi si prennent de totu su chi dhue naschit; nau de gente, istare aillargu de is àteros agiummai coment'e tenendho bregúngia o ifadu de sa cumpangia, fàere che a s'animale areste chi no si lassat tocare nudha nudha Sinonimi e contrari abriare, aferare, arestire, arruarzare, eremire, imbragadinai, imburdiri, irratzare / ammugronare, assirbonae, azanare | ctr. ammasedare Frasi custu frenugu si ch'est arestadu ◊ nos fit mancadu su batu: apustis de meda za l'amus àpidu ma si che fit arestadu e a lu cramare no beniat prus Etimo srd. Traduzioni Francese rendre sauvage Inglese to make wild Spagnolo volver silvestre (plantas), salvaje (animales), huraño (personas) Italiano inselvatichire Tedesco verwildern.

agrèste , agt: areste 1, aresti, arestu Definizione nau de erbas o de matas (e fintzes de terras), chi faent a solas, chentza contivígiu de sa gente, chentza chi nemos ndhe prantet; nau de animales, chi no funt pesaos apostadamente, ne domaos o abbituaos a sa manu de sa gente, chi no si lassant acostire o tocare, pagu o nudha abbituaos a bíere gente; nau de ccn., chi est iscontriosu, chi no bolet istare cun àtere, pagu amedhosu / lassai su masedu po s'aresti = lassare su bonu pro su malu, su menzus pro su peus Sinonimi e contrari arrui 2, buldu, faràstigu / agrestosu, aréstigu | ctr. coltivau / domadu, masedu / ammedhósicu Frasi fustinaga, frúture areste ◊ bi at erbas arestes bonas a manigare ◊ est una terra agreste chi in beranu si cucutzat de ervas e fiores ◊ sas erbas fuint tropu cracas: si bidiat ca fuit logu areste, terra chena triballiare ◊ su pisellu de àinos nostru est areste ◊ Bustianu fit perricau imbucandhe in su gúturu agreste a s'intrada de sa bidha 2. apo chircatu de tènnere sa gatu pro la curare, ma si est fughita che gatu agreste ◊ as a curri de crabetura in crabetura coment'e unu gatu aresti ◊ immoi dhas podiat sètzi comenti bolliat issu is tres purdedhas arestis ◊ Giuanni papàt pibitziris e meli aresti 3. cussu est areste che fera ◊ si podet nàrrere chi dogni bidha at àpidu sos bandhidos suos, bonos e malos, masedos o arestes, umanos o sambeneris Cognomi e Proverbi smb: Areste, Aresti Etimo ltn. agrestis Traduzioni Francese sauvage Inglese wild Spagnolo silvestre (plantas), montés (animales), bravo, huraño (pers.) Italiano selvàtico, insociévole Tedesco wild, ungesellig.

agrèsti , nm Sinonimi e contrari acratzu, ispórula, sarmentuaresti, sporra, zàmpina Terminologia scientifica mt, Vitis vinifera ssp. sylvestris Etimo itl. agresta.

agrestínu , agt, nm: arestinu Definizione chi tenet sabore de agreste, chi est pagu druche, aghedu / èssere, fàghere a s'arestinu = che is animales Sinonimi e contrari acronzu, agritu Terminologia scientifica sbr Etimo srd. Traduzioni Francese aigre, acidulé, aigrelet Inglese sour, unripe, sourish Spagnolo áspero, agrio Italiano aspro, acèrbo, agrigno Tedesco sauer, säuerlich.

agrestíu , agt Sinonimi e contrari agreste, arestadu, arestidu Etimo srd.

agrestósu , agt: arestosu Definizione chi est unu pagu areste, chi no si agatat tanti bene in cumpangia, nau de gente Sinonimi e contrari agreste, aréstigu, arestolu, assirbonau, cravosu, murvonassu, spiolu | ctr. ammedhósicu Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese scorbutique Inglese cantankerous Spagnolo hosco, huraño Italiano scorbùtico Tedesco mürrisch.

agrestúmene, agrestúmini , nm: arestúmene, arestúmine, arestúmini Definizione su èssere arestes o arestaos, fintzes animales arestes, fera Sinonimi e contrari aresténtzia, arestiu | ctr. masedia, masedúmini Frasi donzunu fit cumbintu chi s'usu de sa limba sua no fit arestúmene e ignorànscia ◊ est andhadu a cassa de agrestúmene de vatire a domo Etimo srd. Traduzioni Francese sauvagerie Inglese wildness Spagnolo selvatiquez Italiano selvatichézza, selvaticume Tedesco Wildheit, wildes Zeug.

agréu , nm Definizione genia de murrúngiu chi faent is animales candho s'istésiant de sa chedha, pistighingiosos ca dhis mancat sa cumpangia de is àteros Sinonimi e contrari chensa, lamènta, morrugnu Frasi Allica sorri cun dolori e agreu cantat is doloris de sa família (G.Moi).

agriàda , nf Definizione su si agriare, aghedare / dare, fàghere un'a. Etimo srd.

agriàdu acriàu

agriadúra , nf Definizione su si agriare Sinonimi e contrari axedadura, axedamentu, imbischidadura Etimo srd.

agriài, agriàre acriàre

agricortòre , nm Definizione chie trebballat sa terra Sinonimi e contrari laoradore, laoreri, massàgiu, narvonaju.

agricortúra , nf Definizione totu is trebballos chi pertocant sa terra, su sartu, po contu de produire Sinonimi e contrari laorera, laoronzu, laurantza, messarítzia.

agrídha, agrídhu , nf, nm: alghidhu, arghidha, arghidhu, argidha Definizione genia de terra orrúbia apicigosa chi impastada e sicada essit tostada meda; terramíngiu de arghidha; genia de terra lugiana, orrúbia Sinonimi e contrari altzidha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Frasi su Sarcidanu est logu de argidha e de calchina 4. cuss'ómine est tota chijina antiga chi servit de cunfortu a s'alghidha istraca de oe, a sos ojos chi lútzigant de piantu Etimo ltn. argilla Traduzioni Francese argile Inglese clay Spagnolo arcilla Italiano argilla Tedesco Ton.

agriedhàre , vrb Definizione agriare, aghedare; pigare unu pagu de arrennegu, de tzacu Sinonimi e contrari acriare Etimo srd.

agríle , agt: arghile Definizione logu inue si betat su ladamíngiu o dhue at ladamíngiu meda / terras agriles = terra muntonarzina, fintzas sa terra asuta de is matas, grassa cun totu sa folla chi orruet e si púrdiat Sinonimi e contrari aligàgiu, aligurru, ledamenàrzu, muntonàgliu Etimo srd. Traduzioni Francese fosse à fumier Inglese dung-hill Spagnolo estercolero Italiano letamàio Tedesco Dunghaufen.

agrimensòre , nm Definizione istudiau bonu a medire is terrenos Sinonimi e contrari mesuradore, suradore.

agrionàe , vrb Sinonimi e contrari ociare