A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

agrèsa , nf Definitzione su èssere aghedu de is frutuàrios candho no funt ancora cotos de papare, ma nau fintzes de maneras de fàere pagu dilicadas Sinònimos e contràrios abidore, agrera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu acerbité, âpreté Ingresu sourness, unripeness Ispagnolu agror, agrura Italianu acerbità, asprézza Tedescu Bitterkeit.

agrestàre , vrb: arestai, arestare Definitzione essire areste, si narat de animales e de erbas chi, unu tempus contivigiaos cun su trebballu, dhos ant lassaos a sirba issoro, abbandhonaos, e ant pérdiu in calidade; si narat fintzes de is terrenos lassaos chentza trebballaos chi si prennent de totu su chi dhue naschit; nau de gente, istare aillargu de is àteros agiummai coment'e tenendho bregúngia o ifadu de sa cumpangia, fàere che a s'animale areste chi no si lassat tocare nudha nudha Sinònimos e contràrios abriare, aferare, arestire, arruarzare, eremire, imbragadinai, imburdiri, irratzare / ammugronare, assirbonae, azanare | ctr. ammasedare Frases custu frenugu si ch'est arestadu ◊ nos fit mancadu su batu: apustis de meda za l'amus àpidu ma si che fit arestadu e a lu cramare no beniat prus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre sauvage Ingresu to make wild Ispagnolu volver silvestre (plantas), salvaje (animales), huraño (personas) Italianu inselvatichire Tedescu verwildern.

agrèste , agt: areste 1, aresti, arestu Definitzione nau de erbas o de matas (e fintzes de terras), chi faent a solas, chentza contivígiu de sa gente, chentza chi nemos ndhe prantet; nau de animales, chi no funt pesaos apostadamente, ne domaos o abbituaos a sa manu de sa gente, chi no si lassant acostire o tocare, pagu o nudha abbituaos a bíere gente; nau de ccn., chi est iscontriosu, chi no bolet istare cun àtere, pagu amedhosu / lassai su masedu po s'aresti = lassare su bonu pro su malu, su menzus pro su peus Sinònimos e contràrios arrui 2, buldu, faràstigu / agrestosu, aréstigu | ctr. coltivau / domadu, masedu / ammedhósicu Frases fustinaga, frúture areste ◊ bi at erbas arestes bonas a manigare ◊ est una terra agreste chi in beranu si cucutzat de ervas e fiores ◊ sas erbas fuint tropu cracas: si bidiat ca fuit logu areste, terra chena triballiare ◊ su pisellu de àinos nostru est areste ◊ Bustianu fit perricau imbucandhe in su gúturu agreste a s'intrada de sa bidha 2. apo chircatu de tènnere sa gatu pro la curare, ma si est fughita che gatu agreste ◊ as a curri de crabetura in crabetura coment'e unu gatu aresti ◊ immoi dhas podiat sètzi comenti bolliat issu is tres purdedhas arestis ◊ Giuanni papàt pibitziris e meli aresti 3. cussu est areste che fera ◊ si podet nàrrere chi dogni bidha at àpidu sos bandhidos suos, bonos e malos, masedos o arestes, umanos o sambeneris Sambenados e Provèrbios smb: Areste, Aresti Ètimu ltn. agrestis Tradutziones Frantzesu sauvage Ingresu wild Ispagnolu silvestre (plantas), montés (animales), bravo, huraño (pers.) Italianu selvàtico, insociévole Tedescu wild, ungesellig.

agrèsti , nm Sinònimos e contràrios acratzu, ispórula, sarmentuaresti, sporra, zàmpina Terminologia iscientìfica mt, Vitis vinifera ssp. sylvestris Ètimu itl. agresta.

agrestínu , agt, nm: arestinu Definitzione chi tenet sabore de agreste, chi est pagu druche, aghedu / èssere, fàghere a s'arestinu = che is animales Sinònimos e contràrios acronzu, agritu Terminologia iscientìfica sbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigre, acidulé, aigrelet Ingresu sour, unripe, sourish Ispagnolu áspero, agrio Italianu aspro, acèrbo, agrigno Tedescu sauer, säuerlich.

agrestíu , agt Sinònimos e contràrios agreste, arestadu, arestidu Ètimu srd.

agrestósu , agt: arestosu Definitzione chi est unu pagu areste, chi no si agatat tanti bene in cumpangia, nau de gente Sinònimos e contràrios agreste, aréstigu, arestolu, assirbonau, cravosu, murvonassu, spiolu | ctr. ammedhósicu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu scorbutique Ingresu cantankerous Ispagnolu hosco, huraño Italianu scorbùtico Tedescu mürrisch.

agrestúmene, agrestúmini , nm: arestúmene, arestúmine, arestúmini Definitzione su èssere arestes o arestaos, fintzes animales arestes, fera Sinònimos e contràrios aresténtzia, arestiu | ctr. masedia, masedúmini Frases donzunu fit cumbintu chi s'usu de sa limba sua no fit arestúmene e ignorànscia ◊ est andhadu a cassa de agrestúmene de vatire a domo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sauvagerie Ingresu wildness Ispagnolu selvatiquez Italianu selvatichézza, selvaticume Tedescu Wildheit, wildes Zeug.

agréu , nm Definitzione genia de murrúngiu chi faent is animales candho s'istésiant de sa chedha, pistighingiosos ca dhis mancat sa cumpangia de is àteros Sinònimos e contràrios chensa, lamènta, morrugnu Frases Allica sorri cun dolori e agreu cantat is doloris de sa família (G.Moi).

agriàda , nf Definitzione su si agriare, aghedare / dare, fàghere un'a. Ètimu srd.

agriàdu acriàu

agriadúra , nf Definitzione su si agriare Sinònimos e contràrios axedadura, axedamentu, imbischidadura Ètimu srd.

agriài, agriàre acriàre

agricortòre , nm Definitzione chie trebballat sa terra Sinònimos e contràrios laoradore, laoreri, massàgiu, narvonaju.

agricortúra , nf Definitzione totu is trebballos chi pertocant sa terra, su sartu, po contu de produire Sinònimos e contràrios laorera, laoronzu, laurantza, messarítzia.

agrídha, agrídhu , nf, nm: alghidhu, arghidha, arghidhu, argidha Definitzione genia de terra orrúbia apicigosa chi impastada e sicada essit tostada meda; terramíngiu de arghidha; genia de terra lugiana, orrúbia Sinònimos e contràrios altzidha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Frases su Sarcidanu est logu de argidha e de calchina 4. cuss'ómine est tota chijina antiga chi servit de cunfortu a s'alghidha istraca de oe, a sos ojos chi lútzigant de piantu Ètimu ltn. argilla Tradutziones Frantzesu argile Ingresu clay Ispagnolu arcilla Italianu argilla Tedescu Ton.

agriedhàre , vrb Definitzione agriare, aghedare; pigare unu pagu de arrennegu, de tzacu Sinònimos e contràrios acriare Ètimu srd.

agríle , agt: arghile Definitzione logu inue si betat su ladamíngiu o dhue at ladamíngiu meda / terras agriles = terra muntonarzina, fintzas sa terra asuta de is matas, grassa cun totu sa folla chi orruet e si púrdiat Sinònimos e contràrios aligàgiu, aligurru, ledamenàrzu, muntonàgliu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse à fumier Ingresu dung-hill Ispagnolu estercolero Italianu letamàio Tedescu Dunghaufen.

agrimensòre , nm Definitzione istudiau bonu a medire is terrenos Sinònimos e contràrios mesuradore, suradore.

agrionàe , vrb Sinònimos e contràrios ociare