iscèra 1 , nf, nm: isceru,
ischéria,
ischériu Definizione
su iscerai / a i. = a séberu; sentza ischériu = chentza distintziones de càrculu, chena fàghere diferéssias
Sinonimi e contrari
iscéberu,
sceberu
Frasi
no fit debbadas su chi presumias, totu cudhu ischériu chi aias! (A.D.Migheli)◊ sas ischérias suas no si podent criticare ◊ sentza ischériu perunu, parente, amigu e fizolu, antzianu o de brassolu l'onoramis de assentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
choix
Inglese
choice
Spagnolo
elección
Italiano
scélta
Tedesco
Wahl.
iscerài , vrb: ischerai,
ischerare,
ischeriare,
ischiliare 1,
scerai Definizione
seberare su mele de sa chera, ma impreau mescamente coment'e seberare, separare cosas diferentes, arrennèscere a bíere, distínghere
Sinonimi e contrari
assebeltare
/
cherrintzonare,
chirrare,
isceberai,
isempricare
Frasi
s'ànima est aici ligera chi mancu s'iscerat ◊ sas annadas fint malas e pagu si podiat ischeriare it'còghere! ◊ non fis mai istracu ischiliendhe su ranu bonu (A.Sotgiu)◊ arratza de fusti chi as iscerau! ◊ cheret ischeradu su trigu po parare arratza ◊ ti as a iscerai unu de custus giòvunus ◊ no arrannessu a ischerai s’unu de s’atru
2.
su sale ischeriadu de tzertas tzucas no mezorat su gustu de su sugetu (V.Mura)◊ tui fiast bona e iscerada ◊ su bistimentu de is erricos s'ischeràt ca teniant prus càmbios ◊ cudhu giai est issu: tanti no si che ischerat…!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
choisir,
discerner,
distinguer
Inglese
to choose,
to distinguish
Spagnolo
escoger
Italiano
scégliere,
cèrnere,
distìnguere
Tedesco
wählen,
aussuchen,
unterscheiden.
iscèrghere , vrb: isèrghere,
issèrghere Definizione
essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu!
Sinonimi e contrari
essire,
fuire,
incabulare,
irdèrghere,
irfregorare,
irghelare
/
caciare
| ctr.
furriai,
ghirare,
torrae
Frasi
iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu
Etimo
ltn.
ex + erigere
Traduzioni
Francese
disparaître,
s'esquiver
Inglese
to vanish
Spagnolo
pirárselas
Italiano
dileguarsi,
svignàrsela
Tedesco
verschwinden,
abhauen.
iscéru iscèra 1
iscèta , nf: asceta,
iscete 1,
isselta,
isseta,
scelta Definizione
cannone crutzu acancarronau conca a bàsciu de pòdere apèrrere e serrare po fàere calare abba o àteru / isseta falendhe = oberta (fintzes pagu) lassendi essiri s'àcua (o àteru)
Sinonimi e contrari
grifone 1
Frasi
sa butega de su binu teniat otu bellas carradas a isceta ◊ bi at cubas prenas chin iscetas falendhe a càntaru ◊ serra cuss'isseta, chi l'apo lassada falendhe! ◊ deo no ne apo lassadu de isselta calanne!
2.
bàrriu de rasta, isceta asseorada in su tzilleri, in presse pedit una birra frisca
Etimo
ctl.
a(i)xeta
Traduzioni
Francese
robinet
Inglese
tap
Spagnolo
grifo
Italiano
rubinétto
Tedesco
Hahn.
iscèta 1 , nf Sinonimi e contrari
arràcia,
casta,
genia,
iscera,
iscrípia,
paru,
raima
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lignée
Inglese
family
Spagnolo
estirpe,
linaje
Italiano
schiatta
Tedesco
Stamm.
iscetàda , nm Definizione genia de impastu fatu cun s'iscete de pònnere a impacu Frasi si fait su scèti cun pagu pagu axedu e un'arrogu de istràciu e si fàsciat bèni s'arremu móviu de s'incàsciu.
iscetadúra , nf Definizione sa cosa (prus pagu bona) chi si ndhe iscèberat de sa farra Etimo srd.
iscetài , vrb Definizione fàere s'iscete, sedatzare sa farra Sinonimi e contrari issedatzare, scedassai, spalinai Frasi candu fut a fai sa farra, una si poniat a ndi bogai su pódhini, s'àtera a iscetai Etimo srd.
iscetàre , vrb Sinonimi e contrari
cherpai,
isgiarrare
Frasi
est una rana iscetada ◊ o crebat o iscetat
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
crever
Inglese
to burst
Spagnolo
reventar
Italiano
schiattare
Tedesco
platzen.
iscetàre 1 , vrb Definizione pigare de sa matessi isceta, de sa própriu arratza, tirare a is àteros de s'arratza Sinonimi e contrari eredai Frasi cussa at iscetadu sa lizeresa dai sa mama (P.Casu) Etimo srd.
iscetàre 2 , vrb: aisetare,
isetare,
issetare Definizione
lassare colare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa o de intrare in podere de calecuna cosa, a un'iscopu o àteru (ma fintzes chistire)/ a/c.: addaghi a su vrb. depet sighire un'àteru vrb. inf., tra unu e àteru bolet sa prep. a: isetamus a bíere, iseto a ghirare, isetandhe a bos atobiare; Mastru Iseta = unu chi de faina no ndh’atúliat, mastru chi petzi rispondhet Iseta! a chie li dimandhat si at fatu su triballu
Sinonimi e contrari
abertai,
acociare,
afilusigare,
afrimai,
aispetare,
istentae,
tricare
| ctr.
andai
Frasi
no est ora de iscrèdere: isetamus a bíere! ◊ za l'iseto a ghirare su chi zuco in su coro ◊ s'in Orune si bóliant sos bentos t'issetas malas novas! ◊ fipo isetandhe a bos atobiare (S.Spiggia)◊ cuss’addopu fatu a s’ispessada no si lu isetabat ◊ si est torradu a sètzere iscetendhe a tiu Frantziscu
2.
tiu Antoni teniat una cuba de binu bene iscetada in funnagu
Traduzioni
Francese
attendre
Inglese
to wait (for)
Spagnolo
esperar
Italiano
attèndere
Tedesco
warten.
iscète , nm: isete, scete 1, sceti Definizione sa parte méngius de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho Sinonimi e contrari boledu, podha 1, pódhine Etimo ltn. excepte.
iscète 1 iscèta
iscéti , avb: scerti Definizione
foedhu po inditare límite de calecuna cosa pentzada sèmpere coment'e paga o no prus de cussa
Sinonimi e contrari
betzi,
ebbia,
feti,
segi 1
Frasi
Sa Pratzita no fut isceti sa pratzixedha de Bidhanoa ma una pimpirida de su mundu ◊ isceti in sa parti costera dhoi fiat una bidhixedha (S.Chiappori)
Etimo
ltn.
exceptis
Traduzioni
Francese
seulement
Inglese
only
Spagnolo
sólo,
solamente
Italiano
soltanto
Tedesco
nur.
iscétru , nm Definizione genia de bàculu, de oro o de àteru materiale pretziau, chi is reis portant in manu a símbulu de sa podestade soberana issoro.
iscétu , nm: aisetu,
isetu Definizione
ibertu, su istare ibertandho, mescamente in su sensu de tènnere aficu o isperu in calecuna cosa; sa cosa chi s'isperat etotu
Sinonimi e contrari
abetu,
ibertu,
irvetu
/
aficu,
ispera
Modi di dire
csn:
èssere s'i. de ccn. = èssiri s'isperàntzia de ccn.; èssere in s’i. de… = abetai chi…; no est malu s'i.!… = no bi at aficu, est in debbadas a isetare; èssere a isetu pérdidu = iscrétidu, chi no isperat prus; s'i. de s'impicau = totu debbadas, isetu pro nudha; i. mortu = isetu in debbadas
Frasi
ite isetu bi podet àere, prus, candho a unu prantone che li secant sa froghedha? ◊ so sempre matanendhe in s'isetu de fàghere sos mezoros ◊ totu sas fadigas, totu sos isetos e isperos… totu debbadas!
2.
no est malu s'isetu si ispetamus chi sa cosa nostra nos la fetat àtere!…◊ sos fizos de bonu sentidu sunt s'isetu de su babbu e de sa mama ◊ s'isetu meu ses tue ◊ già l'apo, s'isetu, cun tegus!…◊ isse teniat isetos mannos ◊ fizu meu mi est faghindhe peleare: ndhe seo a isetu pérdidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attente
Inglese
wait (ing)
Spagnolo
espera
Italiano
attésa
Tedesco
Warten.
iscétu 1 , agt: ischetu, schetu* Definizione chi est singillu, límpiu, chentza ammesturu de àtera cosa / foedhare a s'ischeta = in manera crara, ladina Sinonimi e contrari meru, sprigau Frasi custu est binu iscetu: de abba no ndhe li amus betadu!
iscetuài , vrb Definizione isterrinai, crocare Frasi aundi ti ses iscetuada, chi ses totu bruta?
iscexíu , agt Definizione chi at isturdiu su binu chi at bufau, chi dhi est passada s'imbriaghera Sinonimi e contrari | ctr. imbreacu Frasi candu chistionat issu, iscexiu o tocau de binu, no lompit mai a sa conclusioni de su chi est narendi ◊ iscexiu siast o imbriagu, tui ses sa tentatzioni! Etimo srd.