A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

múgghere , vrb: mugi, múgiri, mújere, múlgere, múlghere, múlgiri, múrgere, múrghere, múrguri Definizione istrínghere sa tita a manos (o is tzimingiones, si est baca) o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àteru, istrínghere cosa fintzes a atrotigadura a manera de ndhe dhi fàere essire abba o súciu; nau in cobertantza, isfrutare / pps. múlghidu, multu, muntu, murtu Sinonimi e contrari múgliri / atipriare, isciuciai / irfrutuare Modi di dire csn: m. a sa cadhigada = a s'imperriotu, ponindhe su fiadu suta de ancas e murghindhe a conca imbassiada a cara a betu contràriu; m. a cúcuru in culu = apispirinados in daisegus de su fiadu; múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhi totu sa cosa, acomenti faint is allurpius Frasi immoi mugeus is bacas ◊ murtas las azis sas berbeghes? ◊ ndh'at murtu duas, de berbeghes, in tantos annos chi fit pastore!…◊ como murghent fintzas a màchina ◊ murgiant a un'ipiolu ◊ is mannalissas si mulgiant in domu ◊ su babbu est mujenno ◊ cussa craba, candu dha mugint, imbrutat s'istrégiu!◊ custa manu mi dolet e no si dha fatzo a múrgere! 2. sa samunadora murghet sa robba samunada ◊ ti murgo a sa tatza su sutzu de un'arantzu ◊ sa lavatrice est murghindhe: candho faghet, istèrreche sa robba 3. ant postu sa giustíscia in movimentu pro la múrghere issos sa bidha! Terminologia scientifica pstr Etimo ltn. mulgere Traduzioni Francese traire, tordre Inglese to squeeze, to milk Spagnolo ordeñar, exprimir Italiano múngere, strizzare Tedesco melken, auswringen.

múghe múga

mughedhía , nf Definizione is piticos, is pipios (bistos coment'e mughedhu piticu) Sinonimi e contrari feduliu, fegliutina, pipiàglia Frasi diat àere chérfiu fàchere sas fainas chi fachiat a bachiana pro sos anzenos: ma commo comente diat fàchere a irbandhonare sa mughedhia? Etimo srd.

mughedhósu , agt Definizione chi est sèmpere totu prenu de muga, de brutore Sinonimi e contrari cadhóciu, cadrangiosu, lordigosu, mugosu, pingosu, sodrigosu / mucanosu | ctr. límpidu, netu Frasi pro no ispèndhere, in domo sua bi at arga totue e isse est mughedhosu in cara e in manos! Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese toujours sale Inglese regularly dirty Spagnolo siempre sucio Italiano abitualménte spòrco Tedesco gewöhnlich schmutzig.

mughédhu , nm Definizione genia de pische de iscata, pische de Aristanis, de mare e de istagnu: si narat deosi candho est afumau po dhu chistire Sinonimi e contrari lissa, músulu, muzaldu Frasi ant fatu unu pràngiu de lissa, anguidha, macioni e mughedhu sicau ◊ a papai ci fiat mughedhu arrustiu ◊ saboriu custu mughedhedhu e portat sa matza límpia!◊ apu piscau prus de cincuanta mughedhus! Cognomi e Proverbi smb: Mugheddu Terminologia scientifica psc, mugil cephalus.

mughédhu 1 , nm Definizione sodri, brutore, bestimentu brutu Sinonimi e contrari cadhossímini, incràstiu, muga | ctr. limpidore, netesa Frasi gighet bestes cun su mughedhu a segare a fitas ◊ bogadiche cussu mughedhu e pònedi sa robba neta! ◊ custu istaiat in mesu de su mughedhu ◊ como s'abba est totue prena de mughedhu Etimo srd. Traduzioni Francese saleté Inglese filth Spagnolo suciedad Italiano sporcìzia Tedesco Schmutzigkeit, Schmutz.

mughédhu 2 , agt Definizione nau de ccn., chi est naschiu allobau, de sa própriu bentre, de su matessi partu cun àteru frade o sorre Sinonimi e contrari copiolu, cróbinu, cropàgliu, ghermédhiche*, médhile Frasi tui ses che unu fradi mughedhu, mi depis crèiri! ◊ Màriu e Marcu fiant fradis mughedhus.

mugheràdu mucoràu

mugheràre mucoràre

mughéru , nm: mulgheru, murgheru Definizione genia de lanedha chi ponet a is cosas mescamente úmidas o lassadas de meda in isserru, a frutuàriu guastandhosi Sinonimi e contrari afungori, afungu, annarbamentu, imbucore, morighinu, mucore, nabra Frasi in s'órriu de sos piuerosos sónnios calchi ranu, cobertu de mulgheru, nos contat sos beranos chi no torrant (L.Brozzu) Terminologia scientifica atn, Botrytis cinerea, Penicillium expansum Traduzioni Francese moisissure Inglese mildew Spagnolo moho, podredumbre gris (botrytis) Italiano muffa Tedesco Schimmel.

mughída, múghida moída

mughidàre moidàre

mughilàche , agt, nm: muilache, muilaghe, muliache Definizione chi istat a múilos, a corrighinos, nau de unu mostru (boe naturau a cara de cristianu), un'ómine cundennau a si furriare a boe, chi a denote andhat peri is orrugas, is camminos, a múilos chi batint dannos e morte… Sinonimi e contrari mulianu / muinàrgia, zúmiu Frasi Cainu atrubiscadu, isce puru at a cúrrere peri sas tupas che boe muilache ◊ candu corrinat su bòi muliache arretronant is nuraxis ◊ che boe mughilache apo a fughire 2. ascurto e intendho unu muilaghe Etimo srd.

mughilàre , vrb: ammuilare, muilare, muliare Definizione su abboghinare de animales mannos, pruschetotu boes e bacas; si podet nàrrere fintzes de su bentu forte o àteru sonu naturale Sinonimi e contrari borrighinare, corraxinai, corrinai, irruilare / abbubbiai, corrighinare, corrinai Frasi sas bacas paschendhe in sa tanca antziabant sa conca e muliabant pompiandhe a nois ◊ unu boe nighedhu a utos mughilandhe in trocos de canes arrajolados 2. múilat sa traschia cun su bentu, punghet chi paret limadura de ferru Terminologia scientifica bga Etimo ltn. mugilare Traduzioni Francese mugir Inglese to bellow Spagnolo mugir Italiano mugghiare Tedesco muhen, brausen, heulen.

múghilu , nm, nf: múila, múilu, múlia, múliu Definizione borróinu, sa boghe comente dha faent is boes e is bacas, ma fintzes su zúmiu o súrbiu forte de su bentu Sinonimi e contrari agróniu, irbéulu, irrúilu, orrúinu / frúschiu, muizu, zúmiu Frasi tue no ses ómine ch'iscultat sa múila de su bentu ◊ s'intendhent múilos porosos de fogu ◊ in su múilu de su bentu desoladu s'úrulu de unu cane, fortzis fertu, beniat dae tesu ammesturadu (P.Sulis)◊ su múghilu de su boe ispojoladu Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese mugissement Inglese bellow Spagnolo mugido Italiano mùgghio Tedesco Muhen, Brausen, Heulen.

mughimúghi , nm Definizione genia de bobboi (no tenet pl.) Sinonimi e contrari mummui, muscone Frasi sos mughimughi che ant giacaradu sa zente Etimo srd.

mughína , nf Definizione genia de sonu sighiu Sinonimi e contrari arralla 1, frusa, frusinzu, istrepitzu, moida Etimo srd. Traduzioni Francese bourdonnement (di insetti, alle orecchie), ronflement (di motori) Inglese buzz Spagnolo zumbido Italiano ronzìo Tedesco Summen.

mughinàre , vrb Sinonimi e contrari moidare, múere, muizare Etimo ltn. muginare.

mughínzu , nm Definizione su mughinare, mughina, moida sighia Sinonimi e contrari ammuina, moida, muinàrgia, tzugnu, zúmiu Etimo srd.

mughíre mojíre