A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

múgghere , vrb: mugi, múgiri, mújere, múlgere, múlghere, múlgiri, múrgere, múrghere, múrguri Definitzione istrínghere sa tita a manos (o is tzimingiones, si est baca) o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àteru, istrínghere cosa fintzes a atrotigadura a manera de ndhe dhi fàere essire abba o súciu; nau in cobertantza, isfrutare / pps. múlghidu, multu, muntu, murtu Sinònimos e contràrios múgliri / atipriare, isciuciai / irfrutuare Maneras de nàrrere csn: m. a sa cadhigada = a s'imperriotu, ponindhe su fiadu suta de ancas e murghindhe a conca imbassiada a cara a betu contràriu; m. a cúcuru in culu = apispirinados in daisegus de su fiadu; múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhi totu sa cosa, acomenti faint is allurpius Frases immoi mugeus is bacas ◊ murtas las azis sas berbeghes? ◊ ndh'at murtu duas, de berbeghes, in tantos annos chi fit pastore!…◊ como murghent fintzas a màchina ◊ murgiant a un'ipiolu ◊ is mannalissas si mulgiant in domu ◊ su babbu est mujenno ◊ cussa craba, candu dha mugint, imbrutat s'istrégiu!◊ custa manu mi dolet e no si dha fatzo a múrgere! 2. sa samunadora murghet sa robba samunada ◊ ti murgo a sa tatza su sutzu de un'arantzu ◊ sa lavatrice est murghindhe: candho faghet, istèrreche sa robba 3. ant postu sa giustíscia in movimentu pro la múrghere issos sa bidha! Terminologia iscientìfica pstr Ètimu ltn. mulgere Tradutziones Frantzesu traire, tordre Ingresu to squeeze, to milk Ispagnolu ordeñar, exprimir Italianu múngere, strizzare Tedescu melken, auswringen.

múghe múga

mughedhía , nf Definitzione is piticos, is pipios (bistos coment'e mughedhu piticu) Sinònimos e contràrios feduliu, fegliutina, pipiàglia Frases diat àere chérfiu fàchere sas fainas chi fachiat a bachiana pro sos anzenos: ma commo comente diat fàchere a irbandhonare sa mughedhia? Ètimu srd.

mughedhósu , agt Definitzione chi est sèmpere totu prenu de muga, de brutore Sinònimos e contràrios cadhóciu, cadrangiosu, lordigosu, mugosu, pingosu, sodrigosu / mucanosu | ctr. límpidu, netu Frases pro no ispèndhere, in domo sua bi at arga totue e isse est mughedhosu in cara e in manos! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu toujours sale Ingresu regularly dirty Ispagnolu siempre sucio Italianu abitualménte spòrco Tedescu gewöhnlich schmutzig.

mughédhu , nm Definitzione genia de pische de iscata, pische de Aristanis, de mare e de istagnu: si narat deosi candho est afumau po dhu chistire Sinònimos e contràrios lissa, músulu, muzaldu Frases ant fatu unu pràngiu de lissa, anguidha, macioni e mughedhu sicau ◊ a papai ci fiat mughedhu arrustiu ◊ saboriu custu mughedhedhu e portat sa matza límpia!◊ apu piscau prus de cincuanta mughedhus! Sambenados e Provèrbios smb: Mugheddu Terminologia iscientìfica psc, mugil cephalus.

mughédhu 1 , nm Definitzione sodri, brutore, bestimentu brutu Sinònimos e contràrios cadhossímini, incràstiu, muga | ctr. limpidore, netesa Frases gighet bestes cun su mughedhu a segare a fitas ◊ bogadiche cussu mughedhu e pònedi sa robba neta! ◊ custu istaiat in mesu de su mughedhu ◊ como s'abba est totue prena de mughedhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu filth Ispagnolu suciedad Italianu sporcìzia Tedescu Schmutzigkeit, Schmutz.

mughédhu 2 , agt Definitzione nau de ccn., chi est naschiu allobau, de sa própriu bentre, de su matessi partu cun àteru frade o sorre Sinònimos e contràrios copiolu, cróbinu, cropàgliu, ghermédhiche*, médhile Frases tui ses che unu fradi mughedhu, mi depis crèiri! ◊ Màriu e Marcu fiant fradis mughedhus.

mugheràdu mucoràu

mugheràre mucoràre

mughéru , nm: mulgheru, murgheru Definitzione genia de lanedha chi ponet a is cosas mescamente úmidas o lassadas de meda in isserru, a frutuàriu guastandhosi Sinònimos e contràrios afungori, afungu, annarbamentu, imbucore, morighinu, mucore, nabra Frases in s'órriu de sos piuerosos sónnios calchi ranu, cobertu de mulgheru, nos contat sos beranos chi no torrant (L.Brozzu) Terminologia iscientìfica atn, Botrytis cinerea, Penicillium expansum Tradutziones Frantzesu moisissure Ingresu mildew Ispagnolu moho, podredumbre gris (botrytis) Italianu muffa Tedescu Schimmel.

mughída, múghida moída

mughidàre moidàre

mughilàche , agt, nm: muilache, muilaghe, muliache Definitzione chi istat a múilos, a corrighinos, nau de unu mostru (boe naturau a cara de cristianu), un'ómine cundennau a si furriare a boe, chi a denote andhat peri is orrugas, is camminos, a múilos chi batint dannos e morte… Sinònimos e contràrios mulianu / muinàrgia, zúmiu Frases Cainu atrubiscadu, isce puru at a cúrrere peri sas tupas che boe muilache ◊ candu corrinat su bòi muliache arretronant is nuraxis ◊ che boe mughilache apo a fughire 2. ascurto e intendho unu muilaghe Ètimu srd.

mughilàre , vrb: ammuilare, muilare, muliare Definitzione su abboghinare de animales mannos, pruschetotu boes e bacas; si podet nàrrere fintzes de su bentu forte o àteru sonu naturale Sinònimos e contràrios borrighinare, corraxinai, corrinai, irruilare / abbubbiai, corrighinare, corrinai Frases sas bacas paschendhe in sa tanca antziabant sa conca e muliabant pompiandhe a nois ◊ unu boe nighedhu a utos mughilandhe in trocos de canes arrajolados 2. múilat sa traschia cun su bentu, punghet chi paret limadura de ferru Terminologia iscientìfica bga Ètimu ltn. mugilare Tradutziones Frantzesu mugir Ingresu to bellow Ispagnolu mugir Italianu mugghiare Tedescu muhen, brausen, heulen.

múghilu , nm, nf: múila, múilu, múlia, múliu Definitzione borróinu, sa boghe comente dha faent is boes e is bacas, ma fintzes su zúmiu o súrbiu forte de su bentu Sinònimos e contràrios agróniu, irbéulu, irrúilu, orrúinu / frúschiu, muizu, zúmiu Frases tue no ses ómine ch'iscultat sa múila de su bentu ◊ s'intendhent múilos porosos de fogu ◊ in su múilu de su bentu desoladu s'úrulu de unu cane, fortzis fertu, beniat dae tesu ammesturadu (P.Sulis)◊ su múghilu de su boe ispojoladu Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mugissement Ingresu bellow Ispagnolu mugido Italianu mùgghio Tedescu Muhen, Brausen, Heulen.

mughimúghi , nm Definitzione genia de bobboi (no tenet pl.) Sinònimos e contràrios mummui, muscone Frases sos mughimughi che ant giacaradu sa zente Ètimu srd.

mughína , nf Definitzione genia de sonu sighiu Sinònimos e contràrios arralla 1, frusa, frusinzu, istrepitzu, moida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourdonnement (di insetti, alle orecchie), ronflement (di motori) Ingresu buzz Ispagnolu zumbido Italianu ronzìo Tedescu Summen.

mughinàre , vrb Sinònimos e contràrios moidare, múere, muizare Ètimu ltn. muginare.

mughínzu , nm Definitzione su mughinare, mughina, moida sighia Sinònimos e contràrios ammuina, moida, muinàrgia, tzugnu, zúmiu Ètimu srd.

mughíre mojíre