partzizòne partijòne
partzòne partòne
pàru , nm Definizione
css. animale bistu coment'e genia diferente de dónnia àtera genia de animales: si podet nàrrere de gente, bista però diferente in calecuna cosa (es. ómines, féminas, maistos, impiegaos) e fintzes de àteru
Sinonimi e contrari
arràcia,
genia,
iscera,
iscrípia,
parile,
paruzu
Frasi
teniat cada paru de bestiàmine: berbeghinu, bàchinu, pudhinu…◊ candho sunt runendhe sas crabolas isto sempre pessighindhe cussu paru ◊ su mariane est unu paru malu a ammedhare ◊ bellu paru, sas berbeghes, mih!…◊ cocodrillu famidu, si boltat a su paru sou matessi!
2.
bellu paru sezis, sas féminas!…◊ ca sos ómines puru, balla, arratza de paru! ◊ cussa piciochedha impunnat tropu a su paru sodrau ◊ cun su paru fémina no cumbenit a pitzigare!
3.
est unu paru de maladia mala, cussa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
espèce,
catégorie
Inglese
species,
category
Spagnolo
especie,
clase
Italiano
spècie,
categorìa
Tedesco
Art,
Spezies.
pàru 1 , nm Definizione su chelu de sa buca Sinonimi e contrari fabau, pabadali, pabàdulu, pabau, pallàriu Terminologia scientifica crn.
pàru 2 , nm Definizione su parare, istare, firmare Etimo srd.
pàru 3 , nm Definizione orrughedhu de terrenu chi si sèmenat po fàere sa prantàgia Sinonimi e contrari argioledha, atuedha, pipiniera, taulare
parúa pagúra
parusàre , vrb Definizione
tènnere o àere a parusu, èssere abbituaos a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acostumai
Frasi
cussas badhes sunt parusadas a sos pibios de sos puzones ◊ in bidha issoro no bi lu parusant a fàghere gai ◊ no apèndhelu parusadu no ischint it'est su filonzu ◊ tue parusas s'arte de sa poesia ◊ torro a su logu parusadu
Traduzioni
Francese
avoir coutume
Inglese
to use
Spagnolo
soler,
acostumbrar
Italiano
solére
Tedesco
pflegen (Inf. + zu).
parúsu , nm Definizione
su fàere calecuna cosa coment'e costuma, usàntzia, abbitúdine, manera de fàere o impreu de calecuna cosa chi est de medas o fintzes de dura, a tanti tempus / àere a p. = parusare, acostumai a…, connòsciri bèni, abbitai cun…; leare su p. = pigai s'abbitúdini
Sinonimi e contrari
costuma,
usàntzia
Frasi
sos male intraniados ant a parusu s'ingannu ◊ in bidha nostra a fàghere gai no che l'amus a parusu ◊ custu ordinzu no l'apo a parusu e no l'isco acontzare ◊ est pessone chi no apo a parusu ◊ custu santu faghevaghe pro sos frutos de s’aradu, pro tusorzu e porchinadu beniat postu in parusu (B.Trudhaju)◊ su parusu contat meda
Traduzioni
Francese
habitude,
coutume
Inglese
custom
Spagnolo
costumbre
Italiano
consuetùdine,
uso
Tedesco
Brauch.
parúzu , nm Definizione calesiògiat genia de animale / p. marinu = totu is animales de mare Sinonimi e contrari parile, paru*.
pàrziu , pps Definizione de pàrrere Sinonimi e contrari pàfidu, pàrsidu, partu Frasi candho l'est pàrziu s'ora s'est istérriu a dormire.
pàsa , nf Definizione chedhita de bestiàmene posta a cumone e genia de cuntratu de pastoriu (cumoni cun p.); persona chi si pigat a pobidhu o a pobidha, o fintzes, nau de pegus, cumpàngiu po fàere sa loba, de pònnere impare, e sa loba etotu (fintzes ómine e fémina cojuandho); unu matessi tanti de cosa, un'ateretanti, sa matessi cosa de un'àtera Sinonimi e contrari assorte, cedha, fiotu, grústiu, issorta, retolu, tropedhu, truma / cumpàngiu / cioba Modi di dire csn: segare sa p. = segare s'acordu (candho duos sunt pastores a cumpanzos); èssere de p. bona (nadu de ccn.)= de famíllia bona, chi istat bene 2. no ti ant a negai sa pasa, chi bais bestiu de aici! ◊ baidindi, ispiligamba: fillora mia no fait pasa cun tui! ◊ s'animali schéciu no tenit pasa po allobai ◊ po abbarrai bagadia iat refudau totus is pasas ◊ cussa pitzoca no est pasa tua!◊ dhi at domandau sa bíngia promintendidhi una pasa prus bella e prus manna 3. cussus duus giòvunus funt una bella pasa ◊ cussa fémina fiat po issu una pasa de imbidiai ◊ si s'isposant e isbàgliant pasa isposant oe e divórtziant cras! (Tucone) Etimo srd.
pàsa 1 , nf, nm: abàsiu,
pasu,
pàsiu,
pàusa,
pàusu Definizione
su istare chentza fàere, o fintzes faendho àteru, po passare s'immarritzone, su èssere o istare asseliaos, trancuillos
Sinonimi e contrari
arreposu,
assentu,
discansu,
ibasu,
pàsida,
pausamentu
/
arresetu
Modi di dire
csn:
èssere de malu pasu (nau de unu, pruscatotu pipiu) = malu a drommire, chi prangit meda, iscinitzosu; a pàusu a pàusu = a su pasa pasa, abbellabbellu
Frasi
no tenet felitzidade e ne pasa ◊ custa criadura est de malu pasu ◊ sas feras ant agatadu pasu in matas e majones ◊ su poboribi dh'ant lassau a pàusu
2.
is caus si pesant e iscracàlliant, si cabant e si càlliant pischendi a pàusu a pàusu ◊ apo fatu totu a pàusu a pàusu
Etimo
ltn.
pausa
Traduzioni
Francese
calme,
repos
Inglese
rest
Spagnolo
descanso
Italiano
quïète,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Stille.
pàsa 2 , prep: pasi, pàsiu 1 Definizione in pasa mia, tua, sua, in pasi de… = in parte mia, tua, sua, a su postu meu, tuo, suo, imbetzes de…, in ponti de… Sinonimi e contrari fasi Frasi tui bai, gei abarru dèu in pasa tua ◊ a sa gherra dhoi andu dèu in pàsiu de samartzei ◊ issu at cantau is gòcios in pasa de su preide ◊ in pasa de su càstiu chi fais ita ti donat su meri? ◊ su late, Pitanu, dh'iat cagiau in pasa de Boredhu.
pasàda , nf Definizione
su pausare, su cessare de su fàere unu tanti de ora
Sinonimi e contrari
firmada,
impasada,
isposta,
pasadorja
| ctr.
cadha,
impodha,
munziada
Frasi
sighiat a pasadas, a colpos frimmos, tessindhe in su telarzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
repos
Inglese
rest
Spagnolo
descanso
Italiano
riposata
Tedesco
Rast,
Ruhe.
pasàda 1 , nf: posada Definizione domo o famíglia inue, in bidha angena, s'istràngiu si firmat a passare sa note, a papare, po amighéntzia prus che àteru, ma fintzes a pagamentu Sinonimi e contrari staria Frasi est corcadu in domo de sos amigos de pasada ◊ daghi andhas a bidha istranza, ue la tenes sa posada? ◊ teniat una posada chi bi andhaiat zente meda ◊ dades posada a dogni ànima afligida Etimo ctl., spn. posada.
pasadéri , nm: posaderi, posateri Definizione mere de una posada Sinonimi e contrari osteriàrgiu Frasi sa posatera at postu sas paches in totu custu tropéliu ◊ su posaderi mi at domandau is documentus Terminologia scientifica prf.
pasadólzu, pasadórgiu , nm: pasadorzu, pasatorju, pasiadroxu, pausadórgiu, pausadroxu, pesadolzu, posadorzu Definizione tretu o fintzes pedra manna inue andhat bene, o si costumat, a si arrimare a pausare, a si pònnere a cicire / pedra pasadorza = pedra fata o posta po si dhue pòdere cicire a pausare Sinonimi e contrari abbarradroxu, istuadroxu / ttrs. pusadógiu Frasi candho fit istracu si pasaiat in cussu pasadorzu ◊ candho sunt lómpidos a su pasadorzu si sunt sétidos ◊ batindhe linna a codhu, faghiant oto e deghe pasadorzos ◊ andhandho andhandho furint arribbaos a unu pausadórgiu ◊ a cantu arrivit a su pesadolzu, tota die messendhe! Etimo srd.
pasadòrja , nf Sinonimi e contrari pasada Frasi at fatu una pasadorja Etimo srd.
pasadórzu pasadólzu