rullòni , nm: arrulloni* Definizione sa birilla (frutu) de su tziníbiri burdu Sinonimi e contrari baga, bobbolledha, bòdhero Frasi fiat sétziu in d-una bòcia manna tunda chi parriat unu rulloni de mari.
rullòni 1 , nm Definizione pedra manna a bisura de rullu Etimo itl. rullone.
rúllu , nm Definizione màchina e mescamente una genia de cilindru grae chi a solu o impare cun àteros s'impreat po alladiare, aparigiare, o incracare passandho a orrumbuladura, o fintzes girandho acanta unu cun s'àteru e faendho passare sa cosa in mesu Sinonimi e contrari arrúmbulu.
rúlta , nf: rusta Definizione
rusta maseda, genia de bobboitedhu piticu chi suspit su sàmbene de is animales; nau in cobertantza, dónnia animale dannosu, ma mescamente su margiane; nau de gente puru, chi o chie est malafatore
Sinonimi e contrari
chímighe,
chínniche,
corosta*,
pinni
/
animabi,
apesta,
grodhe,
magliane
2.
si los mànicat sa rusta ◊ cussa rusta no ti lassat anzones, si no bi daes tentu ◊ cussa rusta catzadila: est zente chi si imbitzat a inoghe no ti coizat nudha
Cognomi e Proverbi
prb:
Rusta
Terminologia scientifica
crp
Traduzioni
Francese
punaise,
épidémie,
fléau
Inglese
bug,
plague
Spagnolo
chinche,
plaga
Italiano
cìmice,
pestilènza,
flagèllo
Tedesco
Wanze,
Ekel,
Geißel.
rultàglia, rultàgliu , nf, nm: rustàgliu,
rustaza,
rustràgliu,
rutàgliu Definizione
aina segante a punta acancarronada e a màniga longa po segare iscudendho a cropu e a tiradura
Sinonimi e contrari
assidadorza,
cana,
cirradroxa,
faltzone,
fústina,
ischimadògia,
luatorja,
ruvadorja,
urvajola
/
ttrs. rustàgia
Frasi
si no ti as arrodadu su rustàgliu inoghe no che faghes fàscia 'e linna! (Còntene)◊ cussa màniga de rustaza cheret apredigada pro l'adderetare ca est torta
Cognomi e Proverbi
smb:
Rustaggia, Rustagia
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.t
rostagia
Traduzioni
Francese
serpe
Inglese
billhook
Spagnolo
podadera
Italiano
róncola
Tedesco
Hippe.
rum , nm Definizione genia de licore chi si faet de sa canna de tzúcuru Terminologia scientifica bfg.
rúmba , nf Definizione
genia de essidura coment'e a nodu, tretu supesau, fora de unu paris
Sinonimi e contrari
giumbu,
gobba,
tzumba,
tzurumba
Frasi
tzipressu eo so, tres séculos passesint ch'isto in pè, no apo fatu rumba ancora, no ◊ su muru zughet una rumba
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bosse
Inglese
hump
Spagnolo
bulto
Italiano
gòbba
Tedesco
Buckel,
Höcker.
rumbedhósu , agt Definizione chi portat giúmburos, chi est totu rumbas Sinonimi e contrari giumburudu, rumbosu, tzumbosu Etimo srd.
rumbicàre , vrb Definizione
arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu
Sinonimi e contrari
afrontai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare
Frasi
s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit
Etimo
itl.
rimbeccare
Traduzioni
Francese
jeter à la figure (fam.)
Inglese
to fling in s.o. face
Spagnolo
reprochar,
echar en cara
Italiano
rinfacciare
Tedesco
vorhalten.
rumbícu rimbícu
rumbósu , agt Definizione
chi est totu giúmburos, totu rumbas: nau de muru, chi est cedendho, orruendhondhe
Sinonimi e contrari
abbajonadu,
aggobbedhau,
bàdulu,
burrugnone,
corcobau,
giumburudu,
tzumbosu
Cognomi e Proverbi
smb:
Rumbosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bossu
Inglese
humpbacked
Spagnolo
giboso,
jorobado
Italiano
gòbbo
Tedesco
bucklig,
höckerig.
rúmbula rómbulu
rumbulài, rumbulàre romulàre
rumbulàtu , agt Definizione chi est tundhatzu, chi orrúmbulat Sinonimi e contrari arrumbulúciu, lodhuraditu, lodhuranu Etimo srd.
rumbullòni, rumbulòni , nm: arrumbuloni* Definizione
cosa imbodhigada tundha, cosa fata a lómboru
Sinonimi e contrari
gromeredhu,
grómeru,
lómberu,
lombiscedhu,
lórimu
Modi di dire
csn:
fai, faisí a r. = a ballina, a lórumu; r. de bremis, de abis = murútulu, muntone de bermes, de sorde, de abe
Frasi
is abis foras de su casidhu si funt fatas a rumbulloni
Traduzioni
Francese
balle,
masse arrondie
Inglese
ball,
roundish mass
Spagnolo
bola
Italiano
palla,
ammasso rotondeggiante
Tedesco
kugelförmiger Haufen.
rúmbulu , nm: arrúmbulu Definizione
orrugu de linna po fàere orrumbulare bigas o pedras mannas; su orrumbulare, fintzes su cucurimelli
Sinonimi e contrari
bórtule,
lúdhuru,
tróulu
/
cucuriscàrgiu concurumbedhu
Modi di dire
csn:
portai una cosa a r. = a cadhinadura; arriri a r. = èssere a tróulu de risu, ríere gai meda de si rúere
Frasi
custu est carramatzímini de isciusciai a rúmbulus de innòi a bàsciu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
galet,
roulette
Inglese
roller
Spagnolo
rodillo,
rollo
Italiano
rullo
Tedesco
Rolle.
rúmbulu 1 rómbulu
rumèlla , nf Definizione sa fràmmula arta chi faet su fogu meda Sinonimi e contrari cadharida, fiamarida, fracarida, pampada Frasi chi sa mama de sa difesa ti sarvet de su tenteadu e ti che bochet de sas rumellas de sas framas de su focu! ◊ no apo fatu nudha pro ti sarbare dae cussas rumellas, fiza mea! ◊ cadhos de focu ndh'escint a utos allughendhe chin códules e rumellas e brujandhe totu su ch'intopant (G.Delogu).
rumellàda , nf Definizione sa fràmmula arta chi faet su fogu abbruxandho cosa meda Sinonimi e contrari fiamarida, rumella Frasi rumelladas de focu si pesant in sas campuras, e totus a fughire chene tinu! Etimo srd.
rumenderòca , nm: lumenderoca* Sinonimi e contrari menduarroca.