fangotéri , agt, nm Definizione
chi o chie istat sèmpere tocandho, imbrutandho, sèmpere in mesu, faendho cosas de pagu giudu, prus che àteru nau de pipiu
Sinonimi e contrari
formijatu,
fragnóculu,
fruscinedhu,
mintirotu,
tocaredhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouineur
Inglese
lively child
Spagnolo
que hurga
Italiano
frùgolo
Tedesco
unruhig,
unruhiger Mensch.
festulànu, festuliànu , agt, nm Definizione
chi o chie andhat a festa o dhi praghent is festas
Sinonimi e contrari
festaresu,
festaritzu,
festizadore,
festizaju,
scialeri
/
cdh. fistulanu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fêtard,
qui aime s'amuser
Inglese
party-loving
Spagnolo
juerguista
Italiano
festaiòlo
Tedesco
festliebend,
festliebender Mensch.
fidàdu , pps, agt, nm: fidau,
fidatu,
firau Definizione
de fidare; chi est lassau chentza castiau, chentza dhi giare atentzione; chi o chie mantenet sa fide, dhi giaent fide ca tenet firmesa in su chi narat o chi faet a cumprèndhere; chi est trancuillu, chi si fidat, chi no est pentzandho a su malu
Sinonimi e contrari
afideadu,
securu
/
irfidiada,
iscufidada,
ispensada
| ctr.
scunfiantzosu,
traitore
Modi di dire
csn:
a sa fidada = a s'irfidiada, candu unu no est atentu ca no si dh'abetat, a s'ispessada; pessone fidada = unu de si pòdere fidare de isse, chi faghet a si ndhe fidare; tènniri fidau a unu = pessare de si pòdere fidare de unu; tènniri a ccn. fidau che àcua in ciuliru = no li dare fide nudha; fai una cosa a corpu fidau = a coro seguru
2.
custu pisedhu faghet fidadu e a ziru, ca zughet sa conca leada de su zogu ◊ sas berbeghes ant ingustadu a sa cosa frisca e faghent fidadas e a s’ortu! ◊ candu si est biu firau ndi at furau totu su chi at pótziu ◊ su pulma fait una frenada…, dèu femu istrantaxu, fidau, e seu arrutu!
3.
Giudas puru fit ómine fidadu e traitu at a Cristos ◊ a mei mi tenenta fidau e mi narànt totu ◊ apo postu in sa binza unu fatore chi totus mi naraint: - Est fidadu, che persone sigura e de onore! (A.Masia Arru)◊ at avisadu sa comare fidada pro si fàghere azuare ◊ a tui ti tengu fidau che àcua in ciuliru
4.
fidau de su chi m'iat nau su spaciau de fradi miu, seu andau a Aristanis ◊ ite ratza de valentias: mi podias àere dadu sa morte, sendhe fidadu puru, si chérfidu aias! ◊ candu is marineris fiant fidaus, cudha si arregollit sa cosa insoru e si ndi andat
5.
comente l'ant iscutu a sa fidada isse fit rutu a longu de fiancu: no tet aer, s'iscuru, nadu mancu "Bah!" a s'istragore de sa fusilada (A.Casula)
Cognomi e Proverbi
prb:
amigu fidau tenidhu caru!
Traduzioni
Francese
sûr
Inglese
reliable
Spagnolo
leal
Italiano
fidato
Tedesco
zuverlässig,
treu,
treuer Mensch.
inghiriagràstos , agt, nm Definizione
chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus
Sinonimi e contrari
cagallente,
immajonadu
| ctr.
coidadosu,
contipizosu,
lestru
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
barguigneur,
bon à rien
Inglese
ineffectual (person)
Spagnolo
irresoluto
Italiano
tenténna,
cincischióne,
inconcludènte
Tedesco
wankelmütiger Mensch,
der nichts fertigbringt.
ingroedhósu , agt, nm Definizione
chi o chie si dha pigat tropu abbellu faendho sa cosa, istat faendho e chentza fàere
Sinonimi e contrari
adasiau,
cojanesu,
fracómudu,
inghiriagrastos,
istantariosu,
présiru,
prodhincu
| ctr.
apidinadu,
coidosu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
barguigneur
Inglese
ineffectual (person)
Spagnolo
irresoluto
Italiano
cincischióne
Tedesco
wankelmütiger Mensch.
ischerfulíu , nm Definizione
cosa o unu chi meritat de èssere istrecau
Traduzioni
Francese
méprisable
Inglese
despicable person
Spagnolo
despreciable
Italiano
èssere spregévole
Tedesco
gemeiner Mensch.
istratzolàu , pps, agt, nm: istratzuladu Definizione
de istratzolare; chi est totu iscorriau; nau de orrobba, de trastu, chi est segau a tiras; nau de unu, chi est bestiu de orrobba segada o bècia
Sinonimi e contrari
irbinarjau,
iscorriau,
iscorriolau,
ispendhuladu
/
iscosinzadu,
istracibau,
pedhitzoni,
spollatzinu,
strícialu
2.
Titinu Nivola at fatu sa Sardigna a pane de Otieri, una Sardigna istratzolada cun Orane marcada in mesania ◊ fit totu istratzolau, brutu e chin sa cara issambentada ◊ so andhadu iscultzu, istratzuladu, cun sa carre brujada ◊ istratzuladu e a pè, santu Giuanni at giradu su desertu
Traduzioni
Francese
gueux
Inglese
torn,
beggar
Spagnolo
desgarrado,
trapajoso,
andrajoso
Italiano
lacerato,
straccióne
Tedesco
zerrissen,
zerlumpter Mensch.
istrisíntzu , nm: istrisinzu Definizione
persona de nudha, de pagu contu; bisóngiu, miséria
Sinonimi e contrari
arrenulliosu,
burribburri
/
bisognu
2.
inumbe est povertate at istrisintzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
personne insignifiante
Inglese
insignificant person
Spagnolo
persona insignificante
Italiano
persóna insignificante
Tedesco
unbedeutender Mensch.
landròne , agt, nm Definizione
chi costumat a si bantare, chi si credet prus de su chi est
Sinonimi e contrari
alabadori,
banosu,
bantaditu,
bantageri,
bragheri,
landrosu,
pageri,
pagiosu,
vantagiosu
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
vaniteux
Inglese
fop (pish)
Spagnolo
fatuo,
vanidoso
Italiano
vanèsio
Tedesco
aufgeblasen,
aufgeblasener Mensch.
mabassortàu , agt, nm: malassortadu,
malassortau Definizione
chi o chie no at tentu o no tenet sorte, chi at tentu dannu mannu, males unu aifatu de s'àteru
Sinonimi e contrari
digrassiau,
irfortunadu,
isfatatu,
istraliosu,
malafadau,
scedau,
sciortunau
/
cdh. malassultatu
| ctr.
afoltunadu,
assortadu,
diciosu,
fadosu
Frasi
est un'iscancamentu de coro solu a pessare chi custa cristiana malassortada morzat goi minore!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
malchanceux,
malheureux
Inglese
unlucky (person)
Spagnolo
desafortunado,
desgraciado
Italiano
sfortunato
Tedesco
unglücklich,
unglücklicher Mensch.
machillòto, machillótu , agt, nm Definizione
machedhu, chi est unu pagu macu
Sinonimi e contrari
irvalioti,
macacu,
machisóngiu,
macotu,
scilivrau,
trantziu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
folichon,
folâtre
Inglese
madcap
Spagnolo
alocado,
chiflado
Italiano
pazzeréllo
Tedesco
leichtsinniger Mensch,
Springinsfeld.
marietadòre , agt, nm Definizione
chi o chie acostumat a fàere marietas
Sinonimi e contrari
bagianu 1,
gioguanu,
incanteri,
marietosu,
piberudu
Frasi
cussa est una maca marietadora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coquet,
enchanteur
Inglese
flirtatious,
enchanting,
enchanter
Spagnolo
coqueto,
cautivador
Italiano
civettuòlo,
incantatóre
Tedesco
kokett,
zierlich,
gefallsüchtiger Mensch,
anmutiger Mensch.
melindrósu , agt, nm: milindrosu Definizione
chi o chie acostumat a fàere tropu denghes, tropu milindros, o fintzes a èssere prenu de denghes, de milindros, a si crèdere meda
Sinonimi e contrari
dengheri,
dengosu,
leitanu,
minghenghi,
mirringhengu,
modosu,
scanceriosu,
spiscincosu
Frasi
avantzat su matzone a conca tolta milindrosu, trassadu, iscoizendhe (P.Casu)◊ su paone melindrosu at postu in olvidu sas pumas suas cumbintu chi fit tropu pazosu ◊ bae, bae, o ebba milindrosa, bae e prosighi in su destinu tou! ◊ a s'intèndhere su re de sa foresta, s'àinu faghet su milindrosu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
melindroso
Traduzioni
Francese
minaudier,
affecté,
maniéré,
mielleux
Inglese
honeyed,
affected (person)
Spagnolo
melindroso
Italiano
svenévole,
mellìfluo
Tedesco
geziert,
gespreizter Mensch.
muduléu , agt, nm: muruleu Definizione
chi o chie foedhat pagu e nudha, chi dhi praghet a istare citiu
Sinonimi e contrari
mudigone,
mudurcu,
mutzurru
| ctr.
ciaciareri,
paraletadore,
tzarrantinu
Frasi
fit conchibesudu, ojimaduru e sempre muduleu
2.
fateit fàghere una mata de risu fentra a cussu muduleu de ghiadore ◊ cudhu muduleu no riiat mancu in die de Pasca
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
taciturne
Inglese
reserved
Spagnolo
taciturno
Italiano
taciturno
Tedesco
schweigsam,
wortkarger Mensch.
mugósu , agt, nm Definizione
chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga
Sinonimi e contrari
butzinosu,
cadhàniu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lortzorosu,
lurtinosu,
massautu,
pingosu,
sodrigosu
Frasi
mugosu, bogadichela cussa camisa bruta!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
d'une saleté dégoûtante,
crasseux,
sale (fig.),
sordide
Inglese
dirty (person)
Spagnolo
sucio,
mugriento
Italiano
sózzo
Tedesco
schmutzig,
schmutziger Mensch.
núrtile , agt, nm Definizione
nau de ccn., bonu a nudha, chi no est àbbile
Sinonimi e contrari
casticau,
iltrudhadu,
innangaradu,
lertone,
néssiu
| ctr.
àbbile,
abbistu
Frasi
pacos núrtiles brusant galu froedhas lassàndhennos chen'àlinu
Traduzioni
Francese
incapable
Inglese
incapable
Spagnolo
incapaz,
inútil
Italiano
incapace,
inètto
Tedesco
unfähig,
untüchtig,
unfähiger Mensch.
pagéri , agt, nm: palgeri,
palleri,
paxeri,
pazeri Definizione
chi o chie est prenu de braga, chi si bantat o credet meda
Sinonimi e contrari
bantaditu,
bantageri,
blagheri,
bragosu,
crétidu,
ispacone,
scaviau,
spaxeri
Frasi
candu passas in pratza fais passus palleris ◊ at a èssi pagu pallera, cun totu cussu bèni chi dh'ant lassau!…◊ chini si vantat ricu est palleri (E.Loni)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vaniteux,
fanfaron
Inglese
vain person,
blusterer
Spagnolo
vanidoso,
creído,
fanfarrón
Italiano
vanitóso,
fanfaróne
Tedesco
eitler Mensch,
Prahler.
pedhitzòni , agt, nm: pedhucione,
pedhutzone,
pellitzone Definizione
persona miseredha, totu male posta, bestia de orrobba bècia (a logos fintzes màscara de carrasegare)
Sinonimi e contrari
batigone,
fadigosu,
famicosu,
istratzolau,
pendharitzone,
petularzu,
strícialu,
zaulone
/
ttrs. pidhitzoni
/
limidu,
susuncu
Frasi
chircat su furisteri pellitzone, no importat si arroncat o apedhat
Traduzioni
Francese
gueux
Inglese
beggar
Spagnolo
miserable,
trapajoso
Italiano
straccióne,
pitoccóne
Tedesco
zerlumpter Mensch.
pendàngula , nm Definizione
unu chi acostumat a giare istrobbu, candho apicigat, candho dhu pigat a cricare contos, abbarrare chistionandho a tropu
Sinonimi e contrari
apítzigu,
apodhosu,
ifadosu,
tambedhosu
Etimo
ctl.
pendango
Traduzioni
Francese
casse-pieds
Inglese
bother
Spagnolo
pelma,
plasta
Italiano
seccatóre
Tedesco
lästiger Mensch.