fangotéri , agt, nm Definitzione
chi o chie istat sèmpere tocandho, imbrutandho, sèmpere in mesu, faendho cosas de pagu giudu, prus che àteru nau de pipiu
Sinònimos e contràrios
formijatu,
fragnóculu,
fruscinedhu,
mintirotu,
tocaredhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fouineur
Ingresu
lively child
Ispagnolu
que hurga
Italianu
frùgolo
Tedescu
unruhig,
unruhiger Mensch.
festulànu, festuliànu , agt, nm Definitzione
chi o chie andhat a festa o dhi praghent is festas
Sinònimos e contràrios
festaresu,
festaritzu,
festizadore,
festizaju,
scialeri
/
cdh. fistulanu
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fêtard,
qui aime s'amuser
Ingresu
party-loving
Ispagnolu
juerguista
Italianu
festaiòlo
Tedescu
festliebend,
festliebender Mensch.
fidàdu , pps, agt, nm: fidau,
fidatu,
firau Definitzione
de fidare; chi est lassau chentza castiau, chentza dhi giare atentzione; chi o chie mantenet sa fide, dhi giaent fide ca tenet firmesa in su chi narat o chi faet a cumprèndhere; chi est trancuillu, chi si fidat, chi no est pentzandho a su malu
Sinònimos e contràrios
afideadu,
securu
/
irfidiada,
iscufidada,
ispensada
| ctr.
scunfiantzosu,
traitore
Maneras de nàrrere
csn:
a sa fidada = a s'irfidiada, candu unu no est atentu ca no si dh'abetat, a s'ispessada; pessone fidada = unu de si pòdere fidare de isse, chi faghet a si ndhe fidare; tènniri fidau a unu = pessare de si pòdere fidare de unu; tènniri a ccn. fidau che àcua in ciuliru = no li dare fide nudha; fai una cosa a corpu fidau = a coro seguru
2.
custu pisedhu faghet fidadu e a ziru, ca zughet sa conca leada de su zogu ◊ sas berbeghes ant ingustadu a sa cosa frisca e faghent fidadas e a s’ortu! ◊ candu si est biu firau ndi at furau totu su chi at pótziu ◊ su pulma fait una frenada…, dèu femu istrantaxu, fidau, e seu arrutu!
3.
Giudas puru fit ómine fidadu e traitu at a Cristos ◊ a mei mi tenenta fidau e mi narànt totu ◊ apo postu in sa binza unu fatore chi totus mi naraint: - Est fidadu, che persone sigura e de onore! (A.Masia Arru)◊ at avisadu sa comare fidada pro si fàghere azuare ◊ a tui ti tengu fidau che àcua in ciuliru
4.
fidau de su chi m'iat nau su spaciau de fradi miu, seu andau a Aristanis ◊ ite ratza de valentias: mi podias àere dadu sa morte, sendhe fidadu puru, si chérfidu aias! ◊ candu is marineris fiant fidaus, cudha si arregollit sa cosa insoru e si ndi andat
5.
comente l'ant iscutu a sa fidada isse fit rutu a longu de fiancu: no tet aer, s'iscuru, nadu mancu "Bah!" a s'istragore de sa fusilada (A.Casula)
Sambenados e Provèrbios
prb:
amigu fidau tenidhu caru!
Tradutziones
Frantzesu
sûr
Ingresu
reliable
Ispagnolu
leal
Italianu
fidato
Tedescu
zuverlässig,
treu,
treuer Mensch.
inghiriagràstos , agt, nm Definitzione
chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus
Sinònimos e contràrios
cagallente,
immajonadu
| ctr.
coidadosu,
contipizosu,
lestru
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
barguigneur,
bon à rien
Ingresu
ineffectual (person)
Ispagnolu
irresoluto
Italianu
tenténna,
cincischióne,
inconcludènte
Tedescu
wankelmütiger Mensch,
der nichts fertigbringt.
ingroedhósu , agt, nm Definitzione
chi o chie si dha pigat tropu abbellu faendho sa cosa, istat faendho e chentza fàere
Sinònimos e contràrios
adasiau,
cojanesu,
fracómudu,
inghiriagrastos,
istantariosu,
présiru,
prodhincu
| ctr.
apidinadu,
coidosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
barguigneur
Ingresu
ineffectual (person)
Ispagnolu
irresoluto
Italianu
cincischióne
Tedescu
wankelmütiger Mensch.
ischerfulíu , nm Definitzione
cosa o unu chi meritat de èssere istrecau
Tradutziones
Frantzesu
méprisable
Ingresu
despicable person
Ispagnolu
despreciable
Italianu
èssere spregévole
Tedescu
gemeiner Mensch.
istratzolàu , pps, agt, nm: istratzuladu Definitzione
de istratzolare; chi est totu iscorriau; nau de orrobba, de trastu, chi est segau a tiras; nau de unu, chi est bestiu de orrobba segada o bècia
Sinònimos e contràrios
irbinarjau,
iscorriau,
iscorriolau,
ispendhuladu
/
iscosinzadu,
istracibau,
pedhitzoni,
spollatzinu,
strícialu
2.
Titinu Nivola at fatu sa Sardigna a pane de Otieri, una Sardigna istratzolada cun Orane marcada in mesania ◊ fit totu istratzolau, brutu e chin sa cara issambentada ◊ so andhadu iscultzu, istratzuladu, cun sa carre brujada ◊ istratzuladu e a pè, santu Giuanni at giradu su desertu
Tradutziones
Frantzesu
gueux
Ingresu
torn,
beggar
Ispagnolu
desgarrado,
trapajoso,
andrajoso
Italianu
lacerato,
straccióne
Tedescu
zerrissen,
zerlumpter Mensch.
istrisíntzu , nm: istrisinzu Definitzione
persona de nudha, de pagu contu; bisóngiu, miséria
Sinònimos e contràrios
arrenulliosu,
burribburri
/
bisognu
2.
inumbe est povertate at istrisintzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
personne insignifiante
Ingresu
insignificant person
Ispagnolu
persona insignificante
Italianu
persóna insignificante
Tedescu
unbedeutender Mensch.
landròne , agt, nm Definitzione
chi costumat a si bantare, chi si credet prus de su chi est
Sinònimos e contràrios
alabadori,
banosu,
bantaditu,
bantageri,
bragheri,
landrosu,
pageri,
pagiosu,
vantagiosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux
Ingresu
fop (pish)
Ispagnolu
fatuo,
vanidoso
Italianu
vanèsio
Tedescu
aufgeblasen,
aufgeblasener Mensch.
mabassortàu , agt, nm: malassortadu,
malassortau Definitzione
chi o chie no at tentu o no tenet sorte, chi at tentu dannu mannu, males unu aifatu de s'àteru
Sinònimos e contràrios
digrassiau,
irfortunadu,
isfatatu,
istraliosu,
malafadau,
scedau,
sciortunau
/
cdh. malassultatu
| ctr.
afoltunadu,
assortadu,
diciosu,
fadosu
Frases
est un'iscancamentu de coro solu a pessare chi custa cristiana malassortada morzat goi minore!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
malchanceux,
malheureux
Ingresu
unlucky (person)
Ispagnolu
desafortunado,
desgraciado
Italianu
sfortunato
Tedescu
unglücklich,
unglücklicher Mensch.
machillòto, machillótu , agt, nm Definitzione
machedhu, chi est unu pagu macu
Sinònimos e contràrios
irvalioti,
macacu,
machisóngiu,
macotu,
scilivrau,
trantziu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
folichon,
folâtre
Ingresu
madcap
Ispagnolu
alocado,
chiflado
Italianu
pazzeréllo
Tedescu
leichtsinniger Mensch,
Springinsfeld.
marietadòre , agt, nm Definitzione
chi o chie acostumat a fàere marietas
Sinònimos e contràrios
bagianu 1,
gioguanu,
incanteri,
marietosu,
piberudu
Frases
cussa est una maca marietadora
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
coquet,
enchanteur
Ingresu
flirtatious,
enchanting,
enchanter
Ispagnolu
coqueto,
cautivador
Italianu
civettuòlo,
incantatóre
Tedescu
kokett,
zierlich,
gefallsüchtiger Mensch,
anmutiger Mensch.
melindrósu , agt, nm: milindrosu Definitzione
chi o chie acostumat a fàere tropu denghes, tropu milindros, o fintzes a èssere prenu de denghes, de milindros, a si crèdere meda
Sinònimos e contràrios
dengheri,
dengosu,
leitanu,
minghenghi,
mirringhengu,
modosu,
scanceriosu,
spiscincosu
Frases
avantzat su matzone a conca tolta milindrosu, trassadu, iscoizendhe (P.Casu)◊ su paone melindrosu at postu in olvidu sas pumas suas cumbintu chi fit tropu pazosu ◊ bae, bae, o ebba milindrosa, bae e prosighi in su destinu tou! ◊ a s'intèndhere su re de sa foresta, s'àinu faghet su milindrosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
spn.
melindroso
Tradutziones
Frantzesu
minaudier,
affecté,
maniéré,
mielleux
Ingresu
honeyed,
affected (person)
Ispagnolu
melindroso
Italianu
svenévole,
mellìfluo
Tedescu
geziert,
gespreizter Mensch.
muduléu , agt, nm: muruleu Definitzione
chi o chie foedhat pagu e nudha, chi dhi praghet a istare citiu
Sinònimos e contràrios
mudigone,
mudurcu,
mutzurru
| ctr.
ciaciareri,
paraletadore,
tzarrantinu
Frases
fit conchibesudu, ojimaduru e sempre muduleu
2.
fateit fàghere una mata de risu fentra a cussu muduleu de ghiadore ◊ cudhu muduleu no riiat mancu in die de Pasca
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
taciturne
Ingresu
reserved
Ispagnolu
taciturno
Italianu
taciturno
Tedescu
schweigsam,
wortkarger Mensch.
mugósu , agt, nm Definitzione
chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga
Sinònimos e contràrios
butzinosu,
cadhàniu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lortzorosu,
lurtinosu,
massautu,
pingosu,
sodrigosu
Frases
mugosu, bogadichela cussa camisa bruta!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
d'une saleté dégoûtante,
crasseux,
sale (fig.),
sordide
Ingresu
dirty (person)
Ispagnolu
sucio,
mugriento
Italianu
sózzo
Tedescu
schmutzig,
schmutziger Mensch.
núrtile , agt, nm Definitzione
nau de ccn., bonu a nudha, chi no est àbbile
Sinònimos e contràrios
casticau,
iltrudhadu,
innangaradu,
lertone,
néssiu
| ctr.
àbbile,
abbistu
Frases
pacos núrtiles brusant galu froedhas lassàndhennos chen'àlinu
Tradutziones
Frantzesu
incapable
Ingresu
incapable
Ispagnolu
incapaz,
inútil
Italianu
incapace,
inètto
Tedescu
unfähig,
untüchtig,
unfähiger Mensch.
pagéri , agt, nm: palgeri,
palleri,
paxeri,
pazeri Definitzione
chi o chie est prenu de braga, chi si bantat o credet meda
Sinònimos e contràrios
bantaditu,
bantageri,
blagheri,
bragosu,
crétidu,
ispacone,
scaviau,
spaxeri
Frases
candu passas in pratza fais passus palleris ◊ at a èssi pagu pallera, cun totu cussu bèni chi dh'ant lassau!…◊ chini si vantat ricu est palleri (E.Loni)
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vaniteux,
fanfaron
Ingresu
vain person,
blusterer
Ispagnolu
vanidoso,
creído,
fanfarrón
Italianu
vanitóso,
fanfaróne
Tedescu
eitler Mensch,
Prahler.
pedhitzòni , agt, nm: pedhucione,
pedhutzone,
pellitzone Definitzione
persona miseredha, totu male posta, bestia de orrobba bècia (a logos fintzes màscara de carrasegare)
Sinònimos e contràrios
batigone,
fadigosu,
famicosu,
istratzolau,
pendharitzone,
petularzu,
strícialu,
zaulone
/
ttrs. pidhitzoni
/
limidu,
susuncu
Frases
chircat su furisteri pellitzone, no importat si arroncat o apedhat
Tradutziones
Frantzesu
gueux
Ingresu
beggar
Ispagnolu
miserable,
trapajoso
Italianu
straccióne,
pitoccóne
Tedescu
zerlumpter Mensch.
pendàngula , nm Definitzione
unu chi acostumat a giare istrobbu, candho apicigat, candho dhu pigat a cricare contos, abbarrare chistionandho a tropu
Sinònimos e contràrios
apítzigu,
apodhosu,
ifadosu,
tambedhosu
Ètimu
ctl.
pendango
Tradutziones
Frantzesu
casse-pieds
Ingresu
bother
Ispagnolu
pelma,
plasta
Italianu
seccatóre
Tedescu
lästiger Mensch.