A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cerrúra cerrúa

certadòre, certadòri , nm, agt: certaroi, chertadore Definitzione chi certat, chi dhi praghet a brigare; chi o chie gherrat po calecuna cosa Sinònimos e contràrios begosu, brigajolu, brigantinu, brigàntzulu, chertosu, derredhu, pletista, pretadori Frases dhus depeus agiurai po bivi atesu de mamas e babbus certarois! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bagarreur Ingresu quarrelsome, fighing (person) Ispagnolu pendenciero, reñidor Italianu rissóso, combattivo Tedescu rauflustig.

certài , vrb: cheltare, chertare, chestare Definitzione pigare foedhos s'unu cun s'àteru, foedhare a boghes s'unu contr'a s'àteru; nàrrere foedhos de briga e fintzes de ammeletzu a unu / certai a unu = dare una briga a unu; certai de pari a pari = brigare s'unu cun s'àteru Sinònimos e contràrios abbetiae, briare, brigociae, cuntierrare, ghirtare, irvapiare, pabarotare, pletare, trilliare Frases mairu e mulleri funt sempri certendi: ma poita s'ant a èssi cojaus, si no si podenta biri?! ◊ sas dies mias, duncas, passare las devo chertendhe? ◊ ant certau e arropaus puru si funt 2. dh'iat tzerriau su maistu e dh'iat certau ◊ dèu dha certai sempri, a sorri mia Sambenados e Provèrbios prb: candu unu non bolit, duus non certant Ètimu ltn. certare Tradutziones Frantzesu se quereller avec qqn., gronder Ingresu to quarrel, to scold Ispagnolu pelear, reñir Italianu diverbiare, bisticciare, sgridare, redarguire Tedescu streiten, schelten.

certàra , nf Definitzione su brigare, totu su chi si narat brigandho Sinònimos e contràrios aciociada, aciocu, atachizu, bria, certu, ghirta, pletu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu querelle, réprimande Ingresu strife, quarrel, scolding Ispagnolu pelea Italianu contésa, litigata, sgridata Tedescu Streit, Schelte.

certaròi certadòre

certèsa , nf: tzeltesa Definitzione su èssere seguros de calecuna cosa, su èssere una cosa segura Sinònimos e contràrios seguresa, seguria Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu certitude Ingresu certitude Ispagnolu certidumbre, certeza Italianu certézza Tedescu Gewißheit.

cértidu , nm Sinònimos e contràrios aciocu, atachizu, bria, certara, certu, chertonzu Frases a pitichedha trabballà in domu de genti arrica e giai de sa primu dí apu arregortu cértidus! Ètimu srd.

certificài, certificàre , vrb: tzertificare Definitzione averguare e assegurare una cosa, unu fatu, prus che àteru cun calecunu documentu iscritu Sinònimos e contràrios abberguare Tradutziones Frantzesu certifier, s'assurer Ingresu to attest Ispagnolu certificar Italianu certificare Tedescu bescheinigen.

certificàu , pps, nm: tzertificadu Definitzione de certificare; paperi iscritu, documentu chi dichiarat segura una cosa o unu fatu chi ant averguau 2. su dotori dhi at fatu su certificau po is dis chi no est andau a tabballai ca fut malàdiu ◊ ci mi mòrgio… mi fàciu fai su certificau de morte! Tradutziones Frantzesu certificat, acte, document Ingresu certificate Ispagnolu certificado Italianu certificato Tedescu Bescheinigung.

cértu , nm, nf: cheltu, cherta, chertu, chestu [unu certu = nr. unuxértu] Definitzione is foedhos chi si narant s'unu contra a s'àteru a murrúngiu po calecuna chistione; totu su chi si narat brigandho a unu, prus che àteru cun tzacu e a boghes; su si pònnere in giustítzia po calecuna chistione o diferéntzia Sinònimos e contràrios aciocu, afarratóriu, atachizu, bria, certara, cértidu, chertaria, chertonzu, chiliertu, cibbureu, condierra, cumbata, gherra, pletu, trivérsia / matana Maneras de nàrrere csn: donai unu c. = brigare, nàrrere cosa a unu a boghes; cumentzai, mòviri, pesai c. = atacare briga Frases in domo nostra no bi apo bidu mai unu cheltu e ne murrunzu ◊ ant pesau unu certu!… po un'iscatuleta! ◊ lobres cantu amas chena chertos! ◊ dhi at fatu unu certu, sa mulleri, chi dhoi ndi fiat po issu e po àterus! ◊ si carchi santu no as a cumpanzu, lèala in calma, no ndhe fetas cherta! ◊ una dí pigat certu cun sa mulleri e dha pungit 2. andhesit poi ancora sete annos, otora in chertu cun sa sorte ◊ addainanti t'isetant oras de chertu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu querelle Ingresu strife, quarrel Ispagnolu disputa, pelea Italianu contésa, divèrbio, bistìccio, lite Tedescu Streit.

cértu 1 , agt, prn: tzeltu* [una cosa certa = nr. unagòsacérta] Definitzione chi est seguru, sa cosa segura / certu ca… = seguramente; ponni una cosa in certu = pònnere in craru Sinònimos e contràrios securu / cabancunu 2. labai, o genti, est ora de si pentiri ca Deus est po ponni totu in certu! Tradutziones Frantzesu certain Ingresu certain Ispagnolu seguro Italianu cèrto Tedescu sicher.

cértu 2 , agt, prn: tzertu 1 [una certa cosa = nr. unacèrtagòsa] Definitzione una genia, una calidade de…; a prn. si narat pl. e bolet nàrrere unos cantu e a bortas si acumpàngiat cun unos, unas coment'e agt. etotu Frases certa genti no est bella mancu a si satzai! 2. certus faint aici, àterus de àtera manera Tradutziones Frantzesu certain Ingresu certain Ispagnolu cierto Italianu cèrto Tedescu einig.

cervédhu cerbédhu

cèsa, césia , nf: gesa [sa cesa = nr. sacèsa] Definitzione logu sacru inue si faent funtziones de fide a Deus o a santos Sinònimos e contràrios chégia* Frases in d-unu cuadredhu de tziu Titinu Nivola v'est sa vidha de Orane chin sas cesas, sos gúturos, sas cortes ◊ abbadiandhe sa néula vio sa cesa de Gonare ◊ custa est sa césia mazore Terminologia iscientìfica bdh, prdc.

cessài, cessàre , vrb: sensare*, tzessare Definitzione finire, firmare, acabbare de fàere una cosa Sinònimos e contràrios acabbae | ctr. sichire Frases faidha cessai sa delincuéntzia!

cèsso , nm: tzesso Definitzione logu addatu po fàere de su corpus, fàere bisóngiu o abba.

céssu! , iscl: cesu!, essu!, gessu!, tzessu! Definitzione Gesu = si narat po isarcu, isporu, meravíglia, po unu dannu Sinònimos e contràrios esummaria! Frases cessu it'arrori chi m'at costau! ◊ cessu, e como comente fato?! ◊ cessu ite as fatu a pònnere fogu! ◊ cesu cantu risplendhet sa luna in su chelu! ◊ cessu ita fillus malus chi seus! ◊ cessu, cessu it'apu biu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mon Dieu! Ingresu good lord! Ispagnolu ¡Dios mio! Italianu oh Dio!, Gesù! Tedescu ach Gott!

céstru , nm Definitzione tabbacu burdu a frore orrúbiu, genia de matighedha po bellesa (no est naturale in Sardigna: benit de su Méssicu) Terminologia iscientìfica mt, Cestrum elegans.

césu! céssu!

cesúra , nf: (sa cesura = nr. sacesúra) chejura chesura, chexura, chijura, chisura 1, chixura, crasura, crasuri, cresuna, cresura, cresure, cresuri, crexura, crijura, crisura, crisuri, crixura, crujura Definitzione genia de serru fatu mescamente de cosa chi creschet a sola o prantada apostadamente (cresura bia), o fintzes ponendho totu de longu in terra o in pitzu de unu muru sida segada (cresura morta); a logos, orrugu o tretu de terrenu serrau po pònnere a ortalítzia Sinònimos e contràrios crisaju, cungiadura, serru / oltu / barasone, raspisone / campu Maneras de nàrrere csn: èssere a cresura in mesu = (nadu de terras) tènniri is terras acanta de pari; gratzu de crujura = tupisone, berrisone; cresura de apostizu = impizadura, berrisones postos subra de unu muru pro serrare de prus Frases sa bíngia est serrada a cresura ◊ sos puzones sunt in sas chijuras ◊ imbenteusí cresuris noas, ma de froris! ◊ Barbàgia, isorve onzi cadhu ferradu: crijura no lu bortet e ne muru! ◊ ndhe ant leau sa pronitza de sa cesura ◊ sos muros de sa tanca fint chin sa cresura de apostizu subra, frimmada chin sas pedras 2. a sa britzicreta si aiat ligatu unu gratzu de crujura e botedhos ◊ aiat fatu abbanna sa crujura de s'àitu ◊ fit a gherra chin d-una tupa de crujura 4. ci cras no proet, aus a annare a sa cresure Terminologia iscientìfica srr Ètimu ltn. clausura Tradutziones Frantzesu haie, enceinte Ingresu fence Ispagnolu seto (m), cercado (m) Italianu sièpe, recinzióne Tedescu Zaun.