A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

picàre , vrb: pigae, pigai, pigare 1, pigari, pigiare, pijare, pixare Definitzione betare sa manu a ccn. cosa po dh'aferrare; ingòllere e portare cosa a un'àteru logu (fintzes a furadura, a iscrufidura, a béndhua), fintzas in su sensu de menguare, bogare, fàere o lassare bènnere impare a ccn. a unu logu; foedhandho de cójuas, bòllere e fàere a pobidhu, a pobidha; foedhandho de matas chi si prantant o chi s'innestant, andhare in bonu de sighire a crèschere bogandho cambu nou de sa linna de s'iferta, betare arraighinas; foedhandho pruschetotu de su papare, digirire e suspire s'alimentu e fàere s'efetu de fàere crèschere sa carena (ma dhu narant fintzes de is foedhos e de àteru candho in chie ascurtat faent s'efetu chi depent coment'e cambiamentu de su cumportamentu); nau de istrégiu po sa mannària chi tenet, càbere, agguantare unu tanti de cosa chi si ponet; cunsiderare sa cosa de calecuna manera, mescamente cun su significau de dha fàere o carculare che un'àtera / cong. 2ˆ p. pl pighetzas Sinònimos e contràrios acafai, aferrai, agganciai, aggantinare, aggarrai, agguantai, furai, leai / imbucare / aggrighidhí, tènnere | ctr. donai, lassai, pònnere Maneras de nàrrere csn: pigaisí apari = betàresi sas manos a subra a si mazare s'unu cun s'àteru; pigat e… (+ vrb.) = tocat e…, leat e…, comintzat a…; pigare a…(+ vrb.) = leare su métidu, pònnere s'abbitúdine; no mi nci pigat = no mi andhat, no mi piaghet; pigai su sonnu, su fàmine, a scimingiadura = bènnere bene su sonnu, su fàmine, s'irbadhinamentu; pigai mexina = bufare, ingullire meighina; pigai fragu = abbizare fragu; pigai a dónnia logu, a s'ànima = segare sa passiéntzia, coloviare a fortza de istrobbu; pigaisidha in Nàpoli, in cudhu logu = manera de nàrrere candho no si cheret adduire a su fàghere de s'àteru; pigai a unu po un'àteru, pigai allu po cibudha = fadhire sa pessone, pessare chi est unu candho est un'àteru (fintzas apostadamente), cufúndhere una cosa cun àtera; pigai pampa = abbruxai, tènnere; pigai sa mira = abbaidare e puntare pro isparare, pro fèrrere iscudindhe e gai; pigai is nodas de ccn. = chircare de assemizare a ccn.; pigai àrviu de ccn. cosa = leare oru, chircare de ndhe ischire; pigai gelosia = essire zelosu; pigaisidha cun ccn. = atacare a brigare, leàresi arrennegu contra a ccn.; pigai scófia = innamoràresi de ccn. Frases pica su libbru e istúdia! ◊ at bólliu ammarolla a mi pigai cust'arregalu! ◊ pigat sa scifedha e isbuidat su sacu ◊ chi dhu pigu dh'arrogu! ◊ sa prima mela chi ruet, tue pixadila! 2. cudh'ómini ndi at pigau su piciochedhu ◊ ndi dh'ant pigau su fusili ◊ ndi dhis ant pigau sa terra ◊ bandant a funtana a pigai àcua ◊ su dimóniu si ndi at pigau a Treichinedhu ◊ su carru che lis depet zúchere s'isterzu e at prointu de che picare peri a issos ◊ candho pioet, ti cres riu e cantu ògias ti pígias (V.Sanna)◊ custu bentu che pijat sas portas de s'inferru ◊ de centu ndi pigu otanta e ndi abarrat binti ◊ pigasindedha cussa cosa a su pipiu, ca s'ingollit! 3. a nai sa beridadi, cussu piciocu no fiat cosa de pigai! 4. custus froris, chi dhus prantas, pigant a fragu ca est tempus, immoi 5. candu est fatu bèni, su binu no pigat a conca ◊ de su mànigu a isse no ndhe li pigat nudha mancari mànighet meda ◊ de sas cosas chi li naras no ndhe li pigat: est totu nudha! ◊ custas abbas faghent bene a s'erba e ndhe pigat a sas àrbures puru ◊ si l'arrodas cun sa preda, sa lepa, li pigat de prus ◊ de su mare bos ndhe pigat pagu pro bi andhare pag'ora ◊ no as a assortie candho ti at a pigae fàmene? ◊ a sètzi ingunis no mi nci pigat: stau mellus innòi ◊ gei nci pigat in su dinai…: dhi praxit a pinnigai! ◊ candu pigat a proi, dèu perdu totu is sentidus! ◊ mi depis arrangiai cust'interrutori ca s'atra dí mi est pigada sa currenti ◊ candu no fumu mi nci pigat su sonnu ◊ anchi dhu pighit sa pibida! ◊ cussa est mexina de pigai a istídhius ◊ ge no si dh'eis a bolli pigai cun nosu?! 6. custa carrada pigat trexentus litrus ◊ su bastimentu mannu pigat meda 7. pigat issa e ndi essit de asuta de su letu! ◊ pigat s'orcu e si bufat totu s'àcua 8. aiat pigadu a falare a bidha candho no candho (Z.F.Pintore) 9. ma po iscimpru mi pigas, chi mi naras custas cosas?! ◊ cussu acostumat a pigai dexi mesis po un'annu! ◊ bosatrus pigais sa dí po su noti ◊ ma po chini mi at pigau?!… Ètimu ltn. picare Tradutziones Frantzesu prendre, soustraire Ingresu to take, to subtract Ispagnolu coger, substraer, robar Italianu prèndere, pigliare, prelevare, sottrarre Tedescu nehmen, ergreifen, fassen, stehlen.

picàre 1 picài 1

picàre 2 , vrb: pichiare Definitzione giare cropos a un'apertura po si fàere intèndhere e dha fàere apèrrere; coment'e iscúdere a conca, in su sensu de fàere ammachiare Sinònimos e contràrios tochedhare, tzocai / iscasciuletare Frases píchiali sa zanna ca no t’intendhet, sinono! ◊ àlcio a s'aposentu sou e pico a sa gianna 2. su cadhu a boltas paret iscassiadu, candho li píchiat (A.Cossu).

picariòla , nf Sinònimos e contràrios pichiriola, pilledha, pissiredha.

picaròla, picarólu picalóru

picarría picardía

picasíli , nm Sinònimos e contràrios apasibi, apesíliche, apiconi Ètimu srd.

picàu , pps, agt: pigau Definitzione de picai, picai 1, picai 2, picai 3, picare; chi est fatu totu a bicos, a puntighedhas / folla picada = cun sos oros totu a bicos, a puntas Sinònimos e contràrios leadu / artziadu / picadu | ctr. torradu / faladu 2. gei funt bèni pigaus, mairu e mulleri!… Tradutziones Frantzesu pris Ingresu taken Ispagnolu cogido Italianu préso Tedescu genommen.

picéri , nm: pitzeri Definitzione istrégiu piticu, de terra o de imbidru, cun su bicu, a pònnere e betare abba o àteru; genia de casigiolu chi si faet a frores, animaledhos, frutuàrios e àteru po unu santu o fintzes po is piciochedhos; a logos est su frore de s'arenada (su corgiolu assimbígiat a unu brocaledhu e in sa parte aperta est totu a bicos) Sinònimos e contràrios brocale, brocalitu, congiali, cungiou, pitzudu 1 / cdh. piceri Frases piga cussu pitzeri e beta su lati! ◊ custu pitzeri no arreit àcua ◊ fint faghindhe sa suchena cun sos pitzeris prenos de binu Sambenados e Provèrbios smb: Pitzeri, Pizzeri Terminologia iscientìfica stz, mng Ètimu ctl. pitxer Tradutziones Frantzesu verseuse Ingresu jug Ispagnolu cazo Italianu bricco Tedescu Kanne.

pichè , nm: pichei Definitzione genia de orrobba téssia de cotone Frases sa mama at fatu corotas e un'ammontighedhu de pichei po su pipiu Terminologia iscientìfica ts.

píche , nm, nf: pige, pighe, pighi, pigi, pixe 1, pixi Definitzione su chi abbarrat de su manígiu de su catramu, genia de cosa apicigosa chi s'impreat po fàere ispau de cosire iscarpas / niedhu che p. = niedhu meda (nau de gente: chi est arrennegau meda) Sinònimos e contràrios pídighe Frases est niedhu comment'e su pighi ◊ niedhu su mare, che pighe s'aera ◊ fut una noti niedha che sa pixi ◊ fit niedhu che piche, a isporrónchios ◊ Milliedhu fut Luisicu pintu e lintu: niedhutzu, is ogus niedhus che sa pixi (B.Lobina) Ètimu ltn. pice(m) Tradutziones Frantzesu poix Ingresu pitch Ispagnolu pez Italianu péce Tedescu Pech.

pichedhài , vrb Sinònimos e contràrios maltedhare Ètimu srd.

pichédhu , nm Sinònimos e contràrios corpedhu Frases custu est pichedhu de ascioni trabballendu.

pichèi pichè

pichellàssa , nf Sinònimos e contràrios daellea, màmula, manlea Ètimu srd.

pichemàta picamàta

pichènte , agt Definitzione chi portat pighe, chi est totu pighe, brutu de pighe Sinònimos e contràrios pixosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poisseux Ingresu pitchy Ispagnolu peceño, peciento Italianu pecióso Tedescu pechig.

pichepardéri picapardéri

pichèta , nf Definitzione picu de tàgliu, genia de ferramenta chi assimbígiat a su picu, ma portat duas atzas chi arresurtant fadhias, a grughe, una de unu betu (che a su picu, a istúturu de sa màniga) e s'àtera de longu (che a sa segure): s'impreat po segare arraighinas, bogare cotzighina; calidade de pane grussu, est unu civraxu segau in duas metades, alladiau e allonghiau, a duas puntas Sinònimos e contràrios malepeus 1, marrabicu Frases pro che segare sas fruedhas de ozastru chi bogant sas olias in terra andhat bene a picheta 2. in domu usànt a fai su cocòi e sa picheta a is fillus ◊ apu fatu pagus civraxus e una pariga de pichetas ◊ lecaredha cussa picheta!… Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu bipenne Ingresu two-edged hatched Ispagnolu piqueta Italianu bipènne Tedescu Doppelaxt.

pichetàda , nf Definitzione su pichetai, papada chi si faet mescamente in cumpangia Sinònimos e contràrios abbicónia, ciampanella, ispuntinu, murrecada, pichetu 2, pranzete, rebbota, sciaballabata Frases cussu est prexau candu est in logu de pichetadas ◊ fiat fadendu sa pichetada cun d-una cedha manna de invitaus ◊ feus una pichetada de pisci Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu banquet Ingresu banquet, snack Ispagnolu banquete Italianu spuntino, banchétto Tedescu Festessen.