Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definitzione su ispatzare, illimpiamentu de una terra Sinònimos e contràrios ilmatadura, innetionzu, ispatadura, ispatzinzu, isputzucronzu, limpióngiu, matadura Frases in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de dégarnir un terrain des buisson Ingresu clearing of the bushes Ispagnolu desmonte Italianu decespugliaménto Tedescu Gestrüppentfernung.

ispinghidúra , nf: spingidura Definitzione su ispínghere; manera de fortzare Sinònimos e contràrios ispinghinzu, ispinta, spintua Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de pousser Ingresu pushing Ispagnolu empuje Italianu spingiménto Tedescu Schieben.

isprupadúra , nf: ispurpadura Definitzione su ispurpare Sinònimos e contràrios ispulpinzu, spulpamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de décharner Ingresu stripping the flesh off Ispagnolu el despulpar, descarnadura Italianu spolpaménto Tedescu Entfleischung.

istallía , nf: istallina Definitzione su si tratènnere, su istare, su abbarrare, istentare, nau mescamente de is naves firmas in su portu Sinònimos e contràrios biltentu, stentu, tratesa Frases s'istallina tua devet èssere in su chelu!◊ sa sapiéntzia no at a fàghere mai istallina in d-unu corpus béndhidu a su pecadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de retenir Ingresu entertainment Ispagnolu el retener Italianu tratteniménto, permanènza Tedescu Verweilen, Aufenthalt.

istelévru , nm Sinònimos e contràrios ifraschédhiu, scimíngiu Frases sa de su catolaju est un'arte de istelevru (P.Casu)◊ comintzei a bisare sonnos dendhe bolu a chentu istelevros (M.Bua)◊ no ischiat si crere a cudhu contu o lu leare pro istelevru de unu betzu rembambidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de se creuser la cervelle Ingresu licking Ispagnolu comedura de coco Italianu lambiccaménto Tedescu Kopfzerbrechen.

istrascinadúra , nf: istrasinadura Definitzione su istrascinai Sinònimos e contràrios trazadura, trazu, trisinadura / cdh. straxinatura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de traîner Ingresu trailing Ispagnolu arrastre Italianu strascinaménto Tedescu Schleppen.

istrasínzu , nm: strasíngiu, strisíngiu Definitzione su istrisinare, sa moida chi si faet trisinandho, tragandho cosa Sinònimos e contràrios istrísinu, trasíngiu, trasinonzu, trisíngiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de traîner Ingresu trailing Ispagnolu arrastre Italianu strascinìo Tedescu Schleppen.

malcadúra , nf: marcadura Definitzione su marcare in sa pedhe (pruschetotu is animales mannos: cuadhos, boes e bacas); sa marca chi si faet Sinònimos e contràrios aferritadura, marconzu, sinnadolzu / cdh. fucatógiu, malcatura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu marquage, action de marquer, ferrade Ingresu to brand Ispagnolu marca Italianu marchiatura Tedescu Markieren, Markierung.

nuschínzu , nm Definitzione su nuscare Frases ses inoghe cun nuschinzos de late a pretèndhere una parte de sole e de luna! ◊ e cantu tempus a ti chircare in su nuschinzu de onzi fiore! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de flairer Ingresu smelling Ispagnolu olfateo Italianu odoraménto Tedescu Riechen.

píchiu , nm Definitzione sonu o cropu, tzochedhu a sa genna po si giare a intèndhere pedindho de intrare a una domo, o de apèrrere; fintzes genia de tocu de campana: po tocare sa missa bàscia si fadiat a p. (din, din, din); in cobertantza, pistighíngiu, pentzamentu Sinònimos e contràrios tzocu / arraolu, pensamentu Frases in su portali, totu tremi tremi aferrat s'anella e donat unu pichiedhu ◊ lah, cussu est su píchiu de su posteri! ◊ ti apu connotu a su píchiu 3. custa borta giutzo unu bellu píchiu in conca! Tradutziones Frantzesu action de frapper à la porte Ingresu knock Ispagnolu golpe dado al llamar a la puerta Italianu bussata Tedescu Anklopfen.

rafiadúra , nf Definitzione su rafiare, aungada Sinònimos e contràrios frasca, frascada, iscarràfiu, iscràviu, ràfia 1, rafiada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action d'égratigner, égratignure Ingresu scratch Ispagnolu arañazo, rasguño Italianu graffiatura Tedescu Kratzer.

refàciu , nm: refatzu, rifatzu, rinfàciu, rinfatzu Definitzione su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga Sinònimos e contràrios afetuada, apoboretada, atzúrridu, ripitimenta, rimbicu, sfacidhamentu Frases mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de reprocher Ingresu reproach Ispagnolu el echar en cara Italianu rinfacciaménto Tedescu Vorwurf.

sétia , nf: sétida, sétzida, tzétzida Definitzione su sètzere, su istare sétzios, cicios Sinònimos e contràrios séida, setidorja / posta | ctr. pesada Frases sa sétida chi at fatu no si ndhe pesaiat prus! 2. catziadore apostadu frimmu e mudu, dae ora so in sétzida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de s'asseoir Ingresu sitting Ispagnolu sentada Italianu seduta Tedescu Sitzung.

tachedhàda , nf Definitzione su tachedhai, su fàere tachedhas; segada chi si faet a s'olia de cunfetu po dha pònnere a indrucare in abba Sinònimos e contràrios intacugliada, trapada, trapu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de graver Ingresu carving Ispagnolu talla Italianu intagliatura Tedescu Schnitzen.

tancàda , nf Definitzione su tancare Sinònimos e contràrios serrada 1 | ctr. abbelta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clôture, action de fermer Ingresu turn Ispagnolu cierre, cerramiento Italianu serrata Tedescu Schließen.

tiràda , nf: tirara, tirata Definitzione su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja Sinònimos e contràrios tostada / sutzada / ingullida, tichedhu, tirone / istirada Frases tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi 2. mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu 3. su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus! 4. arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de tirer Ingresu pull, draw, stretch Ispagnolu tirada Italianu tirata Tedescu Ziehen.

tratèsa , nf Definitzione su si tratènnere Sinònimos e contràrios biltentu, intertenimentu, intratesa, istallia, stentu Frases in sas musas mi fato tratesa ca sullevu mi sunt in donzi pena (M.Dore)◊ ti che cuas apalas de su monte, ue t'est possíbbile a fàghere tratesa (C.Longu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de rester Ingresu entertainment Ispagnolu el quedarse, entretenimiento Italianu tratteniménto Tedescu Unterhaltung.

trubbàda , nf: truvada, turbada Definitzione su trubbare; móvia a forte, cun fortza totinduna, currendho po iscúdere, po lòmpere a calecuna cosa o a ccn. a giagaradura; in cobertantza, zutura Sinònimos e contràrios trambuscada, trumentata / trubbera Frases at fatu una trubbada de bentu ◊ si li at fatu una trubbada su mascru a tzumbadas chi l'at fatu fintzas rúere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action d'exciter, de pousser Ingresu rashness Ispagnolu arremetida Italianu avventaménto Tedescu Werfen.

trumbulladúra , nf Definitzione su trumbullai Sinònimos e contràrios abbaunzamentu, intrullamentu, trumbullamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de troubler Ingresu muddiness Ispagnolu enturbiamiento Italianu intorbidaménto, intorbidazione Tedescu Trübung.

trumbullaméntu , nm Definitzione su trumbullai Sinònimos e contràrios abbaunzamentu, intrullamentu, trumbulladura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de troubler Ingresu turbidity Ispagnolu enturbiamiento Italianu intorbidaménto, intorbidazione Tedescu Trübung.