Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definitzione fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Sinònimos e contràrios afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Frases custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Terminologia iscientìfica vda Tradutziones Frantzesu mettre bas, faire ses petits (animaux) Ingresu to litter Ispagnolu parir Italianu figliare Tedescu Junge werfen.

afegonàre , vrb Definitzione bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu Sinònimos e contràrios abbinai, afegare, infegare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'enivrer Ingresu to become gipsy, to get drunk Ispagnolu emborracharse Italianu avvinazzarsi, ubriacarsi Tedescu sich betrinken.

afelonàre , vrb: afillonare Definitzione giare o pigare múngia, cadha de fele, tzacu, arrennegu meda Sinònimos e contràrios afelae, aggromare, aggromorare, aprummonare, infelai, renignai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu irriter, agacer Ingresu to irritate Ispagnolu encolerizarse Italianu stizzire Tedescu sich ärgern.

afenàre , vrb Definitzione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinònimos e contràrios incubae Frases teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affener, contracter la strongylose Ingresu to feed on hay, to catch strongylosis Ispagnolu dar el heno, coger la strongilosis Italianu affienare, contrarre la strongilósi Tedescu mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

aferàre , vrb Definitzione su si fàere a fera, arestare Sinònimos e contràrios abriare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir sauvage Ingresu to grow wild Ispagnolu volverse salvaje Italianu inselvatichirsi Tedescu verwildern.

afèrrere , vrb Definitzione assuprire, lòmpere a unu logu unu pagu a intzertu, mescamente atesu o chi no si connoschet e passandho in logu chi no si connoschet / afèrrere a s'origra una cosa = nàrriri o fai a isciri una cosa, o fintzas intèndiri calincuna cosa po cumbinatzioni Sinònimos e contràrios addabbiai, assuprire, imbàtere, infèrrere, revèrtere Frases belleggai che sunt afertos a logu chi bi aiat zente ◊ a su dimandha dimandha che semus afertos a ue aimus su cumandhu 2. unu sonu mi aferit a s'orija ◊ sa nova che li est aferta dae sos giornales Ètimu ltn. afferre Tradutziones Frantzesu arriver, parvenir Ingresu to reach Ispagnolu llegar Italianu giùngere Tedescu ankommen.

aferritài , vrb Definitzione segare orrobba o paperi a ferros; in cobertantza, nàrrere male de s'àteru Sinònimos e contràrios afolfigare, aforticare 1, slinguai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupailler, médire Ingresu to cut into small pieces, to speak badly Ispagnolu tijeretear, cortar, hablar mal, criticar Italianu sforbiciare, tagliuzzare, sparlare Tedescu zerschneiden, schlecht reden.

aferritàre , vrb Definitzione fàere su marcu a ferru abbrigau a su bestiàmene maduru Sinònimos e contràrios marcare Frases in sos beranos pigaiant a montes pro aferritare su bestiàmine Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu marquer le bétail au fer rouge Ingresu to brand Ispagnolu marcar, herrar Italianu marchiare Tedescu kennzeichnen.

afessionàre , vrb: afetzionai, afetzionare Definitzione pònnere amore a s'àteru, a calecuna cosa Sinònimos e contràrios amorare, apegai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu s'affectionner Ingresu to become fond of Ispagnolu encariñarse, apegarse Italianu affezionarsi Tedescu Zuneigung fassen.

afestài , vrb: afestare, feltare Definitzione fàere festa, is festas, fàere a festa / afestai unu santu = fàghere festa a unu santu Sinònimos e contràrios abbagadiare Frases sos ànghelos l'afestant a fiotos ◊ no mi as mai dadu unu crabitu pro afestare cun sos cumpanzos mios! ◊ ocannu si est afestau sant'Efis cun grandu iscioru de genti ◊ candu ses in giardinu ti afestat dogna frori! 2. est prexara sa pipia, est afestendi a totus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fêter Ingresu to celebrate Ispagnolu festejar, celebrar Italianu festeggiare, celebrare Tedescu feiern.

afetuàre , vrb Definitzione giare atentzione e fàere capia de una cosa, pentzare a sa cosa; fintzes pregontare Sinònimos e contràrios abberguare, assagumare, atinai, atoare / precontare Frases it'errore: no as afetuadu e rifletidu e as mortu un'innossente! ◊ nos poniavamus chin Zosepe a ascujare e isse mi contavat su chi aviat afetuau 2. afétua si ant batidu cudha cosa! Tradutziones Frantzesu réfléchir Ingresu to reflect Ispagnolu reflexionar Italianu riflèttere Tedescu nachdenken.

afiancài 1 , vrb: afiancare 1 Definitzione pònnere a costau de calecuna cosa, acanta Sinònimos e contràrios acoltazare Tradutziones Frantzesu flanquer Ingresu to put beside Ispagnolu poner al lado Italianu affiancare Tedescu Seite an Seite stellen.

afiantzàe, afiantzài , vrb: afiantzare, afidantzare, fiantzai Definitzione fàere fidantza (fintzes badrare, giare amparu o afianzu a unu), rfl. imbarare in su sensu de si fàere agiuare, àere agiudu; arriscare (de pèrdere calecuna cosa giaendho fide)/ afiantzae is malos = dare amparu a chie faghet male Sinònimos e contràrios assegurai, galentire 2. is pastores depiant abbarrae meses censa torrae a bidha e no si podiant afiantzae a sa família (E.Nieddu)◊ sa festa fiat un'ocasione po èssi prus afiantzaus is bècius cun is giòvunus Ètimu spn., ctl. afiançar Tradutziones Frantzesu garantir Ingresu to warrant Ispagnolu afianzar, garantizar Italianu garantire, avallare Tedescu bürgen für.

afianzàre , vrb: afranzare, afrianzare Definitzione betare is bratzos a inghíriu de unu, in dossu, coment'e singiale de amore, mescamente saludandho; acostire a calecuna cosa coment'e imbarandhosi o acostire una cosa a un'àtera po istare méngius, istare acanta de pare; pònnere ammontu in pitzu / afranzare carre carre = impressare a forte Sinònimos e contràrios abbaltzare, abbrantzare, acoltazare, acuguzare, afratziare, aprensare, atujare, imbrassai / amparai / acarragiai, cucuciare | ctr. isfianzare Frases sa mama si at afranzadu su fizu comente l'at bidu ◊ s'isposa fit afianzada a s'isposu ◊ "O muzere mea, beni ca ti afranzo!" - at nau illargandhe sos bratzos ◊ ballandhe a sa tzivile, ca si afranzant, est fàtzile a rúghere in pecau 2. a sos fundhos lis cheret afranzada sa terra ◊ che imbreagu tontono e mi afianzo a sa roca ◊ mi afianzant su coro sos basos tuos ◊ sos anzones si afianzant apare ◊ fit afianzadu cun pedhes ◊ sas féminas sunt afrianzadas cun s'isciallu ◊ mi afranzo su capoto ca so fritorosu ◊ ca fui sola mi so afranzada a isse 3. cumprat sos chentu afianzada de sa parentella! 4. remuniat su pane afianzèndhelu bene pro durare modhe Tradutziones Frantzesu embrasser Ingresu to embrace Ispagnolu abrazar Italianu abbracciare Tedescu umarmen.

afibbiài , vrb Definitzione intrare sa coatza in sa tíbbia (es. chintórgiu, cringa, cordonera e cosas deasi) po istrínghere calecuna cosa Sinònimos e contràrios atibbiare Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu boucler Ingresu to fasten Ispagnolu abrochar la hebilla Italianu affibbiare Tedescu zuschnallen.

afidàre , vrb Definitzione fàere s'afidu, documentos e funtzione po cojuare, ma fintzes solu giare fide, su si fidare Sinònimos e contràrios cogiare, cojubare, isposai / fidai Frases afidant luego comente sunt prontos sos pabilos ◊ cantu durat biu su primu maridu sa fémina no podet afidare un'àteru ◊ sa giòvana no fit de sa calidade sua, ma isse si innamoreit e si l'afideit ◊ ca fit ràida, su preíderu l'at afidada fora dae s'altare 2. iscuru a chie afidat in padronos, parzant sintzeros, onestos e bonos! (F.Cesaracciu) Terminologia iscientìfica sntz Ètimu itl. affidare Tradutziones Frantzesu épouser, se marier Ingresu to marry Ispagnolu casar Italianu sposare Tedescu trauen.

afidigàre , vrb Definitzione su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia Sinònimos e contràrios allibidorare, ammalorai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir livide, blêmir, devenir ictérique Ingresu to become livid, to become icteric Ispagnolu lividecer Italianu illividire, diventare ittèrico Tedescu erbleichen, ikterisch werden.

afieràre , vrb Definitzione nau de ccn., essire de coro malu coment'e una fera, de no sentire su sufrimentu de s'àteru Sinònimos e contràrios infilipare Tradutziones Frantzesu devenir cruel Ingresu to become cruel Ispagnolu hacerse cruel Italianu incrudelire Tedescu grausam werden.

afíere , vrb Definitzione aferrare e istrínghere, pigare o pònnere cosa cun fortza meda, chi no fatzat giogu, chi no si potzat mòvere, serrare o acapiare faendho fortza, pònnere cosa meda in pagu logu, incracare a forte / ind. pres.: 1ˆ p. pl. afimus [afiimus], 2ˆ p. pl. afides [afiides]; ger. afindhe [afiindhe]; ind. imp.: 1ˆ p. sing. afiaia, 1ˆ p. pl. afiaimus; pps. afissu Sinònimos e contràrios acoltziare, afissare, aggafiare, astrínghere, ispremiare, supressai / bídere | ctr. illascare Maneras de nàrrere csn: afíere su punzu, sa manu, sos pódhighes, unu nodu, sos ogros = serrare sa manu forte, fàghere unu nodu chi no s'isorbat, serrare sos ogros cun fortza; cantu afiet ogru = totugantu su chi si arrennescit a biri; a. su punzu (nau de cumportamentu)= èssiri susuncus, donai pagu; a. sas orixas = allutai is origas, fai atentzioni bèni; a. s'oxu a unu puntu, a unu logu = abbaidare a fissu, bene, a unu logu Frases s'àinu candho móssigat afiet e no lassat fintzas chi no tocat sas dentes apare ◊ sa fasche de sa linna tocat a l'afíere ca sinono si che irfaghet ◊ sas vites cherent afissas ◊ no mi afias sa manu ca mi est dolindhe! 2. sas ampullas cherent afissas ca leant tropu logu si sunt atesu de pare 3. cantu afiet ogru largu e rassu, atesu atesu, totu li at mustradu nendhe: Abbà, custu est totugantu meu! 4. sos ricos su punzu l'afient prus de sos pòveros Ètimu ltn. affigere Tradutziones Frantzesu serrer Ingresu to tighten Ispagnolu apretar, hacinar Italianu strìngere, pressare Tedescu pressen.

afigurài , vrb: figurae Definitzione giare figura, forma, ammostare, rapresentare sa cosa cun is figuras; assimbigiare una cosa a s'àtera Sinònimos e contràrios ammelmare, assemizare, assimbigiai, atipizare Frases in custu trebballu eus afigurau fintzas cussus frorixedhus de su sartu pagu connotus e discoidaus Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu représenter Ingresu to depict Ispagnolu representar Italianu raffigurare Tedescu darstellen.

«« Torra a chircare