Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

scioréri , agt, nm Definitzione chi o chie costumat a ammostare totu su chi tenet o chi at fatu de bellu, a braga, a bantu; fintzes chi o chie costumat a ispèndhere a meda Sinònimos e contràrios bragheri, pazosu, scioradori, sciorosu Frases ca fiat sciorera puru, iat cumbidau sa cumpàngia po dhi ammostai sa richesa chi iat incungiau (E.Sanna/M.B.Lai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouffi d'orgueil Ingresu puffed up, pompous Ispagnolu engreído Italianu trónfio Tedescu aufgeblasen.

sciscillonàe, sciscillonài , vrb Definitzione segare e ingòllere iscaligiones in bíngia, o àteru chi si podet arregòllere cun dificurtade, a pagu a pagu Sinònimos e contràrios acabidae, acabigiulare, acabulare, apunghitai, collire, preulire, regutzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grappiller Ingresu to scrape up Ispagnolu juntar Italianu racimolare Tedescu zusammenkratzen.

scrèiri , vrb: iscrèdere*, screri Definitzione lassare o acabbare de crèdere, no crèdere in su sensu de no ibertare prus sa cosa chi unu fut ibertandho / pps. scrétiu Sinònimos e contràrios disaprensionai, discrèiri / storrai Maneras de nàrrere csn: screi a unu = fàghere a manera chi no pesset prus a sa cosa chi fit ispetendhe, fàghere passare s’idea; screisí de una cosa, de unu = ispònnere, no pessare prus a una cosa, a unu Frases no si screat, ca comenti cuberu su dinai ciai apu a èssi puntuali! ◊ pobidha mia depit èssi giai scrétia candu no mi at biu torrendi 2. at cunvintu e scrétiu genti meda ◊ benemindi de prexu, ca fiat seguru de nd'ai scrétiu is bandidus! ◊ no mi ndi potzu screi, de tui: ti portu iscritu in su coru! ◊ mi femu apuntau, a salias longas, ananti de is liconerias, ma giaja mi nd'iat scrétiu Tradutziones Frantzesu ne plus attendre Ingresu to give up after a vain waiting Ispagnolu resignarse Italianu sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedescu vergebliches Warten abrechnen.

scuài 1 , vrb: isculai*, sculai Definitzione coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios isciusciai, isconciare / acabbae, lassai, sensai Maneras de nàrrere csn: scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade Frases muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi! 2. su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola 3. una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu! Tradutziones Frantzesu défaire, annuler, cesser Ingresu to undo, to cancel, to give up Ispagnolu deshacer, dejar Italianu disfare, annullare, sméttere Tedescu zerstören, zunichte machen, aufhören.

sirídu , pps, agt Definitzione de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita Sinònimos e contràrios intzeurrau, tudhidu / chimidu, folau, inchimiu Tradutziones Frantzesu qui a poussé la cime Ingresu sprung up Ispagnolu brotado Italianu pullulato, che ha fatto cima Tedescu gekeimt.

smandronài , vrb Definitzione lassare sa mandronia Sinònimos e contràrios ismandronire, spreitzai | ctr. ammandronae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu guérir de sa paresse Ingresu to give up lazing Ispagnolu desemperezarse Italianu spoltronirsi Tedescu sich aufraffen.

spertài , vrb: ispeltare*, spertiai 1, spretai Definitzione ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu Sinònimos e contràrios abbibare, dispertare, intzidiare, ischidare, ispipigliare Maneras de nàrrere csn: s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna 2. spértia su passu e fai su chi ti apu nau! 3. faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas Tradutziones Frantzesu exciter, éveiller, causer Ingresu to wake up, to prod, to whet Ispagnolu despertar Italianu destare, stuzzicare Tedescu wecken, anregen.

spreitzài, spreitziài , vrb Definitzione lassare o bogare sa mandronia, sa preitza Sinònimos e contràrios ismandronire, smandronai | ctr. ammandronae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu guérir de la paresse Ingresu to give up laziness Ispagnolu desemperezarse Italianu spoltrire Tedescu die Faulhiet austreiben.

súba , avb, prep: assua, issuba, subra, supa 1, supra, sura Definitzione sa parte chi abbàidat o est a cara a in artu; sa parte prus in artu de unu logu: coment'e avb. fintzes cun prepositziones (a, in, de, dae, o àteru); coment'e prep. s'impreat prus che àteru cun sa prep. de e fintzes cun a, ma no cun agt. possessivu si pertocat persona (subra mia, tua, sua, nostra, vostra, issoro: raru, fintzes subra de a mie, chi no est manígiu de su srd.) Sinònimos e contràrios apícius, issuba, pícius, susu / apustis | ctr. suta Maneras de nàrrere csn: a manu de subra = a parti de pitzus, me in sa parti prus in artu de unu logu, de unu tretu; colare totu s. = passai totu a manu de pitzus de unu logu; dàreche a s. de una cosa = agatai, ingertai, arregordai una cosa; dare a s. a su triballu, a su it'e fàghere = trabballai meda; dàresi a s'ala de subra = (fuedhendi de ccn.) pretèndiri de tènniri arrexoni fintzes isciendi de no ndi tenni, fàgheresi a parte colada; dae como in s. = de immoi a innantis; frigàresi, pònneresi carchi cosa s. = in dossu, in sa bestimenta chi si portat bistia; èssere subra subra = a pizu, pillu pillu, agiummai a parte de foras o in pitzus de una cosa, sentza de calai a fundu, sentza de circai meda Frases zosso tenent sa coghina, subra sas istàntzias pro corcare ◊ sunt domos bàscias una suta una sura ◊ sa coghina che la tenimus in su pianu de subra ◊ bae a subra e falamindhe su chi ti apo nadu ◊ s'anzonedha fuit isterrigada in terra e cudhu supa che astore iscudindhe a cantu podiat ◊ che li ant betadu s'abba subra 2. sura de su letu isse paret drommendhe ◊ no acatat ube si falare si no in supra mea ◊ su pratu est subra de sa mesa ◊ Cristos at alidadu subra issoro, de sos apóstulos ◊ che l'ant betadu subra de su fogu ◊ in s'ufísciu bi aiant su telèfono subra a s'iscriania ◊ zuchiat su chírchinu in supra de sa conca ◊ ant fatu rúghere sas neches totu supra sua ◊ s’ispada de sa vendhita est pendhendhe in supra vostra 3. chie fit cussu l'ischia, ma no che dao subra ◊ no che so mai pótidu dare a subra de chie podet èssere cuss'otada ◊ a su chirca chirca che daet a supra 4. como sa cosa de fàghere ndhe lompet totu a una borta e tocat a li dare a subra 5. no ti frighes sas manos subra ca las zughes brutas! ◊ màniga abbellu, no ti che lu imboles subra! Ètimu ltn. supra Tradutziones Frantzesu sur Ingresu on, over, up Ispagnolu sobre Italianu sópra Tedescu oben, auf, über.

subrabàle, subrabàre, subràbari , avb: subrapare, suprapare Definitzione asuba a pare, unu in pitzu de s'àteru Sinònimos e contràrios impissebari / cdh. subbraparu, innantaparu Frases no ponzas cosa díliga subràbari, ca si guastat! ◊ cussos trastes prantzados postos subràbari si sunt aprigados torra ◊ in sa gherra sos montes fint cenos de mortos suprapare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu empilé Ingresu pile up Ispagnolu amontonado, apilado Italianu accatastato Tedescu aufgestapelt.

tiràgiu , nm: tirazu Definitzione sa leva noa, sa festa de is de sa leva, sa tzerriada po fàere su servítziu militare Sinònimos e contràrios leva, levada Frases mi ant avisau de andhare a su tirazu ◊ pro su tiràgiu andho a Núoro Ètimu itl. tiraggio Tradutziones Frantzesu passer le conseil de révision Ingresu medical examination for call up Ispagnolu quinta, fiesta de los quintos Italianu vìsita di lèva Tedescu Musterung.

trabojàre , vrb: trepojare, trobogiare, trobojare, troboxare Definitzione nau de cosa, de chistione, betare apare, ammesturare de no si cumprèndhere prus coment’est / trepojàresi favedhandhe = fadhíresi, cufúndheresi Sinònimos e contràrios abberrisonare, aggadhionai, agghirrisonare, atrepillai, atrobutzare, imbogiare, impiligare, intrebedhai, trobodhicai, trobullai | ctr. istrepojare Frases isse troboxat cuss'ignignoria de ancas in su tavolinu e bido su vaseto ruendhe! ◊ a troboxare sa limba a tie bi ndhe cheret! Tradutziones Frantzesu embrouiller Ingresu to tangle up Ispagnolu enredar Italianu ingarbugliare, intricare Tedescu verwickeln.

trinítu , agt Definitzione nau de ccn., chi est totu bene bestiu, totu bene postu, fintzes cun prendhas e àteru po bellesa, alleputzau Sinònimos e contràrios apomponissau, alleputziu, lussadu | ctr. isconfusu, malatrociau Tradutziones Frantzesu tiré à quatre épingles Ingresu dressed up Ispagnolu repulido Italianu azzimato Tedescu aufgeputzt.

trochigiàre , vrb: atrochillai, trochillai, troghillai, trochizare, troghizare Definitzione imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione Sinònimos e contràrios atrogai, trabojare, trebedhai, trogai, tronnire / folfigiare, fortzicare, profizare / ischirchinare, iscoitai | ctr. stroghillai Frases iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu 2. a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau 3. si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha 4. no mi troghizes sas allegas! Tradutziones Frantzesu envelopper Ingresu to wrap up, to twist Ispagnolu marañar Italianu avviluppare, attorcigliare Tedescu Knoten.

trogaméntu , nm Definitzione su trogare Sinònimos e contràrios imboligadura, prendhidura, trogadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enroulement Ingresu wrapping up Ispagnolu envolvimiento Italianu avvolgiménto Tedescu Aufwickeln.

trucài, trucàre , vrb Definitzione fàere trucos, una genia de giogu chi faet pàrrere una cosa candho est un'àtera; pintare, pònnere colores, mudare a ccn. o ccn. cosa a manera de pàrrere prus bella, diferente o comente depet cumpàrrere Sinònimos e contràrios despintai Tradutziones Frantzesu truquer, maquiller Ingresu to make up, to disguise Ispagnolu trucar, maquillar Italianu truccare Tedescu verkleiden, schminken.

«« Torra a chircare