doloràre , vrb Definizione provare dolore, sufrire, patire dolore Sinonimi e contrari penai, penoriare, sufrire Frasi gi ne tenes it'e dolorare!…
dolòre, dolòri dabòri
dolorías , nf pl Definizione
is dolores de candho sa fémina ndh'est faendho su fedu
Sinonimi e contrari
penas,
pispinidura
Etimo
ctl.
doloria
Traduzioni
Francese
douleurs de l'accouchement
Inglese
labour pains
Spagnolo
dolores
Italiano
dòglie
Tedesco
Wehen (Pl.).
dolorída , nf Definizione
punta de dolore forte / èssere a doloridas = tènniri puntas de dolori
Sinonimi e contrari
astile
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
douleur,
douleur aiguë
Inglese
stitch pang
Spagnolo
punzada
Italiano
fitta
Tedesco
Stich.
dolorósu , agt Definizione
chi dolet, chi dispraxet meda; chi sentit dolore
Sinonimi e contrari
ispaborzosu
/
cdh. dulurosu,
ttrs. dururosu
/
dobidori,
dolimosu
2.
sa mama fit dolorosa pro su fizu incravadu
Traduzioni
Francese
douloureux
Inglese
painful
Spagnolo
doloroso
Italiano
doloróso
Tedesco
schmerzhaft,
schmerzlich.
dolorzósu , agt Sinonimi e contrari dolimentosu Frasi su trau tandho at pensadu dolorzosu a sas tancas birdes inue at sartiadu sas tràilas suas Etimo srd.
dolósu , agt Sinonimi e contrari dolimalzosu, dolimentosu Frasi custa mammai iat istugiau in sa memória medas contos e fut dolosa contandhodhos, pariat de dhos bívere in cussos tempos (I.Patta).
dolotiósu , agt Definizione chi sentit dolore, dispraxere mannu Sinonimi e contrari addoloridu.
dóltu , agt, nm: dortu,
toltu* Definizione
chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene
Sinonimi e contrari
atrotoxau,
bistónchinu,
fàlchinu,
fortzicau
/
cumbessu,
istolatzadu,
locu,
rebessu,
traessu
| ctr.
deretu,
ténneru
/
arraxoni,
giustu
Modi di dire
csn:
d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit
Frasi
s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas
2.
in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente
3.
su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju)
Traduzioni
Francese
de travers,
idiot
Inglese
crooked,
foolish
Spagnolo
torcido,
necio
Italiano
stòrto,
stólto
Tedesco
krumm,
dumm.
dólu , nm: addolu Definizione
prus che àteru, dispraxere, sentidu chi si provat po sa suferéntzia de un'àteru, candho ndhe paret male; dolore etotu, male, siat de sa carena e siat de s'ànimu
Sinonimi e contrari
apiadamentu,
dolentia,
feritza,
làstima,
piaidade
/
dabori
Modi di dire
csn:
tènnere o àere d. = èssiri dolidori pro unu; d. de coro = disprexeri mannu, secacoro; b'at de ndh'àere d. sas pedras = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); a d. mannu, a d. mannu meu, tou, sou, nostru, issoro = pro malasorte mia, tua, sua, cun dolore o dispiaghere meu, tou, sou, e gai; pàrrere d. = pàrriri mali, dispràxiri; bestiri de d., ponni d. = pònnere su lutu, fàghere su corrutu; èssiri a dolus o patiri dolus = zúghere o sentire dolores
Frasi
àendhe dolu de onzi patidore! ◊ candho mai carchi cabadhari no ndhe at a àere dolu e ti nche picat?! ◊ bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ chi ti conto su contu ti ponis a dolu! ◊ sos tuos ant a bènnere pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ su cundennau a s'impicu fachiat dolu a sas predas
2.
po mimi est dolu de coru a ci dhu pedri (A.Garau)◊ no azungas dolore a su dolu! ◊ su dolu est tropu forte: pessighidu mi at s'ira tua ◊ no si pigheis dolu de coru po su cras, poita su cras at a tenni is tribbulias suas (Ev)
3.
Issu si at ingortu is dolus nostus e atuau is maladias nostas (Ev)◊ dh'apu donau una pumada po su dolu a sa pala ◊ cun is dolus ti at pigau su scimprori ◊ tropu est su dolu e no potzu prus bivi!
4.
s'errore nostru sichit, a dolu mannu! ◊ so totu s'annu mandhighendhe olzatu, a dolu mannu! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! ◊ is fillus oi no si ponint dolu mancu candu morint su babbu e sa mama
5.
mi ndh'est pàssidu dolu a lis dare sa cosa menzus ◊ fut dudosedhu si fai s'úrtima oferta, ma dhi pariat dolu de coru ◊ dolu ti est parindhe a ti ndhe pesare?! ◊ mi est parindhe dolu a essire cun custu fritu!
Etimo
ltn.
dolus
Traduzioni
Francese
compassion,
pitié,
affliction
Inglese
pity,
distress
Spagnolo
compasión,
aflicción
Italiano
compassióne,
pietà,
afflizióne
Tedesco
Mitleid,
Leid.
dólu 1 , nm Definizione su dolare Sinonimi e contrari doladura Etimo srd.
dólu 2 , agt: addolu 1 Sinonimi e contrari ficadu, istantàrgiu, ritzu Frasi certosunos fuant dolos inie.
dòma , nf Definizione
sa domadura de is animales ancora chentza pònnere a trebballare
Sinonimi e contrari
domadura
Modi di dire
csn:
pònniri in domas unu purdedhu = dàrelu pro lu domare; pàrriri unu cuadhu in domas = rebbellu, chi si fúrriat pro donzi cosa, chi no bàliat a si lassare cumandhare; intrare in d. (nadu de animale) = èssere a tretu o de tempus de comintzare a domare
Frasi
andai abbellu abbellu, ca portu unu pudhechedhu intra domas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
domptage,
dressage
Inglese
taming
Spagnolo
doma,
domadura
Italiano
domatura,
addomesticaménto
Tedesco
Zähmung.
domadòre, domadòri , nm Definizione
chie domat animales e, in cobertantza, unu chi arrennescet a dominare o bínchere un'àteru
Sinonimi e contrari
domajolu,
scussadori,
scusseri
/
cdh. dumadori
Frasi
su domadore famadu pérdidu at sa valentia: mi l'at postu in marrania su pudhedru candheladu (G.A.Cossu)◊ fit domadore bonu: a su pudhedru lu batiat a masedia fintzas si cadredhaiat!
Traduzioni
Francese
dompteur
Inglese
tamer
Spagnolo
domador
Italiano
domatóre
Tedesco
Dompteur,
Bändiger.
domadúra , nf Definizione su domare, totu su chi si faet po abbituare un’animale a istare a manu de sa gente / leare banzu che àinu in d. = pigai surra manna Sinonimi e contrari doma, dumada, scussamentu / cdh. dumatura, ttrs. dumada Frasi s'ómine picat duas domaduras: una dae sa mama candho l'est pesandhe minore, s'àtera dae sa muzere candho est mannu ◊ unu tazu de istranzos de foras e de intro nos ant tentu che cadhu in domadura (G.Fiori) Etimo srd.
domài , vrb: domare Definizione
abbituare un'animale a istare a manu de sa gente, prus che àteru po si ndhe serbire a trebballare, portare càrrigos, pònnere mente a unu cumandhu
Sinonimi e contrari
addonnare,
ammasedae,
iscussare
Frasi
no mi sèghero chi so dego s'istripile de Zudas, sa calabrina rude mala a domare!
Etimo
ltn.
domare
Traduzioni
Francese
dompter
Inglese
to tame
Spagnolo
domar
Italiano
domare
Tedesco
zähmen.
domajólu , agt Sinonimi e contrari domadore Etimo srd.
domànda dimàndha
domandadòri , nm Definizione chie domandhat: si narat mescamente de chie andhat a dimandhare fémina a cojuare po àtere Sinonimi e contrari paraímpiu Etimo srd.
domandài, domandhàre dimandhàre