giocàre , vrb: ciocare Definitzione arregòllere e agguantare is oos asuta in caente po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas chi si cicint in pitzu Sinònimos e contràrios acloai, clocire, crocolai, forcire, giochire, tzotzare, tzotzire Frases su trigu est fizu chi sa mama in sinu tenet sa terra, chi lu creschet sanu, comente est s'ou chi sa pudha giocat (L.Peralta) Ètimu srd.
giochidólzu , nm Definitzione su niu inue sa pudha istat assentada frochindho Sinònimos e contràrios crochidógiu, frucidroxu Ètimu srd.
giochíre , vrb: chiochire Definitzione
arregòllere e agguantare is oos asuta in caente (binti una die) po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas e pigiones chi si cicint in pitzu
Sinònimos e contràrios
acloai,
clocire*,
cocolae,
forcire,
giocare,
tzotzare,
tzotzire
Frases
cussu nidu est a oos giochidos ◊ a sa pudha li at postu dóighi oos a giochire ◊ sighi a mi nàrrere proite su cucu si che andhat a giochire in nidu anzenu (A.Dettori)◊ sas pudhas criant sos oos e los giochint puru
Tradutziones
Frantzesu
couver,
féconder
Ingresu
to brood,
to fertilize
Ispagnolu
empollar
Italianu
covare,
gallare
Tedescu
ausbrüten.
giochitàre , vrb: cioghitare,
gioghitai,
gioghitare,
gioghitari,
zochitare Definitzione
pigare a giogu, istare a giogu
Sinònimos e contràrios
abbrengulare,
agiogatzare,
agiogulare,
ciogare,
giogallitai,
imbalai,
imballacai,
ingiochetare,
ingiogaciai,
zochillare
Frases
como ti primmas, posca mi gioghitas! ◊ su pipiu fiat gioghitendi e si boliat cuncordari un'acuiloni ◊ vio mannos e minores giochitandhe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
amuser
Ingresu
to amuse
Ispagnolu
divertir,
juguetear
Italianu
trastullare
Tedescu
unterhalten.
giocótu , nm, nf: ciacota* tzacota Sinònimos e contràrios allera, arréula, befa, ciasconu, cionfra, deleu, iscàranu, iséria, mofa, siera / badalocu, brúglia, ciasca, inciascu Frases no ti pòngias a giocotu su lúmene meu!
giócula , nf Sinònimos e contràrios gioga Frases umpiat s'abba cun d-una gioculedha marina.
giodhòne , agt Definitzione nau de ccn., chi dhi praghet a dhu pigare a frandhigos, a imbérriu Sinònimos e contràrios dengosu, paciosu.
giódhu , nm: zodhu Definitzione
late caentau agiummai de budhire e apustis fatu mòrrere a madrighe (sa primu borta cun cagiau aghedu, apustis giodhu etotu): essit cagiau e aghedu, bonu meda coment'e alimentu / fàghere o fàgheresi a giodhu = faisí colagola, isciúndiri totu
Sinònimos e contràrios
casaxedu,
fruja,
latíschidu,
mezoradu,
zuncheta
2.
comente at próidu mi so fatu a giodhu ◊ mi ant imboladu abba a subra e mi ant fatu a giodhu (G.Ruju)
Terminologia iscientìfica
mng
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
yaourt
Ingresu
yogurt
Ispagnolu
yogur
Italianu
yògurt
Tedescu
Joghurt.
giódhu 1 , nm Definitzione
genia de erba, sa calidade peus de is lògios ca faet granu toscosu
Sinònimos e contràrios
allorgiumalu,
lullumalu
Terminologia iscientìfica
rba, Lolium temulentum
Tradutziones
Frantzesu
ivraie
Ingresu
darnel
Ispagnolu
cizaña
Italianu
zizzània
Tedescu
Taumellolch.
giòga , nf Definitzione
upm., genia de tzintzigorru (dhue at logu chi est sa padedha 1 o pagellida)/ min. gioghita / gioga minuda = calidade de sintzigorredhu minudu (helix pisana, leucochroa candidissima); giógula marina = cóciula / in sa carena de sa zente, s'ossu de sa gioga, de sa croca = su fusti de sa coa, sa coa de s'ischina, crogale, itl. còccige; male de sa gioga = itl. fimòsi (su pizu de sa pedhe chi cuguzat sa conchedha de sa natura de s'ómine est tropu afissa e no si ritirat); in carchi logu est sa calanca de s'ogru
Sinònimos e contràrios
cocoi,
croca
Frases
sa gioga candho pioet girat e si giughet sa domo a trazu ◊ dae sendhe criaduras andhaimis a gioga chi nos serviat a nos catzare su fàmine ◊ fimis cuntentos candho su chi poniat in su piatu fit cosa chi aimis regortu cun sas manos nostras: fenuju, gioga, cugumedhu, antunna, beda, ispàrau
2.
in sa gioga tocait de fàghere un'iscanzadura, che unu trau de giacheta, pro fàghere sos ojos a su santu
Tradutziones
Frantzesu
escargot
Ingresu
snail (big)
Ispagnolu
caracol
Italianu
chiòcciola
Tedescu
Schnecke.
giòga 1 , nf Definitzione its: sa gioga de sa gianna (fata de linna) = giótula?
giogàda , nf: giugada,
zocada Definitzione
su giogare (calesisiat su giogu); in cobertantza, brulla mala, pesante
Sinònimos e contràrios
ghelea
Frases
at bintu una giogada a su loto
2.
labai no si fatzat cancuna giogada su tiau!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
partie,
jeu
Ingresu
play,
stake
Ispagnolu
partida,
broma pesada,
apuesta
Italianu
giocata
Tedescu
Partie,
Streich.
giogadòre , nm, agt: giogadori,
zocadore Definitzione
chie giogat, o est giogandho, o est giau a su giogu; chie ischit a fàere giogos po fàere divertire àtere
Sinònimos e contràrios
gioghista,
zocalleri,
zogante
Frases
ómini giogadore, ómini pedidore!
Terminologia iscientìfica
prf
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
joueur,
jongleur
Ingresu
player,
juggler
Ispagnolu
jugador,
malabarista
Italianu
giocatóre,
giocolière
Tedescu
Spieler,
Jongleur,
Spaßmacher.
giogadórgiu , nm: giogadroxu, zocadorju Definitzione logu inue faet a giogare, inue si giogat; funtzione mala, cosa o faina de fàere ischifu, bregúngias Frases funt istaris isbisurius, cun is murus iscancaraus, isdorrocaus, giogadroxus de pisitus e mardonas Ètimu srd.
giogadòri giogadòre
giogadróxu giogadórgiu
giogàe, giogài , vrb: ciogare,
giogari,
giogare,
zocare Definitzione
fàere calecuna cosa po ispàssiu, po passare ora, pigare gustu, chentza cabu tanti de istare faendho, o fintzes po pònnere de bona ispétzia, fàere a erríere s'àteru; pònnere una posta giogandho po bínchere; fàere brulla mala a unu, mescamente in su sensu de ndhe aprofitare, de dhi fàere male cun calecuna trassa o àteru (ma si narat fintzes po s'efetu chi faet una maladia, candho unu cumènciat a no èssere prus in sensos, perdendho atuamentos)/ ind. imp. 1ˆ p. pl. giogaemus
Sinònimos e contràrios
abbrengulare,
agiogatzare,
agiogulare,
chestiare,
giochitare,
ingiogaciai,
ischeltiare
/
spassiai
| ctr.
trabagiare
Maneras de nàrrere
csn:
giogare a unu chei su pudhu a carrasciale = isparàrelu; giogare in manos o in ungras a unu = bènnere in posse de unu; giogare su pitzinnu = tocare, foedhare, fàere brullighedhas po dhu fàere erríere o alligrare
Frases
asuta de is muscàrgios furint a chie ancora papandho, a chie giogandho a cartas o faendhosi un'arrallada ◊ is pipius giogant a pincaredhu, a babbus e mamas, a maistus ◊ sa mama est gioghendi su pipiu ◊ is pipius andhant a giogari ◊ giogao sèmpere in partza o in caminu a sodraos e bandhios faendho su cuagua ◊ sos pisedhos in su rodone de sas cumbessias fint gioghendhe cun cadhos de canna
2.
mi giogo su cadhu a caltas!
3.
a pugnolaras ti gioghint! ◊ si ti atrivias a faedhare su sardu in iscola, su mastru ti giogaiat a istuturradas ◊ l'ant giogadu che a su pudhu a carrasciale ◊ candu mai in dí de oi ghetant sa grida: a tui megat de ti giogai su ciorbedhu! ◊ issu si fut giogau a pipiu e abarrau est iscimprotu ◊ su babbu est gioghendisí, su mali est lómpiu a su ciorbedhu!◊ in pagos annos cussu si at gogadu su bene chi li at lassadu su babbu: bai est a lu frustare, su dinari! (B.Sini)
4.
custa tzitade puru lis est giogada in manos ◊ su dinari chi li giogaiat in farrancas no l'ispendhiat ◊ cussu fut s'únicu billetu de deximila chi mi est giogau in ungas ◊ ancu che esserat ruta in calchi pescione, prima de mi giogare suta: fateit a rúere a mie puru, s'acheta!
Ètimu
ltn.
jocare
Tradutziones
Frantzesu
jouer
Ingresu
to play
Ispagnolu
jugar
Italianu
giocare
Tedescu
spielen,
einsetzen,
jemandem einen Streich spielen.
giogallitài , vrb: gioghillitai Definitzione pigare a giogu, giogare Sinònimos e contràrios abbrengulare, agiogatzare, agiogulare, ciogare, giochitare, imbalai, ingiogaciai Ètimu srd.
giogàlzu , nm: giogarzu Definitzione genia de cullera fata cun sa punta de su corru de pegus de bulu, o de mascu brebeghinu, coment'e trastu de su barracu o cuile Sinònimos e contràrios cogalzu, collàrgiu, cragallu Frases bàtindhe su conchedhu de su giodhu e duos giogalzos ca immurzamus! ◊ in sa caramita nonnu meu poniat giogarzos, trudhas e padedhas Ètimu srd.
giogansàu , agt Definitzione chi est leau de su giogu, chi istat sèmpere giogandho, chentza cabu Sinònimos e contràrios ingiogansau, ingiogatzidu Ètimu srd.