Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

gallósu , agt Definitzione chi giughet gadha, chi est totu càgios, chi est tostau coment'e chi giutzat càgios; nau de cosas de papare, chi est e chi abbarrat unu pagu tostada, chi no si faet modhinca Sinònimos e contràrios aghedhosu, càdhigu / cdh. cadhosu, gadhosu Frases a fortza de triballare zughet sas manos gallosas ◊ tzertu gallosas no las ant sas manos ma de dinari anzenu las ant prenas (E.Pau) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu calleux Ingresu callous Ispagnolu calloso Italianu callóso Tedescu schwielig.

gallósu 1 , agt: galosu Definitzione chi si bistit o est bestiu bene, de gala, chi dhi praghet a bistire bene, chi cumparet bellu Sinònimos e contràrios arrempudhiu, salianti Frases e ita seis andaus a biri, un'ómini galosu? ◊ is chi funt galosus bivint in is domus de is reis! (Ev)◊ lébia, galosa che una beta, mi atressas ananti cun ogus ammainadoris! (S.Mossa)◊ gallosa, si bolit petonai ◊ su lepuredhu est de pilu gallosu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu élégant Ingresu smart Ispagnolu elegante Italianu elegante Tedescu elegant.

gàllu gàdhu

gallubbía , nf: callabbia 1* Sinònimos e contràrios arrodhu, arrogantia, campiania Frases s'italianu si at leadu sempre piús logu e gallubbia.

gallúllu , agt, nm Sinònimos e contràrios bichillocu, innóchidu, ispistulonadu, listrone, scimpri, tontarrone.

galonàdu gallonàdu

galòne gallòne

galòpo, galòpu gabòpu

galosía , nf Definitzione su fàere o àere gala, festa, bàntidu, su èssere galosos Frases in custa conzuntura de galosia mi tocat chi apronte un'ammentu in poesia ◊ a zaju meu lu banto e lu tenzo a galosia Ètimu srd.

galósu gallósu 1

galtàre , vrb: gastai, gastare, ghestare Definitzione fàere gastos, àere ispesas, pérdua de calecuna cosa / gastare malu sàmbene = àere sorte mala Sinònimos e contràrios ispèndhere | ctr. balanzare, lucurare 1 Frases chie cheret leare late friscu e tenet pagos sodhos de gastare benzat a domo mia! ◊ gastendi nci bolit manera, no est a ispendi po su bentu! ◊ sos mandrones no gastant unu cagliaresu ◊ comente tenes dinare de gastae si no tribballas? ◊ canno unu at de si gastare su dinaredhu suo, si lu devet tremesare vene prima ◊ iat nau de èssere prontu a fàere cussa festa nodia gastandho issu etotu ◊ chi no ghestao nudha fio erricu! 2. timio de dèvere gastare tempus legendhe fantasias e chimeras ◊ cussa fémina no at gastau una làcrima pro sa morte de sa pitzinna Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu dépenser Ingresu to lay out Ispagnolu gastar Italianu spèndere Tedescu ausgeben.

gàltu , nm: gastu, ghestu Definitzione su chi si dhue ponet, mescamente in dinare, comporandho cosa / abbaitare, no abbaitare su gastu = tímere, no tímere de fàere un'ispesa Sinònimos e contràrios costu, ispéndhia, ispesa | ctr. balanzu, intrada, lucru Frases cussos frades bendheint totu pro sos gastos macos ◊ bi cheret tempus e gastos a fàghere custos trastos ◊ s'istipéndhiu no li bastat a parare fronte a sos gastos fitianos ◊ perdonat a cudhu malu servidore su malu gastu de deghe miza talentos ◊ su produtu no arribbat a su gastu ◊ sentza ghestu si peseit coment'e una prama (A.Casula) Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu dépense Ingresu outlay Ispagnolu gasto Italianu spésa Tedescu Ausgabe.

gàlu , nm Definitzione genia de erba, chi benit de s'Àsia e de s'Àfrica, bona fintzes a meighina: faet unu truncu de calecunu metro Sinònimos e contràrios carrúciu, sebada Terminologia iscientìfica rba, Aloe vera Ètimu mls. garo Tradutziones Frantzesu aloès Ingresu aloe Ispagnolu áloe Italianu àloe Tedescu eine Aloesorte.

gàlu 1 , avb Definitzione fintzes como, chi no at acabbau, chi si agatat como puru, fintzes a unu tempus o data: giaet s'idea de unu tempus no totu passau, de tempus chi, de o po calecuna cosa, dhue ndh’at àteru, durat Sinònimos e contràrios ancora, balu Maneras de nàrrere csn: èssere galu a túndhere, a manigare, a fàchere = chi no est tusu, no ant tusu, chi no ant manigadu, chi no est fatu, chentza túndhere, chentza manigare e gai; galu ch'est oe = oe chi est oe Frases galu crua est s'àchina ◊ sas craes de su coro galu las apo deo ◊ che tenet trint'annos e galu bajana ◊ crediant de atzapare su locu galu serrau, invetzes fit apertu ◊ sos pitzinnos sunt galu a torrare Ètimu itl.t aguale Tradutziones Frantzesu encore Ingresu more, again, still, yet Ispagnolu todavía, aún Italianu ancóra Tedescu noch.

galuréu , nm Definitzione su podhibodhi de is frores chi arregollet s'abe, genia de farinos minudedhedhos, fines fines Sinònimos e contràrios catiruju, leu, melereu Terminologia iscientìfica sbs Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu pollen Ingresu pollen Ispagnolu polen Italianu pòlline Tedescu Blütenstaub, Pollen.

gàma , nf Definitzione is brebès candho funt medas: custu paru si distinghet in duas partes mannas, su madriedu, chi funt totu is brebès chi ant angiau e funt giaendho frutu, e su bagadiu o lachinza, chi est totu su bestiàmene minudu, is mascos e is pegos chi no ant angiau Sinònimos e contràrios arbutzu, arede, bama, cedha, creze, grústiu, majone, retile, retolu, robba 1, tàgiu Frases cada pastore at isseperau sa menzus berbeche de sa gama pro lia dare ◊ sa gama mea la tenzo in logu sicuru e no at a mancare mancu una erveche Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd.

gàma 1 , nf: cama* Definitzione basca forte in tempos de istade / a g. de sole = a punta de sole, a oras de sole forte Sinònimos e contràrios acamu, calammu, sellente Terminologia iscientìfica tpm.

gamabèdha , nf: Definitzione min. de ganamaba, po antífrasi gana lègia meda Frases dh'at pigau luegu una ganamaba… de èssi aici gamabedha, puru!…

gamàda , nf Definitzione unu tanti de animales, medas, bólidu de pigiones, fintzes cambarada de gente Sinònimos e contràrios cedha, fiotu, gama, truma Frases una gamada de porcus, de pillonis Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu troupeau, volée Ingresu herd, flock Ispagnolu rebaño, manada, bandada Italianu branco, stórmo Tedescu Herde, Schwarm.

gamàlzu , nm Sinònimos e contràrios bamalzu, gamaresu Ètimu srd.