sòma , nf: suma 1,
summa Definitzione
misura de 176 litros, cantidade de 150 chilos; fintzes cosa grae meda, chi pigat logu meda, chi faet unu tanti mannu, fintzes tanti mannu de dinare / sa suma de… = bona parte de…
Sinònimos e contràrios
raseri
/
subbrossa
Frases
no as a zúghere una soma de sale, no! ◊ su maridu est andhadu a bèndhere tantas somas de laore ◊ duos si che mànigant paris una soma de sale e chentza si connòschere bene cun bene!
2.
su pagu puru in mesu a tantu tempus faghet suma ◊ su chi no tenit summas de riserva in logu miu fait pagus afàrius
3.
sa suma de is terras innòi funt manixadas (G.Mura)◊ sa suma de sa genti po pràndiri torrat a domu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Soma, Suma, Sumas
Terminologia iscientìfica
mds
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
fardeau,
somme
Ingresu
burden,
bundle
Ispagnolu
carga,
lío
Italianu
fagòtto,
sòma
Tedescu
Bündel,
Last,
altes Hohlmaß.
somàticu , agt Definitzione chi est de su corpus (in grc. "sòma"), de sa carena bia.
sombréri simbréri
sommantúsa sementòsa
sommergíbbile , nm Definitzione genia de màchina chi andhat asuta de s'abba.
sommúcu samúcu
sonàda , nf Definitzione
su sonare, fintzes música de sonare o sonada; in cobertantza, cosa chi si giaet a cumprèndhere de comente foedhat, unu, s’idea chi unu tenet de nàrrere / sa s. su fatu! = nadu e fatu, puntu e mortu
Frases
su fuedhai de mamma est sa sonada plus dulci de su creau ◊ istranzas no mi parent prus cussas sonadas, mancari no sonent sas campanas de bidha ◊ o su tziu, fetzissí una sonada ca si feus unu ballixedhu!
2.
canno mi at propostu de mi dare un'incàrrigu mannu, apo cumpresu luego sa sonada e sa trassa ◊ toca, fuedha: intendeus custa sonada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sonate,
morceau
Ingresu
ring,
sonata
Ispagnolu
sonada,
sonata
Italianu
sonata
Tedescu
Spiel,
Sonate.
sonadòre, sonadòri , nm: sonatore,
sonaroi Definitzione
chie sonat o est àbbile a sonare ccn. aina
Sinònimos e contràrios
organista
Frases
candho faghiant sos ballos, in pratza, si poniant su sonadore in mesu e sa zente totu a inghíriu a ballu tundu! ◊ a sa festa no depit mancai su sonadori de launedhas ◊ ci fut unu sonaroi de benas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
musicien
Ingresu
player
Ispagnolu
tocador,
músico
Italianu
suonatóre
Tedescu
Spieler,
Musiker.
sonadúra , nf Definitzione su sonare, nau pruschetotu de sa manera Ètimu srd.
sonàgi, sonàgia , nf, nm: sonàgiu,
sonalla,
sonallu,
sonaxi,
sonaza,
sonazu Definitzione
dónnia e css. genia de campanedha (prus che àteru upm) chi si ponet a is animales apicada in su tzugu po dhos intèndhere paschendho o candho si movent: is sonàgias dhas faent in Tonara; a logos est fintzes tzàcurru / genias de sonàgia de diferente mannària, fatura (e materiale puru): chimbinu, setinu, bindhighinu, marratzu (o sonalla manna), pitiou, campanedha, tringhitus o chígulas, brunzu, traca, picarola; ciúncios o tínnios de sonazos
Sinònimos e contràrios
ferru,
matalla,
sonorza,
tracazolu
/
cdh. sunadha
/
tzocu
Maneras de nàrrere
csn:
sa buca de sa s. = s'oru de fundhu, a s'ala abberta; s'arcu de intro (inue si apicat s'antazu = àssula 1) e de fora (inue s'intrat sa guturada de pònnere in su trugu de s'animale); intrare in sonu sa sonàgia = triballàrela pro li dare s'acordu, cuncordare su sonu chi depet fàghere; fàghere sa sonaza = essire a ziru introidha a fàghere sa serenada a ccn., a befe, sonendhe marratzos e cosas gai
Frases
s'intendiat sonalla de cabras in su corratzu ◊ sas berbeghes paschent tzennindhe sas sonazas ◊ paschent sos tazos, bríllios e sonazos fachent dónnia contone ammachiare (L.Loi)◊ fuint che canes chi lis ant presu sonazas a sa coa ◊ a carrasegare medas movent cun casidhos corrudos, càrrigos de sonàgias e campanedhos
2.
a sa teraca che li est rutu su piatu e a sa sonaza ndh'est essida sa mere a la brigare ◊ comente at abbertu sa gianna cun foltza at fatu una sonaza manna
Ètimu
itl.
sonaglio
Tradutziones
Frantzesu
sonnaille
Ingresu
cowbell
Ispagnolu
cencerro,
esquila
Italianu
campanàccio
Tedescu
Viehglocke.
sonagiàrgiu , nm Definitzione maistu chi faet e bendhet sonàgias Sinònimos e contràrios pitiolaju, sonazeri Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd.
sonagiòlos , nm pl Definitzione erba de sonajolus, de tzocu Sinònimos e contràrios capriuledhu, crabiedhu, erbasonajola, tapicedhu, tzacatzaca Terminologia iscientìfica rba, Silene vulgaris.
sonagiólu , nm, nf: sonajola,
sonajolu,
sonajou Definitzione
prus che àteru, ferru pitichedhu chi si ponet a unos cantu animales apicau a su tzugu mescamente a gurdone, o a cannaca, po is festas, ma a logos fintzes sonàgia manna; css. aina po sonare; a logos su sonajolu est unu pische, sa burrida; a logos, sonagiolu est fintzes su sorrogu de unu morindhosi / apicai sonajolus a unu = bogàreli fogu, nàrrereli in ziru cosas chi no sunt
Sinònimos e contràrios
ischíglia,
pitiolu,
trillitu
/
sonàgia
/
cdh. sunadholu,
sunajolu,
ttrs. sunajoru
Frases
sas sonajolas de su bestiàmine tocaiant su tempus…
Tradutziones
Frantzesu
grelot
Ingresu
cascabel
Ispagnolu
cascabel
Italianu
sonàglio
Tedescu
Schelle.
sonàgiu sonàgia
sonàglia , nf Sinònimos e contràrios
tremidremi
Tradutziones
Frantzesu
petits grelots
Ingresu
rattle
Ispagnolu
cascabeles pequeños
Italianu
sonaglini
Tedescu
kleine Schellen.
sonài , vrb: sonare Definitzione
fàere sonu, sonos, pruschetotu cun ccn. aina fata apostadamente e segundu sa música imparada, iscrita o fintzes imbentandho sonandho etotu
Sinònimos e contràrios
sonizare
Maneras de nàrrere
csn:
s. un'istrumentu ciaputzamenti = male, chentza ndhe ischire; sonai sa campana a iscàviu = a forti, fendidha andai de una parti a s'àtera; sonare a grória = allegrias, sonu de campana allegru; sonare a tristura = tocu de campana pro unu mortu, bonamorti; sonare una cosa in s'origra a ccn. = narririsidha, fuedhai coment'e a iscóviu
Frases
sa campana at sonau is oras ◊ língua sarda, ses sa boxi de arroca de Sardus chi est sonendi ancora in is intrànnias de is nuraxis (G.Schirru)◊ is fadas dhi ant nau de sonai is benas
Ètimu
ltn.
sonare
Tradutziones
Frantzesu
jouer (de),
sonner (de)
Ingresu
to play
Ispagnolu
tocar
Italianu
suonare
Tedescu
spielen.
sonài 1 , vrb: sonare 1, sonnare Definitzione innisire o frobbire su mucu faendho essire s'ària a forte in su nasu o nare; iscúdere, brillare, fàere orrúere atesu a ccn. o calecuna cosa Sinònimos e contràrios inniscire, ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire / bulliare, foliai, frundhire Frases toca, sonadindi su mucu! 2. a cust'àrbure li at faladu unu raju, che li at iscratzadu una camba, fata a cantos e sos cantos sonados atesu ◊ comente apo corpadu a su muru, cun sa moto, mi che at sonadu a s'àtera bandha! Ètimu ctl., spn. sonar, sonarse.
sonajòla sonagiólu
sonajolèra , nf Definitzione guturada cun sonajolu Sinònimos e contràrios ischinchíglia Ètimu srd.
sonajólu, sonajóu sonagiólu