A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

tancàdu , pps, agt: tancatu, tancau Definitzione de tancare Sinònimos e contràrios cugnau, lacanadu, serradu | ctr. abbeltu, obertu Tradutziones Frantzesu fermé Ingresu enclosed, locked Ispagnolu cerrado Italianu chiuso Tedescu geschlossen.

tancadúra , nf Definitzione su tancare; cosa chi serbit a tancare (es. t. de s'enna = su craedhu, su friscu) fintzes a bisura de covecu / genias de t.: a cascioni, a crica, morisca; partes de una t.: sa plància, su molinetu cun s'agu (chi girat cun crae fémina: su molinetu sentza agu ghiat sa crae mascu), su ponte, inue intrat sa crae (a s'àtera parte de sa plància), s'agu o agulla (chi intrat in sa crae fémina), su scudetu (chi si cravat a parte de foras de sa genna, inue intrat sa crae), is guàrdias (chi intrant in is dentes de sa crae), su stampu o tupa (ue intrat sa crae) Sinònimos e contràrios friscadura, serradura, serru / cobecu / lacanadura Frases su 1820 fit issia sa leze de sas tancaduras pro andhare in addóbiu a sa propiedade privada 2. a su sonu de is crais in sa tancadura si fut furriau 3. fut po lassai de iscorrovetai candu sa paja tocat una cosa tostara: fut sa tancadura de una càscia Ètimu ctl. Tradutziones Frantzesu serrure Ingresu lock Ispagnolu cerramiento, cerradura Italianu serratura, chiusura Tedescu Schloß.

tancài , vrb: atangare, tancare, tangare, tuncare Definitzione serrare bastat chi siat, fintzes pònnere serru, cosa chi serrat, a serrare Sinònimos e contràrios cugnare, incujare 1, serrai, tanconare | ctr. abbèrrere, ilbambarriare, iscungiai Maneras de nàrrere csn: tancai is ogus = fàghere finta de nudha, de no àere bidu, de no bídere sa cosa; tancai ogu = drommire; bestiri chi no tancat bèni = bestimenta tropu afissa, chi no lompet, no abbutonat; tancai sa buca a unu = assamudare, fàghere callare a unu; tancare un'isterzu a mortu = bene sizidu de no bi intrare aera Frases no tanghedas sa gianna apalas mias! ◊ su babbu e sa mama si fint tuncatos intro de domo ◊ si tanco s'oju mi pàglio videnne su retore ◊ bi at frores chi si abberint a su sole e bi ndhe at chi si tuncant (M.Pira)◊ tancu sa porta mia ◊ canno mi nche anno a domo mi tanco s'aposentu 2. in totu sa noti no apo pótziu tancai ogu ◊ est mesanote e so ancora sentza tancare oju ◊ su note no fipo reséssitu a tuncare sa cannela de s'ocru ◊ prima chi tanghe ojos beni a mie! Ètimu ctl. tancar Tradutziones Frantzesu fermer Ingresu to lock, to enclose, to shut Ispagnolu cerrar Italianu chiùdere Tedescu schließen.

tancamènta, tancaméntu , nf, nm Definitzione su tancare, cosa chi serbit a tancare, serru Sinònimos e contràrios tancadura, serradura Ètimu srd.

tancàre tancài

tancarésu , nm Definitzione propietàriu mannu, mere de tancas Ètimu srd.

tancàtu, tancàu tancàdu

tanchédhu , nm: tanchixedhu Definitzione min. de tancu, orrugu, tancu piticu, un'apenas; nau de tempus, un'iscuta Sinònimos e contràrios acodedhu, arroghedhu, arróncinu, bículu, bucone, pitzuedhu, tanconedhu / gradixedhu, iscuta, pódhixi 2. pustis de unu tanchixedhu, su fogu fiat allutu e s'àcua giai callenti Tradutziones Frantzesu morceau, moment Ingresu bit, moment Ispagnolu trocito, ratito Italianu pezzétto, moménto Tedescu Stück, Augenblick.

tanchíta, tanchítu , nf, nm Definitzione tanca minore, terrenu prus mannu de su cungiau Frases sa tanchita de tzia Mariedha est acurtzu a bidha ◊ tenet unu tanchitu istérridu de malesa: mudregu, lidone, chessa e àteru ◊ tue corcatu, tardu mannu ti pesais e geo in su tanchitu!

tanchixédhu tanchédhu

tancíta tacíta

tanconàre , vrb Sinònimos e contràrios cugnare, serrai, tancai.

tanconédhu , nm Definitzione tancu piticu Sinònimos e contràrios tanchedhu Frases fata sa suetura, segant sa pasta a tanconedhos.

tancónzu , nm Definitzione su tancare, cosa chi tancat o po tancare Sinònimos e contràrios cunzonzu, serradura, tancadura, tancamenta Ètimu srd.

tàncu , nm Definitzione parte de una cosa segada a crantos de prus a mancu oguales; orrugu de linna longu, genia de fuste / min. tanchedhu, tanchixedhu, tanconedhu / gunnedha a tancus; tancu de terra = zura, prantas de domo Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, bículu, cànciu, istallada, pitzuedhu, strónciu | ctr. totu Frases si est pisci mannu, dhu segu a tancus po dhu ponni a coi ◊ seu in cica de unu tancu de pani.

tànda , nf Definitzione parte de unu pagamentu, fintzes de una faina / pagai a tandas Sinònimos e contràrios mota 1, palte, partzida, porrata Frases s'úrtima tanda po is líbburus ch'iat comporau dh'iat pagada giai de ses mesis (F.Carlini) Ètimu spn. tanda Tradutziones Frantzesu versement Ingresu instalment Ispagnolu plazo Italianu rata Tedescu Teilzahlung.

tàndha , nf: atandha, trandha, tzandha Definitzione rosa putzinosa, genia de erba chi faet meda in mesu de is laores, faet unu frore prus che àteru orrúbiu (ma fintzes, raru, in colore de orrosa): cumprit su sèmene (a granighedhos niedhos piticos) in d-una genia de upighedhu o càlighe tupau (dormidera)/ àteras calidades: tandha bera = pabauli de Ispagna o furisteri o de potecàriu (Papaver somniferum), bonu po meighina; tandha ispinosa = babauli ispinosu, papaiu màsciu (Papaver somniferum var. setigerum) Sinònimos e contràrios annaelocu, babaoi, pabàiri, papàile, papaiu, papaosu, paparre, parabàule, pitzirilloi, pupusa 1, tzantza Frases prannucas de chessa, prudones de tandha Sambenados e Provèrbios smb: Tanda Terminologia iscientìfica rba, Papaver rhoeas Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu coquelicot Ingresu poppy Ispagnolu amapola Italianu papàvero Tedescu Mohn.

tandhariòla , nf: tannariola Definitzione genia de giogu po si tzantzigare cicios in calecuna cosa apicada (tàula, cadira, àteru) pendhendho Sinònimos e contràrios bantzicallera, bantzigallella, chíglia, sanciainedha, tzantzigannenne Terminologia iscientìfica ggs. Ètimu srd.

tàndho , avb, nm, cng: tàndhoro, tandru, tandu, tànduru, tandus, tanno Definitzione foedhu chi inditat unu tempus atesu (meda o pagu) de candho si foedhat, siat passau e siat benidore; coment'e pedindho un'ispiegatzione, un'arresposta, si narat po inditare cosa chi ndhe benit de un'àtera (efetu, cunseguéntzia) o fintzes po concruire su chi si cumprendhet de calecunu indítziu o cunditzione Sinònimos e contràrios assora, inciandus, insara / adducas, meinciandus | ctr. commo Maneras de nàrrere csn: in su tandho = a sos tempos, in cussu tempus; tandho tandho (tandhodandho)= un'iscuta innantis, como pag'ora (in "comogomo" s'idea est de unu mamentu prus acurtzu a candho si faedhat); a coa a tandho = in totu su tempus, meda, de inoghe a tandho (a cussu chi as o at nadu) Frases funt abarraos comente fut tanno ◊ pro como faghe goi: candho amus a bídere chi andhat male, tandho amus a cambiare! ◊ bae ca no abbarro a tandho a mi fàghere sa faina! ◊ a coa a tandho amus a àere finidu su triballu ◊ si a tandho si agatat, già est forte che giurru, e no morit de fàdigu…◊ tandho fit tandho e como no est tandho: como so su chi so, no su chi fia! (Piga)◊ candho degheoto annos solu aia… tandho fit tandho: como no est tandho! (Pirastru) 2. sos chi fint bios in su tandho ◊ custas fint usàntzias e leges de su tandho ◊ in su tandho, Gesús si est postu a faedhare de su regnu de Deus 3. - e tandho, Antoní, a ispeto o a mi che andho? ◊ si dogni cosa primu est destinada, de volontade, tandho, no bi ndh'at! ◊ si de sos presoneris ses su santu, si no a tie, a chie pregant, tandho? (Piras)◊ - E tandho? - E tandho no est como! ◊ si azis manigadu… tandho no tenides fàmine! ◊ tandho, si est gai, no bi andho! ◊ custa cosa l'as pagada tantu: tandho za tenzo resone chi est comporada! 4. ch'est essidu tandho tandho ◊ a coa a tandho amus totu fatu ◊ lèadi a manigare, mighi a coa a tandho ti ndhe irbulas de cascare! Ètimu ltn. tando Tradutziones Frantzesu alors Ingresu then Ispagnolu entonces Italianu allóra Tedescu da.

tandhodàndho , avb Definitzione pag'ora faet, un'iscutighedha innanti (ma prus de comogomo) Sinònimos e contràrios comogomo, insara Frases sa fémina fit andhada tandhodandho a si corcare.