rechínta , nf: arrechinta, richinta Definizione genia de pelea, de arrebbentu, fintzes tostorrímine, reberdia Sinonimi e contrari cadha, impodha, matana / abbétia, perronia, revessiu, tostorrímine Frasi líbberannos de rechinta chi no morzemas de gana! (D.Mele) 2. po no pagai bogat rechintas! (R.Pani) Etimo ctl. requinta.
rechintósu , agt Definizione
chi costumat a giare rechinta, matana, e, nau de gente, chi sighit a pedire fintzes su chi o candho o comente no depet, giaendho istrobbu
Sinonimi e contrari
frapudu
/
apigonau,
genosu,
ifadosu
2.
su mesi de martzu est rechintosu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
impertinent
Inglese
pestering
Spagnolo
pesado
Italiano
petulante
Tedesco
aufdringlich,
lästig.
rechisitória , nf Definizione sa crica e relata cantu prus precisa de totu is curpas de carrigare a un'imputau in dibbatimentu, su chi faet su púbblicu ministeru.
rècia , nf: arrècia* Definizione cosa intrada apare (ferru, canna, linna) po serrare o amparare calecuna cosa / genias de rècia: r. a branca (faet coment'e a bombè a sa parte de bàsciu, in in fentanas), r. de capella, r. de canna po inserrai su pisci Sinonimi e contrari arraciada, ferrada / giaga.
rècia 1 , nf Definizione balia, fortza (fintzes de istare prantau, de andhare) Sinonimi e contrari briu, foltza Frasi oe no apo rècia peruna, no resesso a fàghere nudha! ◊ cuss'ómine no at rècia.
reciàda , nf: arraciada* Definizione ferros intraos apare de unu betu e a istúturu, po serrare mescamente aperturas a parte de fora de sa domo Sinonimi e contrari arrècia, ferrada Frasi in custa giungla de cristianus, dognunu at postu reciadas a su coru!
reciadédhu , nm Definizione genia de trebballu a tessidura a manu, unu pagu lascu Terminologia scientifica ts Etimo srd.
recída , nf: arrecia,
erricia,
retzida,
ricida Definizione
paperi, documentu chi narat de àere arreciu o pagau una cosa; su arregòllere a ccn. (istràngiu, amigu, àteru)
Sinonimi e contrari
retzivu
/
acasàgiu,
acogliéntzia
Frasi
issu, e fit iscritu in sa retzida, aiat pagadu duamiza francos
2.
chie li faghiat bona retzida, a isse, fit una de sas teracas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
quittance
Inglese
receipt
Spagnolo
recibo,
acogida
Italiano
ricevuta
Tedesco
Quittung,
Empfang.
recíre , vrb: arrecire, erricire, retzire, ritzire Definizione pigare, arregòllere ccn. cosa o ingòllere a calecunu / coment'e retzidu! = arrefudu grabbosu de unu brindhu Sinonimi e contrari acasagiai, acollire, picare / acetai | ctr. donai / dipaciare, mandai Frasi s'aràdio nostru no retzit, paret chi no retzat 2. bi sunt sos chi lu retzint e bi sunt sos chi che lu dispàciant ◊ cufromma a su chi amos fatu e dadu amos a retzire ◊ – beni ca nosi fais cumpangia a pràndiri! – gràssias: coment'e erriciu! Etimo itl. ricevere.
récita , nf: rétzita Definizione arrapresentatzione de una cummédia o àteru, comente si faet in teatru.
reclàme , nf Definizione paperi, giornale o àteru po presentare produtos a bèndhere / betare sa r. = passai e donai, o lassai in sa cascita de sa posta, sa r.
recòchere, recòghere , vrb: arrecòchere,
regòghere Definizione
fàere in colore coment'e brutu, apenas iscurosu, coment'e inniedhigandho pagu pagu
Sinonimi e contrari
abburare,
acotilai,
ammoriscai,
anniedhigai
Frasi
su sole a tropu regoghet sa robba bianca ◊ sa robba est regota de su brúere e de su tempus ◊ sa robba bianca si no est bene samunada agabbat chi si regoghet
Traduzioni
Francese
brunir
Inglese
to brown
Spagnolo
ennegrecer
Italiano
abbrunare
Tedesco
bräunen.
recògliere , vrb: arragolli,
regògliere,
regòllere,
regòlliri Definizione
ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat
Sinonimi e contrari
acabidae,
acoglire,
acurumai,
arregoglire,
bòdhere,
bodhire,
tòdhere
/
recoire,
recòrdere
| ctr.
fuliai,
lassae
Modi di dire
csn:
regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire
Frasi
l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu
2.
donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus
Traduzioni
Francese
ramasser,
retirer
Inglese
to pick up,
to gather,
to shelter,
to withdraw
Spagnolo
recoger
Italiano
raccògliere,
ritirare
Tedesco
sammeln,
aufnehmen,
abholen.
recoíre , vrb: arrecuire,
recuire,
recuiri,
ricuire Definizione
torrare a su logu inue s'istat, si bivet, pruschetotu a domo, a bidha, a pasare o po si ndhe arretirare deunudotu; pònnere sa cosa chistia in ccn. logu, portare a domo, a magasinu, a su logu chi si faet fúrriu
Sinonimi e contrari
contoniai,
ghirare,
recògliere,
recòrdere,
remuire,
soniae
/
remonire
| ctr.
essire,
tocai 1
Frasi
fata sa zorronada, recuo ◊ Pitzente a ora de mesa note pro sa una recuit a domo ◊ prima de recuire pro sa chena sos pitzinnos giogant ◊ unu bortaedie fimus recuindhe a bidha ◊ adiosu: deo mi recuo! ◊ a ue est nadu si podet recuit dae s'últimu cabu de su mundhu
2.
recui sas bertighitas! (P.Mossa)◊ babbai che aiat recuiu sas crapas a sa mandra e fit ghirau a cuile ◊ fit una die frita, su sole si fit solu incioradu e si fit recuidu impresse (S.Saba)◊ mancumale chi che l'ant recuida, sinono capubbada ite aiat fatu!◊ recuide sos pitzinnos!
Etimo
spn.
recudir
Traduzioni
Francese
rentrer chez soi
Inglese
to get back home
Spagnolo
recogerse,
retirarse
Italiano
rincasare
Tedesco
heimkehren.
reconnoschéntzia , nf: arreconnoscéntzia*, riconnoschéntzia Definizione su si connòschere de su bene arreciu de ccn. e manera de fàere chi dhu giaet a bíere Frasi pro dimustrare reconnoschéntzia li at prummissu de li fàghere un'ispuntinu.
reconnòschere , vrb: arreconnosci, reconòsciri, riconnòschere Definizione giare a bíere de connòschere una cosa, o a unu bistu o connotu àtera borta, atrogare calecuna cosa (es. su chi unu at fatu, s'arrexone de s'àteru); giare a bíere de si connòschere de unu bene arreciu Sinonimi e contrari connòscere Frasi sos dutores reconnoscheint su male ◊ totus ti lu reconnoschent chi ses su traballadore prus sériu e onestu de bidha ◊ totus aiant riconnotu ca fuit zusta sa proposta sua.
reconnoschiméntu , nm: arreconnoscimentu*, riconnoschimentu Definizione su reconnòschere, fintzes su giare su méritu a chie dhu tenet, o unu prémiu coment'e singiale de istima Sinonimi e contrari arreconnoscéntzia.
reconòsciri reconnòschere
reconsízu , nm: regosítziu,
regosizu Definizione
gosu, prexu mannu
Sinonimi e contrari
allibbiamentu,
cuntentesa,
gaju,
gódiu,
gosamentu,
gosa,
isciúscia,
ispaju,
lobru
Frasi
si presentat su Fizu pro dare a chelu e terra regosizu ◊ oe s'empireu chelu sentit grandhe reconsizu ◊ fetant grandhe regosítziu totu sos mortales tristos!
Etimo
ctl., spn.
regosig
Traduzioni
Francese
joie,
jubilation
Inglese
mirth
Spagnolo
regocijo
Italiano
grande godiménto,
gàudio
Tedesco
Wonne,
Freude.
recontàre , vrb Definizione nàrrere su contu, contare s'istória Sinonimi e contrari contae Frasi cale limba at a poder recontare su cuntentu assoras chi proesit cudhu pópulu ebreu? (A.Loy)◊ at ordinadu de recontare totugantu.