A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbistralàre , vrb Definitzione tocai de seguri, pigare a cropos de segure, fàere dannu a segure Frases li ant abbistraladu sas bacas, sas olias, sas binzas ◊ a isse l'ant abbistraladu in su barracu Ètimu srd.

abbistrússu , nm: abistrussu, bistrussu Definitzione genia de pigione mannu fintzes de prus de cuintale, no bolat ma curret meda e portat unu tzugu longu longu: no abbitat in Sardigna ma che faet e ndhe pesant Terminologia iscientìfica pzn, anall, struthio camelus Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu autruche Ingresu ostrich Ispagnolu avestruz Italianu struzzo Tedescu Strauß.

abbístu , agt: abbristu, arbistu, avistu Definitzione chi ischit, connoschet, cumprendhet in lestresa, chi tenet isperiéntzia, chi si acatat: est prus de cabosu Sinònimos e contràrios abbillu, acatadu, àciu, cabosu, ischidadu, ispabillu, sapidu, schidu, speltu | ctr. ballalloe, tontu Frases issa est bella, sàpia che abba, abbista e trabballante! ◊ Francu est un'Autori atentzionosu, iscípidu e abbistu ◊ pro locura a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa maista nos’at tzerriau po nosi nàrrede de dhu mandhare a is iscolas mannas, ca su piciochedhu est abbistu ◊ tue ses malignu, no abbistu, ca malignidade no est abbistesa! ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare comente su chi ant fatu est errore ◊ est arbistu in dogni cosa ◊ merxani no si aspetàt unu caboni tanti abbistu! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl. avvisto Tradutziones Frantzesu adroit, habile Ingresu shrewd Ispagnolu avisado Italianu avveduto, accòrto, intelligènte Tedescu umsichtig.

abbístu 1 , pps Definitzione de abbídere Sinònimos e contràrios abbidu, abbitzadu Frases in su mamentu no s'est abbistu de a mie ◊ s'amigu si l'intendhiat cun sa muzere, ma isse no si fit mai abbistu ◊ at tichirriadu fintzas chi si ndhe sunt abbistos sos cumpanzos ◊ che lis ant furadu noe milliardos e no si ndh'est abbistu neunu.

abbísu , avb Definitzione a bisu, a pàrrere (meu), po cantu si biet, si paret: si podet nàrrere in su sensu própriu, e duncas cun ccn. duda, ma fintzes in su sensu de una cosa segura e ladina e s'imperat agiummai sèmpere cun sa cng. "chi" / abbisu meu, abbisu mia chi…; no ischire ite abbisu pigare = no ischire su médiu de leare, ite tocat a fàghere Sinònimos e contràrios abbisoca, abbisomeu Frases abbisu chi pioet! ◊ si bos betades manu, a sos concluos, abbisu chi sos punzos bonos creides! ◊ abbisu chi azis gana de bufonare! 2. abbisu ses macu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peut-être, évidemment Ingresu perhaps, evidently Ispagnolu en mi opinión Italianu a mio avviso, mi pare che…, evidenteménte Tedescu meiner Meinung nach, ich meine, daß, offenbar.

abbísu 1 , nm Definitzione cosa chi si cuncordat a dannu de s'àteru Sinònimos e contràrios concivada, ilventu, imbentória, transa Frases cussa est capatzi de fai dugn'abbisu, fintzas de fai intrai in domu is piciocus de is netas a iscusi de su babbu! (E.Serra)◊ cussu est abbisu cosa tua, ma no ti arrennescit! Ètimu itl. avviso Tradutziones Frantzesu machination Ingresu machination Ispagnolu maquinación Italianu macchinazióne Tedescu Anzettelung.

abbísu 2 , nm: avisu Definitzione cosa chi si narat po giare a ischire, po avertimentu; paperi cun sa cosa iscrita de giare a ischire po avertimentu Sinònimos e contràrios ammonestu, atisbada, avelténtzia Maneras de nàrrere csn: zúghere, batire, dare, leare s'avisu a unu = portai o donai s'isceda, fai avisu; betare s'avisu = mandai is avisus (es. comenti fait unu comunu chi dhu mandat in posta) Frases un'avisu mi dias inviare de carignos, d'afetu e d'allegria ◊ chen'e fai avisu as torrau àcuas a is arréxinas assicorradas de s'esisténtzia mia (A.Angioni)◊ no dh'as inténdiu s'avisu, de andai totus? 2. s'isetore nos at betadu s'avisu a pagare s'afoghizu ◊ sa comuna at betadu s'avisu a pagare s'abba ◊ no apu mancu castiau s'avisu de sa riunioni! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu avis, avertissement Ingresu notice Ispagnolu aviso Italianu avviso Tedescu Nachricht, Warnung.

abbisúi , nf: ambessua, ambesue, ambesughe, ambissui, ambisua, ambisuca, ambisue, ambisuga, ambisui, ammesue Definitzione genia de bobboitedhu chi faet in s’abba e poniant po che issuciare sàmbene a chie sufriat de ira de sàmbene; in cobertantza, chie isfrutat s’àteru, chie aprofitat de s’àteru po ndhe dhi leare totu su chi podet; figura o disegnu in su tessíngiu Sinònimos e contràrios ambisújula, angassua, sambesuca, sangunera / irfrutadore Frases fachet a sutzadura che a s'ambisuca! 2. sas féminas daghi si atacant sunt peus de s'ambisue cadhina!…◊ cussu no lu sudorat su bucone chi si mànicat, che a totu sas ambisugas ◊ nachi cussu fit su prus ricu, ma peus de s'ambisua sutzàndheche su sàmbene! Terminologia iscientìfica crp, hirudo medicinalis Ètimu ltn. sanguisuga Tradutziones Frantzesu sangsue Ingresu bloodsucker Ispagnolu sanguijuela Italianu sanguisuga Tedescu Blutegel.

abbisuméu abbisoméu

abbisurài , vrb Definitzione presentare o ammostare una bisura, bíere Frases su mundu si abbisurat po su chi est (A.Cannas) Ètimu srd.

abbíta , nf Definitzione próida de pagu contu Sinònimos e contràrios abbichedha, arrosina, papuschina, paspia, proischina, propixina, tzibina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petite pluie fine Ingresu drizzle Ispagnolu llovizna Italianu pioggerèlla Tedescu Sprühregen.

abbitabbilidàde , nf Definitzione nau de is domos o fàbbricos, èssere a puntu de dhue pòdere istare gente a bívere e fintzes genia de paperi de sa Comuna chi testimòngiat custa cunditzione.

abbitài , vrb: abbitare Definitzione fàere abbitu, istare, andhare fatuvatu a unu logu, istare fatuvatu cun ccn.: su vrb. aus. est èssere Sinònimos e contràrios afitianae, atravigare, trassigiai Frases fuedhadí cun totus e abbitadí cun pagus! ◊ deo uso rispetu a chie agato totue ue abbito ◊ s'àbbile che abbitat in sos montes piús altos ◊ dae candho est abbitadu a domo tua no ndhe so piús padrona! ◊ cun cussu no bi abbites, ca est malu! ◊ e bénzichi Bodale est abbitendhe a domo de Fulana?! ◊ custus fiant pobidhu e mulleri chi si abbitànt meda cun d-unu gopai ◊ custu piciocu abbitat meda a bidha nosta e si est fatu a isposu puru Sambenados e Provèrbios prb: nàrami cun chie abbitas e ti naro chie ses Ètimu itl. abitare Tradutziones Frantzesu fréquenter Ingresu to frequent Ispagnolu frecuentar Italianu frequentare Tedescu verkehren.

abbitànte , nm Definitzione chie faet abbitu fitianu in su logu e dhue bivet puru Frases s'assessori prus antzianu isparat una pariga de guetus po avisai is abbitantis de Santu Michei ca is basciuresus funt in perígulu ◊ una bidha allirghita… ma cantus abbitantis nci tenit? Tradutziones Frantzesu habitant Ingresu inhabitant Ispagnolu habitante Italianu abitante Tedescu Einwohner.

abbitàntzia , nf Definitzione domo o logu inue unu istat, bivet, su bívere puru in su logu; a logos dhu narant a sa natura de sa fémina Sinònimos e contràrios abbitu.

abbitàre abbitài

abbitatziòne, abbitatziòni , nf Definitzione su si abbitare, àere tratamentu, su istare fatuvatu cun ccn. o in calecunu logu Sinònimos e contràrios abbitu Frases Deus ndi campit de fai abbitatzioni cun cussa genti! ◊ no dhus connòsciu: no fatzu abbitatzioni cun cussa genti ◊ s'abbitatzione chi teniat cun cussa famíllia no fiat po nudha: est ca cheriat sa fiza a isposa! Sambenados e Provèrbios prb: sa tropu abbitatzioni càusat minisprétziu Tradutziones Frantzesu fréquentation Ingresu attending Ispagnolu frecuentación Italianu frequentazióne Tedescu Verkehren.

abbíte , avb: addite, agghite, aita, aite, aiteu Definitzione a ite, pro ite (iscopu, càusa): prus che àteru si narat domandhandho, ma fintzes candho si bolet nàrrere cun fortza (o tzacu) chi una cosa est totu in debbadas / aitemilu/la/los/las, aitedilu, aitennollu? = ita mi ndi fatzu, ita ti ndi fais, ita si ndi feus? Sinònimos e contràrios eaite?, poita? Frases aite no andhas, como chi est ora? ◊ addite mi cherias, chi mi as cramadu? 2. addite ti miro in su retratu, candho ses morta?! ◊ addite piras, melas, e pro chie, riservades su dulche frutu?! ◊ míseru naschimentu: e abbite su póberu in su mundhu?! ◊ abbite torrades su calche a s'àinu?! ◊ ohi… aite cumpresu m'as?!…◊ e addite tiat èssere a samunare sa conca a s'àinu! ◊ aite a b'istúdiat, cussu? nudha! 3. aitesilas, sas armas, si no pro las impreare? ◊ aitebbolla custa cosa totu andhada male?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pourquoi, à quoi bon? Ingresu why? Ispagnolu por qué Italianu perchè (a che scòpo) Tedescu warum.

abbitóriu , nm Definitzione logu inue s'istat, inue si faet abbitu Sinònimos e contràrios abbitu Frases in cuss'abbitóriu abberint pagu sa gianna ◊ sos randhajos sunt chen'abbitóriu perunu.

abbítu , nm Definitzione su istare a s'andhetorra a unu logu o fatuvatu cun ccn.; su abbitare a unu logu, su dhue istare / pònnere a. in unu logu = andhare a istare Sinònimos e contràrios abbitàntzia, abbitatzioni / abbitóriu Frases narat sa paristória ch'in sas lontanas èpocas passadas fis abbitu de fadas ◊ cheres puru cudhos emigrados chi torrent prestu a s'abbitu insoro pro mezorare in sa terra nadia ◊ custos montes sunt abbitu de puzones e feras ◊ in una domo bàscia e mesu ruta faghet sempre s'abbitu e s'iscola custa mastra che santa in una gruta ◊ inie at postu su sacu ca bi faghet abbitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu domicile, demeure Ingresu domicile, residence Ispagnolu frecuentación, morada Italianu frequentazióne, dimòra Tedescu Verkehren, Aufenthalt.