A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bécu 2 , agt Sinònimos e contràrios becosu, corrudu Frases ses paza chentza ranu in custu mundhu becu e de sonaza (Z.Zazzu)◊ becu ses nadu e becu des finire.

becucàre , vrb: abbecucare* Definitzione nau de ideas e pentzadas, bènnere a conca, intrare in conca Sinònimos e contràrios acucae, meledai.

becúdu , agt Definitzione chi portat bicos, su bicu (nau de su chíghere).

beculéri , nm Definitzione brúciu, pungitu, parte de sa màniga de unu bestimentu comente acabbat acanta a sa manu Sinònimos e contràrios brucinitu, brúciu, brutzitus, burtuleto Frases fit bragandhe cun sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ si frobbiat sas làgrimas chin su pannutzedhu chi zughiat in su beculeri de sa brusa (G.Brocca).

becúnna , nf, agt: bicuna Definitzione in antigóriu si naraiat a sa craba, e como po ingiúliu; de craba (prus che àteru: petza, pedhe) Sinònimos e contràrios craba / cràbinu.

bèda , nf: beta 3, geda, veda Definitzione genia de erba a crosta longhita e a fògia lada, bona cota, chi creschet sola, annu cun annu, faendho sa chima e sicandhosi a s'intrada de s'istade: in atóngiu torrat a bogare de sa matessi arraighina (custa calat a fundhu meda); is calidades prantadas (beda de ortu) faent a fògia e a crosta meda prus manna, si ponent a sèmene e podent fàere in dónnia tempus Sinònimos e contràrios aeda Terminologia iscientìfica rba, rbzc, Beta vulgaris Ètimu ltn. beta Tradutziones Frantzesu bette, poirée Ingresu chard Ispagnolu acelga Italianu biètola Tedescu Mangold.

bedhía , nf: bidhia, ghidhia Definitzione abba chilighiada, su serenu astrau chi betat in notes craras e fridas de ierru e si paret biancu nidu apitzu de is cosas, apitzu de s'erba Sinònimos e contràrios arragore, astra, àstragu, belu, celexia, ghidhighia*, ghiàciu, itia, marcóriu Frases candho sas bedhias colpaiant s'ispiga, su granale abbarraiat bóidu ◊ in sos zassos rasciados dae sa travuntana bi falat sa bedhia in s'ijerru ◊ za l'inchirrit s'erba custa bidhia… brusiendhe totu est! Tradutziones Frantzesu givre Ingresu frost Ispagnolu escarcha Italianu brina Tedescu Reif.

bedíle , nm: abbedile, bidile, bidili, bidilli, bidiri Definitzione genia de fossu fatu in terra, no tanti mannu, ue si apaulat s'abba po abbare bestiàmene (mescamente brebeghinu); paule de abba in logu o tretu ue su terrenu faet a fossu Sinònimos e contràrios girí, pajola, prògola Frases is bacàrgios sunt controllenne canales e bidile (G.Floris) Sambenados e Provèrbios smb: Bidile, Bidili / prb: abrili àcua a bidili Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu flaque Ingresu pool Ispagnolu balsa Italianu pózza Tedescu Lache.

bedrína , nf: vetrina*, fridina Definitzione apbbertura serrada a imbidru, in is butegas Sinònimos e contràrios imbirdiera.

bedròne bardòne

beduínu , nm Definitzione in logu de Àrabbos, chie faet abbitu in is desertos chentza si firmare a istare, sèmpere in trubba Tradutziones Frantzesu bédouin Ingresu bedouin Ispagnolu beduino Italianu beduino Tedescu Beduine.

bedússu, bedústu badústu

bedútzu , nm Definitzione matedu a cracu de tupas de orruo, tetione, tiria, in logu de funtanas, ue sumit abba, anca s'intupant is feras, terra chi est de tempus chentza trebballada Sinònimos e contràrios cràchiri, craxili, frascarzu, lita, mateda, stovina, tupedu Frases in craboni furriaus bedutzus miríficus e cerbus pacíficus in su fogu abbruxaus (G.Solinas).

bèfa , nf: befe Definitzione cosa chi si narat, o si faet, po erríere de unu, pigare in giru, fintzes a disprétziu Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, béfula, bisera, ciacota, cionfra, deleu, dellezu, dríngula, iscàranu, iséria, mofa, siera Maneras de nàrrere csn: leare a befe a unu, pònnere in befa a unu; èssiri sa befa de totus = èssere a risu de totugantos; fàgheresi a befe, a una befe = fàgheresi a tretu de fàghere a ríere sa zente, fintzas imbrutàresi; prànghere sa befe = (nau de chini pigat a befa is àterus), fai arriri, torrai a puntu de si ndi befai is àterus, una genia de pratu torrau; èssiri totu befas = befulianu Frases non mancat s'allirghia e intra óminis e féminas si intzutzullant part'e pari fadendusí befas e brullitas ◊ lu giughent a befe pro sas birgonzas chi faghet ◊ proite est chi ti as fatu de me sa befe? ◊ za si ndhe ant a fàghere de sa befe, chi no semus bonos mancu a nos fàghere su fogu!…◊ cussu est sa befe de totu sa bidha: za si ndhe rient pagu!…◊ mi so fatu a una befe colendhe in su ludrau ◊ is dus fradis funt torraus po si dha fai pagai, a Cucudedhu, sa befa chi dhis iat cuncodrau 2. ma càstia una befa, mi as fatu trobiri s'arregionamentu e immoi no arrenèsciu a ti dhu ispiegai! 3. sa befe chi teniat, pro sos àteros, como che la pranghet: totu sa bidha si ndh'est rindhe, de isse! Sambenados e Provèrbios prb: chini befas fait, in befas benit ◊ onzi befe si pranghet! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tour, farce Ingresu cheat, joke Ispagnolu befa, mofa, escarnio Italianu bèffa Tedescu Spott.

befadòre , agt, nm: befaroi Definitzione chi o chie istat befandho de is àteros Sinònimos e contràrios befajolu, befianu, cionfragiolu, matroferi Frases befadore comente fit, ndhe cumbinaiat dogni tantu caliguna bella 2. donzi limba befadora istrochet a tie! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu farceur, railleur Ingresu teaser Ispagnolu mofador Italianu burlóne, derisóre Tedescu Spötter.

befadúra , nf Sinònimos e contràrios befatzada, befa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dérision Ingresu derision Ispagnolu mofa, befa, escarnio Italianu derisióne Tedescu Verspottung.

befài , vrb: abbefare, befare, befiare Definitzione pigare a befa, erríere de àtere unu pagu a disprétziu Sinònimos e contràrios abbilgonzare, abbirgonzire, bufonai, ciacotai, ilvilgonzare, sbregungiri Frases a issu totus dhu befant ◊ si aiat gana de si ndhe befare, sa sorte, mi podiat fàghere macu! ◊ cussu si béfiat de su male anzenu: si aiat abbaidadu a su sou!…◊ sunt befendhe de s'unu e de s'àteru e no si abbàidant mai a carrones!◊ su ponidori de fogu est finas cussu chi befat is atrus cun sa limba Tradutziones Frantzesu se moquer de quelqu'un, de quelque chose Ingresu to make a fool of s.o. Ispagnolu burlarse, mofarse, befarse de algo o alguien Italianu farsi bèffa di qlc., di qlcs Tedescu verspotten, auslachen.

befajólu , agt, nm: befazolu Definitzione chi o chie istat befandho e erriendho de is àteros, leandho a befa fintzes po giare tzacu Sinònimos e contràrios befadore, befarolu, befianu, bufoneri, bufulanu, cionfragiolu Frases tenes pro totu un'ojada befajola! ◊ candho si capitat in cumpannia est peri brulleri e befajolu ◊ si la sunt ridendhe a iscacàllios befajolos ◊ cussu befazolu at gana de fàghere brullas Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu railleur, moqueur, goguenard Ingresu scoffing Ispagnolu mofador Italianu beffardo, strafottènte Tedescu höhnisch, spöttisch, frech, Spötter, Frechling.

befàna , nf Definitzione genia de personàgiu pentzau che una fémina bècia chi batit is donos a is piciochedhos su note de su chimbe abbreschendho a su ses de ghennàrgiu Sinònimos e contràrios marragoti Frases a sa befana dhue crent su fedu ma no is mannos ◊ mai befana in faci apu biu, ma dh'ia a bolli biri e fuedhai (F.Pischedda)◊ is pagus bortas chi nci atafàt a sa crapita giusta, sa befana lassàt adítziu adítziu duas figus sicadas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu "befana" Ingresu epiphany, ugly woman Ispagnolu "Los Reyes" (Magos) Italianu befana Tedescu Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

befàre befài