matagliàre , vrb: ammedagliai*, medagliai, medagliare, medalliare Definizione giare, pònnere sa medàglia a onore o po calecuna balentia fata Sinonimi e contrari immedagliai Frasi cheriat matagliatu chie ti at postu "Porchedhu"!
matàgliu , nm: matallu, matazu Definizione orrugu de ossu, de ferru o àteru chi si ponet apicau aintru de is sonàgias po dhas fàere sonare Sinonimi e contrari antarzu, batàgliu*, fatazu, limbassa, limbatzu, limbedha, pichiagiolu, trantallu.
matàgnu , agt: metantzu,
metanzu Definizione
chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male)
Sinonimi e contrari
iscadentonzu,
malésicu,
malu,
mecianu*
| ctr.
bonu
Frasi
su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu
Traduzioni
Francese
de mauvaise qualité,
médiocre,
répréhensible
Inglese
ordinary,
poor,
censurable
Spagnolo
de mala calidad,
reprobable
Italiano
scadènte,
mediòcre,
riprovévole
Tedesco
minderwertig,
mittelmäßig,
verwerflich.
matagòla , avb Definizione a m. = a mata a terra? Frasi sa mata beniat a barracochinu pro ch'intrare [a sa funtana] sa conca a matagola cudhos chi bufaiant a boinu.
matài , vrb Definizione segare is matas, illimpiare su logu de is matas Sinonimi e contrari amatutzare, immatai, ispatare Etimo srd.
matalaféri , nm Definizione chie faet matalafus, banitas Sinonimi e contrari baniteri, tramataju Etimo ctl. matalafer.
matalàfu, matalàtzu mantabàfu
matalétu , nm Definizione parte de su fosile antigu.
matàlla , nf: metalla Definizione su ferru, genias de campanedha, chi si apicat a tzugu a su bestiàmene po dhu pòdere intèndhere e connòschere de atesu a su sonu Sinonimi e contrari ferru, sonàgia, tracazolu Frasi sa música de marratzos e matallas l'at cullevatu ◊ s'intendhet su tinnire de sas metallas de unu grústiu de robba ◊ sas serenadas drinniant che metalla de cuile in cuile Etimo itl. metallo.
matallòni , nm Definizione ómine grussu e male fatu, fintzes tontatzu Sinonimi e contrari cdh. mataradhoni Frasi sa barca umana, fendi su giru de matalloni, sighit s'afoxamentu po su cadironi de chini si sighit a impiocai ◊ matallonis, boleis girai su mundu sentza de mancu sciri de cali parti essit su soli! Etimo spn. matalón.
matàllu matàgliu
matàmene, matàmine maciàmini
matàna , nf Definizione
múngia, pelea manna, trebballu a pelea, fintzes pistighíngiu in crica de arrennèscere in calecuna cosa o faendho cosa difícile / leàresi m., dare m.
Sinonimi e contrari
afarru,
antua,
atzanu,
cadha,
cària,
cumbata,
demozu,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
mugna,
pista,
pistapone,
pistatzina,
podha,
ramatu,
rebbatu
Frasi
a iscríere li daet matana ◊ aite a si leare matanas pro sos pecos anzenos? ◊ leo paga matana istasero, prite mi papo su chi no suero (Sotgiu)◊ sa matana chi si leat est unu giogu a cunfrontu cun su prémiu ◊ bi ndhe cheret de matana a fàghere carvone!…◊ cun sa carena traza traza so a matana un'annu ◊ sas undhas no tzessant sa matana e sos bentos las písulant ancora
Cognomi e Proverbi
smb:
Mattana
Etimo
itl.
mattana
Traduzioni
Francese
obsession,
tourment
Inglese
nagging thought,
trouble,
torment
Spagnolo
tormento
Italiano
rovèllo,
travàglio,
torménto
Tedesco
Sorge,
Qual.
matanài, matanàre , vrb: ammatanai Definizione
pigare o giare matana, pelea, múngia
Sinonimi e contrari
afandhare,
afauciae,
allacanae,
assupai,
peleai
| ctr.
asseliare
Frasi
mentes sàbias bi sunt matanendhe dae annos a s'iscoberta ◊ so sempre matanendhe a caldu e a fritu che isciau ◊ amus matanadu tota note e no amus piscadu nudha ◊ in rimas isolviat dogni tema, sentza bisonzu de si matanare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affliger,
se tourmenter
Inglese
to trouble,
to be tormented
Spagnolo
atormentarse
Italiano
travagliare,
tormentarsi
Tedesco
quälen (sich).
matanéri , agt, nm Definizione chi o chie giaet o si leat matana, múngia Sinonimi e contrari matanosu Frasi bentos mataneris sunt triulendhe su mundhu! Etimo srd.
matànica macànica
matanósu , agt Definizione
chi giaet matana, inzotu, pelea; chi sufrit po is matanas o sa múngia chi leat
Sinonimi e contrari
inzotosu,
peleosu,
trabagiosu
| ctr.
discanciosu
Frasi
piús che unu triballu matanosu, su laore a Bostianu li pariat unu ritu ◊ longu e matanosu est su chertu contr'a sos nemigos
2.
sa vida de su pastore est matanosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pénible,
fâcheux,
ennuyeux,
embêtant (fam.)
Inglese
annoying,
troublesome
Spagnolo
penoso,
trabajoso
Italiano
travaglióso,
increscióso,
seccante
Tedesco
schwer,
unerfreulich.
matànsa, matàntza, matàntzia , nf Definizione
bocimentu, nau pruschetotu de su chi si faet piscandho sa tunina
Sinonimi e contrari
degógliu,
stragu
Terminologia scientifica
pscd
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
"mattanza" (pêche des thons dans les madragues)
Inglese
tunny killing
Spagnolo
matanza de atunes
Italiano
mattanza
Tedesco
Töten der Thunfische im Meer.
matanzósu , agt Definizione
chi giaet matana meda
Sinonimi e contrari
matanosu
Frasi
bi at un'amore fàtzile a cantare e unu matanzosu a lu praticare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rude,
difficile
Inglese
ardous
Spagnolo
ímprobo
Italiano
ìmprobo,
difficoltóso
Tedesco
schwer.
mataòros , nm Definizione su rei de oros, in is cartas de giogare.