A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

matagliàre , vrb: ammedagliai*, medagliai, medagliare, medalliare Definizione giare, pònnere sa medàglia a onore o po calecuna balentia fata Sinonimi e contrari immedagliai Frasi cheriat matagliatu chie ti at postu "Porchedhu"!

matàgliu , nm: matallu, matazu Definizione orrugu de ossu, de ferru o àteru chi si ponet apicau aintru de is sonàgias po dhas fàere sonare Sinonimi e contrari antarzu, batàgliu*, fatazu, limbassa, limbatzu, limbedha, pichiagiolu, trantallu.

matàgnu , agt: metantzu, metanzu Definizione chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male) Sinonimi e contrari iscadentonzu, malésicu, malu, mecianu* | ctr. bonu Frasi su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu Traduzioni Francese de mauvaise qualité, médiocre, répréhensible Inglese ordinary, poor, censurable Spagnolo de mala calidad, reprobable Italiano scadènte, mediòcre, riprovévole Tedesco minderwertig, mittelmäßig, verwerflich.

matagòla , avb Definizione a m. = a mata a terra? Frasi sa mata beniat a barracochinu pro ch'intrare [a sa funtana] sa conca a matagola cudhos chi bufaiant a boinu.

matài , vrb Definizione segare is matas, illimpiare su logu de is matas Sinonimi e contrari amatutzare, immatai, ispatare Etimo srd.

matalaféri , nm Definizione chie faet matalafus, banitas Sinonimi e contrari baniteri, tramataju Etimo ctl. matalafer.

matalàfu, matalàtzu mantabàfu

matalétu , nm Definizione parte de su fosile antigu.

matàlla , nf: metalla Definizione su ferru, genias de campanedha, chi si apicat a tzugu a su bestiàmene po dhu pòdere intèndhere e connòschere de atesu a su sonu Sinonimi e contrari ferru, sonàgia, tracazolu Frasi sa música de marratzos e matallas l'at cullevatu ◊ s'intendhet su tinnire de sas metallas de unu grústiu de robba ◊ sas serenadas drinniant che metalla de cuile in cuile Etimo itl. metallo.

matallòni , nm Definizione ómine grussu e male fatu, fintzes tontatzu Sinonimi e contrari cdh. mataradhoni Frasi sa barca umana, fendi su giru de matalloni, sighit s'afoxamentu po su cadironi de chini si sighit a impiocai ◊ matallonis, boleis girai su mundu sentza de mancu sciri de cali parti essit su soli! Etimo spn. matalón.

matàllu matàgliu

matàmene, matàmine maciàmini

matàna , nf Definizione múngia, pelea manna, trebballu a pelea, fintzes pistighíngiu in crica de arrennèscere in calecuna cosa o faendho cosa difícile / leàresi m., dare m. Sinonimi e contrari afarru, antua, atzanu, cadha, cària, cumbata, demozu, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, mugna, pista, pistapone, pistatzina, podha, ramatu, rebbatu Frasi a iscríere li daet matana ◊ aite a si leare matanas pro sos pecos anzenos? ◊ leo paga matana istasero, prite mi papo su chi no suero (Sotgiu)◊ sa matana chi si leat est unu giogu a cunfrontu cun su prémiu ◊ bi ndhe cheret de matana a fàghere carvone!…◊ cun sa carena traza traza so a matana un'annu ◊ sas undhas no tzessant sa matana e sos bentos las písulant ancora Cognomi e Proverbi smb: Mattana Etimo itl. mattana Traduzioni Francese obsession, tourment Inglese nagging thought, trouble, torment Spagnolo tormento Italiano rovèllo, travàglio, torménto Tedesco Sorge, Qual.

matanài, matanàre , vrb: ammatanai Definizione pigare o giare matana, pelea, múngia Sinonimi e contrari afandhare, afauciae, allacanae, assupai, peleai | ctr. asseliare Frasi mentes sàbias bi sunt matanendhe dae annos a s'iscoberta ◊ so sempre matanendhe a caldu e a fritu che isciau ◊ amus matanadu tota note e no amus piscadu nudha ◊ in rimas isolviat dogni tema, sentza bisonzu de si matanare Etimo srd. Traduzioni Francese affliger, se tourmenter Inglese to trouble, to be tormented Spagnolo atormentarse Italiano travagliare, tormentarsi Tedesco quälen (sich).

matanéri , agt, nm Definizione chi o chie giaet o si leat matana, múngia Sinonimi e contrari matanosu Frasi bentos mataneris sunt triulendhe su mundhu! Etimo srd.

matànica macànica

matanósu , agt Definizione chi giaet matana, inzotu, pelea; chi sufrit po is matanas o sa múngia chi leat Sinonimi e contrari inzotosu, peleosu, trabagiosu | ctr. discanciosu Frasi piús che unu triballu matanosu, su laore a Bostianu li pariat unu ritu ◊ longu e matanosu est su chertu contr'a sos nemigos 2. sa vida de su pastore est matanosa Etimo srd. Traduzioni Francese pénible, fâcheux, ennuyeux, embêtant (fam.) Inglese annoying, troublesome Spagnolo penoso, trabajoso Italiano travaglióso, increscióso, seccante Tedesco schwer, unerfreulich.

matànsa, matàntza, matàntzia , nf Definizione bocimentu, nau pruschetotu de su chi si faet piscandho sa tunina Sinonimi e contrari degógliu, stragu Terminologia scientifica pscd Etimo spn. Traduzioni Francese "mattanza" (pêche des thons dans les madragues) Inglese tunny killing Spagnolo matanza de atunes Italiano mattanza Tedesco Töten der Thunfische im Meer.

matanzósu , agt Definizione chi giaet matana meda Sinonimi e contrari matanosu Frasi bi at un'amore fàtzile a cantare e unu matanzosu a lu praticare Etimo srd. Traduzioni Francese rude, difficile Inglese ardous Spagnolo ímprobo Italiano ìmprobo, difficoltóso Tedesco schwer.

mataòros , nm Definizione su rei de oros, in is cartas de giogare.