sparigài , vrb Sinonimi e contrari
iscrobai,
iscumpanzare
Traduzioni
Francese
dépareiller
Inglese
to uncouple
Spagnolo
desparejar
Italiano
spaiare
Tedesco
trennen.
sparrancài , vrb: isparrancare,
sparranchiai,
sparranchinai,
sparruncai,
sparrunchiai,
sperranchiai,
sperrenchiai,
sperruncari Definizione
apèrrere, illargare, istesiare de pare, nau mescamente de is cambas, ma fintzes de àteru
Sinonimi e contrari
ilbambarriare,
ispalpedhare,
ispamporionare,
isparpalociai
/
ispantiare,
isperrionare,
sperrioncai
Frasi
sparruncai su portali ◊ at sperrenchiau sa genna de perra in perra ◊ sperrunca bèni is cambas po incosciari su cuadhu!
2.
sperruncau, mi asciugu is pantalonis acanta de su fogu tenendi a fraca
Etimo
spn.
esparrancarse
Traduzioni
Francese
écarter les jambes
Inglese
to open wide
Spagnolo
abrir
Italiano
spalancare,
divaricare
Tedesco
spreizen.
sparsinài , vrb: ispartinare*,
spartinai,
spartzinae,
spartzinai,
spracinai,
sprassinai,
spratzinai,
spraxinai Definizione
portare, pònnere, istare atesu de pare in su logu
Sinonimi e contrari
irfaghinare,
ispadhiciare,
ispaghinare,
ispàlghere,
ispartighinare,
spagnai,
spampasullai
Frasi
prus no ant a spartzinai cun largu iscàviu de bratzu su sèmini ◊ cussus arrexinant e crescint in mesu de sa genti sprassinada ◊ apu pregau su bentu de spartinai custas nuis ◊ Sardigna, is mellus fillus dhus tenis spratzinaus in su mundu!
Traduzioni
Francese
éparpiller
Inglese
to scatter
Spagnolo
desparramar,
esparcir
Italiano
sparpagliare
Tedesco
verstreuen.
spartíri , vrb: ispartzire*,
spartziri,
spraciri,
spratziri Definizione
fàere is partes, segare una cosa in partes oguales, fàere a orrugos, a bículos; si narat fintzes in su sensu de s'ispainare, de essire o andhare in su logu
Sinonimi e contrari
addesumare,
cumpaltire,
dividire,
paltire,
scumpartziri
/
arrogai
/
istèrrere,
ispàlghere
Modi di dire
csn:
spraciri sa linna = isperrare, bogare sa linna; est ispartendu s'ària = est iscrarindhe, ispalatendhe
3.
a su chitzi as a cantai e sa boxi tua si at a spratziri in dogna baga de s'olioni (S.Chiappori)
Traduzioni
Francese
partager
Inglese
to divide
Spagnolo
dividir,
partir
Italiano
divìdere
Tedesco
teilen.
spassiài , vrb: ispassare* Definizione
fàere cosa de divertimentu, po ispàssiu; lassare andhare a passiu, iscapu, su bestiàmene
Sinonimi e contrari
desogai,
diveltire,
ispaliare,
spassillai,
sulassai
/
iscapae
/
ispedientare
Modi di dire
csn:
s. s'arxola = lassare intrare su bestiàmine a s'arzola, pustis chi ndhe ant collidu su laore; s. sa bidatzoni = intrare su bestiàmine a s'istula
Frasi
funt essius a sa festa po si spassiai ◊ cussu andat a circai féminas po si spassiai
2.
is bòis nci dhus spassiaus in sa tanca manna
Traduzioni
Francese
s'amuser
Inglese
to enjoy oneself
Spagnolo
entretener,
divertir
Italiano
spassare,
divertirsi
Tedesco
belustigen,
sich amüsieren.
spaurài , vrb Definizione
fàere a tímere
Sinonimi e contrari
apantarjare,
apramare,
asciuconare,
asciustrare,
aterrighinare,
impagurire,
istrementire,
stremessiri
| ctr.
aminare,
incoragire,
incorai
Traduzioni
Francese
épouvanter
Inglese
to frighten
Spagnolo
asustar
Italiano
impaurire
Tedesco
ängstigen.
speculài , vrb: ispreculare*,
spegulai,
spiculliai,
spricuai,
spriculai Definizione
cricare de ischire, de bíere, istudiare, fàere dimandhas meda po bòllere averguare calecuna cosa
Sinonimi e contrari
dimandhare,
imbistigare,
ispricuedhai,
istigare,
isuzigare,
precontare,
speculitai
Frasi
dhus at inténdius batallendu e at cumpréndiu ca dhu boliant spiculliai ◊ arregolliat is notítzias chi spriculiàt in fàbbrica ◊ is carabbineris ant cumentzau a spriculai po isciri chini at fatu su dannu
2.
si bòciat chini bolit, nosu totus impari sigheus a spriculai (F.Cocco)
3.
de su carru nd'est arrutu unu pipiedhu chi si fiat incarau tropu po spegulai s'istràngiu
Traduzioni
Francese
spéculer,
enquêter
Inglese
to speculate
Spagnolo
investigar,
averiguar
Italiano
speculare,
investigare
Tedesco
untersuchen.
speculitài, speculitzài , vrb: spreculiai,
spreculitai,
sprecullitai,
spriculitai,
spricullitai Definizione
abbaidare, cricare, iscumbatare, istudiare bene cun atentzione is cosas, is chistiones; fàere 'in chiliru' a unu faendhodhi unu muntone de dimandhas, bolendho ischire totu
Sinonimi e contrari
chircare,
dimandhare,
irfrodhocare,
ispelciulare,
ispreculare,
ispricuedhai,
isuzigare,
precontare,
scrocollai,
speculai,
sfustiligai
Frasi
s'arangiolu at spreculiau su movimentu de espis e musconis
2.
spricullitadhu, a biri si arrennescis a sciri calincuna cosa! ◊ dhu spricullitàt de aundi fiat, si fiat cojau, si teniat fillus, e cantus, e unu muntoni de cosas
Etimo
spn.
especular
Traduzioni
Francese
enquêter
Inglese
to inquire
Spagnolo
indagar
Italiano
indagare,
sottopórre a numeróse domande
Tedesco
untersuchen.
spedriài , vrb: ispedriare*,
sperdai,
sperdiai Definizione
arregòllere, pinnigare sa pedra iscapa po illimpiare is terrenos (si narat fintzes de is pudhas chi papant arena); nau de gente, annestrare, giare educatzione; nau de sonu surdu o boghe sorrogada, iscrarire, cambiare e sonare bene
Sinonimi e contrari
ispedrigare
Frasi
cussu dranghilloi mannu ciai podiat andai a sperdiai, ca no est cancarau!
Traduzioni
Francese
enlever les pierres
Inglese
to take stones away
Spagnolo
despedregar
Italiano
spietrare
Tedesco
Steine aus Feldern entfernen.
spertài , vrb: ispeltare*,
spertiai 1,
spretai Definizione
ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu
Sinonimi e contrari
abbibare,
dispertare,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
Modi di dire
csn:
s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna
2.
spértia su passu e fai su chi ti apu nau!
3.
faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas
Traduzioni
Francese
exciter,
éveiller,
causer
Inglese
to wake up,
to prod,
to whet
Spagnolo
despertar
Italiano
destare,
stuzzicare
Tedesco
wecken,
anregen.
spetonài , vrb Definizione
isconciare o iscrabionare is pilos; ispistorare una doa de carrada in sa punta, a pitzu de s'inginna o incàsciu
Sinonimi e contrari
ispiliessare,
ispilusare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
décoiffer
Inglese
to ruffle s.o.s'hair
Spagnolo
despeinar
Italiano
spettinare
Tedesco
zerzausen.
speturriài , vrb: ispetorrare*,
spiturriai Definizione
bogare is petorras fora ibbutonandho su bestimentu, ispogiare is petorras, istare a petorras nuas
Sinonimi e contrari
sborciai
Frasi
si spitúrriat sa camisa e nci fait arrui a terra su chi iat cuau in piturras
Traduzioni
Francese
découvrir sa poitrine
Inglese
to throw off one's breast clothes
Spagnolo
despechugarse,
descubrir el pecho
Italiano
scoprirsi il pètto
Tedesco
die Brust entblößen.
spetzài, spetzàri , vrb Definizione
segare, istacare sa petza de s'ossu (spetzari = segare, fàere a orrugos linna o àteru)
Sinonimi e contrari
isprupare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
écharner
Inglese
to strip the flesh off
Spagnolo
descarnar
Italiano
scarnare
Tedesco
entfleischen.
spicigài , vrb: ispitzigare* Definizione
istacare duas cosas atacadas apare, nau de cosa, su ndhe andhare de ue fut apicigada; nau de gente, illobare, lassare s'àteru, lassare su cumpàngiu
Sinonimi e contrari
istacare,
spodhai
/
disapegai,
iscrobare
| ctr.
apitzigare,
apodhai
Traduzioni
Francese
détacher
Inglese
to detach
Spagnolo
despegar,
desprender
Italiano
staccare
Tedesco
loslösen.
spiciuài , vrb: ispiciulare*,
spitzuai,
spitzulai,
spitzuliai Definizione
giare ispítzulos cun sa punta de is pódhighes, bicare, giare cropighedhos cun su bicu, segare biculedhos de cosa papandho cun pagu gana o fintzes tanti po tastare; púnghere comente faent is bobbois; in cobertantza, nàrrere cosa chi pagu praghet a s'àteru
Sinonimi e contrari
biculare,
irbiculare,
ispitudhare,
ispitzicorvare,
pibitzuai,
piticare,
púnghere,
spribillonai
Modi di dire
csn:
spíciua e gheta = zenia de pasta chi si faghet tesa a fine (azummai che faghindhe pane de fresa) e chi si segat a bículos a pódhighes etotu (spíciu, spiciuai) e si betat deretu a sa padedha de s'abba in su fogu: si cundhit che a totu sos macarrones; spítzula e fui = donai su spítzulu e fuiri, comenti faint is arresis: si narat de unu sentza de sétiu, chi cummentzat e no acabbat, chi fait pagu pagu e si ndi andat; spitzulaisí pari pari = istare nèndhesi cosa s'unu cun s'àteru a dirbetu, ofendhíndhesi; spitzulai che un'espi = ofèndhere
Frasi
ingunis no fait a dhoi abarrai ca ti spítzuat su sintzu ◊ is espis funt animaledhus chi spítzulant ◊ prus de milla pillonis ant cumentzau a si dhu spitzulai a totu spitzulai ◊ fendi a papai o fendi àturu, chi abarru in domu seu sempri spiciuendi
Traduzioni
Francese
pincer,
piquer
Inglese
to pinch,
to bite
Spagnolo
pellizcar,
picar
Italiano
pizzicare,
punzecchiare
Tedesco
kneifen,
unaufhörlich stechen.
spiciurrài , vrb Definizione
essire a ciurrus, a tzurru, nau de sàmbene, abba o àteru deasi
Sinonimi e contrari
irrusciare,
ispinduai,
tzurrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaillir
Inglese
to spurt
Spagnolo
manar,
brotar
Italiano
zampillare
Tedesco
hervorschießen.
spignài , vrb: ispinnare*,
spinniai Definizione
tirare o bogare is pinnias, is pilos, limpiare bene de su pilu un'animale chi ndhe portat
Sinonimi e contrari
ispilicire,
ispilire,
ispinnicire,
ispumare
Modi di dire
csn:
s. una rosa = irfozare; spignaisí de su prantu = ispilíresi de su prantu, prànghere meda
2.
su crobu cun s'abbogau - s'untúrgiu - at bintu su pretu, ma si est totu spinniau
Traduzioni
Francese
plumer
Inglese
to pluck
Spagnolo
desplumar,
pelar
Italiano
spennare
Tedesco
rupfen.
spillài 1 , vrb Definizione
coment'e pèrdere o bogare unu pígiu, nau de sa terra chi in logu de monte che calat prus a bàsciu a tretu mannu; su essire o segare a pígios, nau de orroca
Sinonimi e contrari
smuronai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cliver
Inglese
to flake
Spagnolo
exfoliarse
Italiano
sfaldare
Tedesco
zerbröckeln.
spilloncài , vrb Definizione
istacare o arrasigare su pilloncu, su pígiu de fora de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
iscorgiolare,
ispedhuliare,
ispigiolare,
ispigirigare,
ispulicare,
scorgiai,
slimpiai
Frasi
teniant fàmini e cumentzau ant a spilloncai cabitzas e a dhas papai
2.
spilloncai unu muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éplucher
Inglese
to peel
Spagnolo
pelar,
descascarar
Italiano
sbucciare
Tedesco
schälen.
spimpirallài , vrb: spipirallai Definizione
fàere sa cosa a pimpiralla, a biculedhos, a farinos
Sinonimi e contrari
afirinedhai,
filchinare,
ifriare,
ifrighinare,
irfarfaruzare,
scirfinai,
sfiniallai,
spamparinai,
spimpiridai
2.
chini ses, ómini de iscuriu e de candela, chi fais sartai istedhus de perda e spipirallai su presenti?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émietter
Inglese
to crumble
Spagnolo
desmigajar
Italiano
sbriciolare
Tedesco
bröckeln.