A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aléntu , nm: alientu, allentu 1 Definitzione fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, àlinu 1, coragi, foltza, piogu 1 / sentidu Frases li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores 2. no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu 3. a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus? Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu esprit, cœur, souffle Ingresu hearh, courage, breath Ispagnolu aliento Italianu ànimo, respiro Tedescu Mut, Atem.

alénu, àlenu , nm Definitzione s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza Sinònimos e contràrios àbidu, alentu, àlinu 1, isalenu / foltza / alore Maneras de nàrrere csn: bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista) Frases fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu! 2. sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore 3. su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu 4. za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle, haleine Ingresu blow, breathe Ispagnolu aliento, soplo Italianu sóffio, àlito, respiro Tedescu Blasen, Atem.

alessandrínu , nm Definitzione truvullu lisciandrinu, erba chi sèmenant apostadamente po brovendha Terminologia iscientìfica rba, Trifolium alexandrinum.

alèta , nf Definitzione genia de pinna chi su pische portat in bentre; coa de sa camisa, sa parte prus in bàsciu chi si chinghet aintru de su pantalone (o de àteru bestimentu de chintzu in bàsciu) Sinònimos e contràrios aixedha, coedha.

alétzi! , iscl Sinònimos e contràrios ajó!, alè! Frases aletzi ca bi annamus!

alevérru aivérru

alevósu , agt Sinònimos e contràrios ifidau, traitore, traixinu | ctr. fidadu, securu Frases Giudas fiat su discípulu alevosu ◊ grisa medas aparitzos de alevosos addescos! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu déloyal, traître Ingresu deceptive, disloyal Ispagnolu alevoso, desleal Italianu sleale, traditóre Tedescu unehrlich, verräterisch.

àlfa , nf Definitzione sa prima lítera de s'alfabbeto grecu Sinònimos e contràrios comintzu Ètimu grc. álpha Tradutziones Frantzesu alpha Ingresu alpha Ispagnolu alfa Italianu alfa Tedescu Alpha.

alfabbetizàre , vrb Definitzione imparare o annestrare a lígere e iscríere, a manigiare s'iscritura Ètimu itl. alfabetizzare.

alfabbèto, alfabbètu , nm Definitzione unu sistema de sinnos, totu is sinnos o símbulos fonéticos (e prus precisamente is líteras o grafemas) chi s'impreant po iscríere una limba, nau deosi de is primas duas líteras grecas, alfa [a], vocale, e beta [B], cunsonante Tradutziones Frantzesu alphabet Ingresu alphabet Ispagnolu alfabeto Italianu alfabèto Tedescu Alphabet.

alfàtu afàta

àlga àiga

àlgada , nf: àlghida, àrgada, àrgala, àrgana, àrgheda 1, àrghida, bàrgada Definitzione pistadore, genia de màchina a manu po pistare su linu àrridu: est fata cun duos peis graes, cantos de linna grussos postos prantaos e poderaos impare cun d-una travedha a mesania; postu e fissau in pitzu portant una genia de lacu istrintedhu, longu, a duas imbagas a manera de portare coment’e tres atzas, ue si ponet a istúturu sa manada de su linu a bargadare, agguantada a una manu; a una bandha su lacu portat fissada cun assaedhu po fàere giogu una genia de màniga (gurtedhu) fata cun duas tàulas chi calant de atza in mesu de is imbagas intrandhosi apare e in punta un'asa po dha pigare cun s’àtera manu a dha calare a cropu in pitzu de su linu Sinònimos e contràrios algadadore, iscarda, ógronu / cdh. àlgata Frases cun s'àrgada, giaju, dae unu mannuju de linu ndhe faghiat una manada ◊ si abbanzaiat che linu suta s'àlghida Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. *argana Tradutziones Frantzesu écang Ingresu ripple, scutcher Ispagnolu agramadera Italianu stigliatrice, maciulla Tedescu Handbreche.

algadadòre , nm Sinònimos e contràrios àlgada, ógronu Ètimu srd.

algadàre , vrb: argadare, arganai, arganare Definitzione trebballare, pistare su linu cun s'àrgada; in cobertantza, istare abbetiandho, a gherra Sinònimos e contràrios ogranai Frases at allegau de arganai su linu 2. ghite fistis arganandhe chin su poledhu malu a domare? (P.Pireddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écanguer, pétrir Ingresu to ripple Ispagnolu agramar Italianu gramolare Tedescu brechen.

algadaría , nf: algararia Sinònimos e contràrios abbolotu, baraundha, carralzu, derreore, mugoni Ètimu spn. algarabia Tradutziones Frantzesu vacarme Ingresu mess Ispagnolu algarabía Italianu putifèrio Tedescu Lärm.

algàju , nm: aligarzu 1 Definitzione chie tenet s'impreu de che pigare e fuliare s'àliga Sinònimos e contràrios aligheri Frases est faendhe sa braga s'aligarzu ca tenet sa bustabaga! Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu boueur, éboueur Ingresu dustman Ispagnolu barrendero Italianu netturbino Tedescu Müllmann

algararía algadaría

àlgebra , nf: àlzebra, àrzebra Definitzione parte de sa matemàtica chi impreat is líteras in parte de is números po rapresentare una calesiògiat cantidade Tradutziones Frantzesu algèbre Ingresu algebra Ispagnolu álgebra Italianu àlgebra Tedescu Algebra.

algébricu , agt: arzébricu Definitzione chi pertocat s'àlgebra o chi impreat s'àlgebra coment'e càrculu Tradutziones Frantzesu algébrique Ingresu algebric Ispagnolu algebraico Italianu algèbrico Tedescu algebraisch.