A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

chíghinu , nm, agt Definitzione genia de pigione / biancu c. = in colore de su chíghinu Sinònimos e contràrios císini Frases onzi manzanu sas anades e sos chíghinos pigant su sole in s'oru de su riu Terminologia iscientìfica pzn, cygnus olor Tradutziones Frantzesu cygne Ingresu swan Ispagnolu cisne Italianu cigno Tedescu Schwan.

chíghinu 1 , nm Definitzione brusiare a c. = falare a chisina, achighinare, abbruxare totu.

chighirighítu , nm: chilighiti, chilighitu, chirigati, chirighitas, chirighiti, chirighitu, crighillita, ghirighita Definitzione tzilighitu, su toca toca chi si faet segundhu is tretos de sa carena po fàere a erríere a unu físchidu a su tocamentu Sinònimos e contràrios cagaitas, catigati, chilighili, corigori, fallústia, pitigoti, ratapese, sgrighita, sintzirigu, tzilighitas, tzillidetzíllighe, tzintzíligu Frases ita prexerosu chirighiti mi fais! 2. su ballu melodiosu mi ponit chilighitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chatouillement Ingresu tickle Ispagnolu cosquillas Italianu sollético Tedescu Kitzel.

chighirísta chichirísta

chighiristàdu , agt Definitzione chi portat chighirista, nau in cobertantza puru Ètimu srd.

chighirítu , nm Definitzione coment'e chighirighitu, su toca toca chi si faet cun is puntas o sa matza de is pódhighes a is cordas de sa chitarra po dha sonare Ètimu srd.

chighírra , nf Definitzione face, coràgiu, ma unu pagu atriviu, de fàere o de nàrrere sa cosa Sinònimos e contràrios àcia, alidantza, atrevimentu, pronti Tradutziones Frantzesu tête, poigne Ingresu scowl Ispagnolu ceño, osadía Italianu grinta Tedescu Mut.

chígia , nf: chiza, ghitza Definitzione sa cara po comente paret, po su chi bolet nàrrere de su chi unu sentit Sinònimos e contràrios aerzu, bisura, chèrgia, cilla, tiva / atzile / cara, faci Maneras de nàrrere csn: èssere in c. mala = èssere arrennegadu, istare male; èssere in c. bona = èssere de umore bonu, allegru, istare bene; torrare in c. una cosa = acontzàrela, azustàrela a manera de si pòdere abbaidare cun piaghere; fàere chígia mala a ccn. = fàghere malu a cara, retzire in manera frita a ccn. Frases che intro mesu brighendhe, nendhe cun mala chiza…◊ oe no mi aperit chiza ca mi est morta sa fiza 2. in sa chéjia bi fit de arranzare sa cobertura e àteros imbravúcios pro la torrare in chiza de cristianos a sa festa Ètimu ltn. cilia Tradutziones Frantzesu mine, aspect, air courroucé Ingresu frown, appearance Ispagnolu aspecto, ceño Italianu sembiante, aspètto, cipìglio Tedescu Aussehen, finsteres Gesicht.

chigína chighína

chígiu , nm: chillu 1, chizu, ghizu Definitzione su tretu de su concale de s'ogu, nau prus po is pilos chi no po s'ossu: si narat fintzes de totu sa cara; chizos fintzes po crebedhos, fronte Sinònimos e contràrios cígiu, crilta / cdh. chíciu Maneras de nàrrere csn: istare a manos in chizos = istai in pentzus, in pidinu; bisonzu a chizos = meda, mannu; chizi giobadu = chi zughet sos chizos totu a unu; chizi umbrosu = chi zughet sos chizos bassos; bideresila fintzas a chizos = èssere in arriscu malu; no si movet nen foza nen chizu = no si bi faghet perunu movimentu, no si moet nudha; chizilopau = chi portat is chígios totu a unu Frases Sardigna mia, sos pesantes chizos pesa e mira badhes e pianos pro chi allestru si averent sos disizos (A.Casula)◊ mamma cun s'isciallu faladu subra de chizos pianghet e pregat, poberita ◊ corpu de balla dhi seghet is chígios!◊ is féminas sunt sérias, cun su muncadore betau in chígios 2. inoghe su bisonzu ch'est a chizos: sa zente depet partire a s'èstero! Sambenados e Provèrbios prb: ómine chizi bàsciu, ómine traitore Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. cilium Tradutziones Frantzesu sourcil Ingresu eyebrow Ispagnolu ceja Italianu sopraccìglio Tedescu Augenbraue.

chíglia , nf: chíllia, chillia Definitzione brasciolu apicau chi movent chillièndhelu, tzantzigandho; fintzes giogu po istare a tzàntzigu e, in sa màchina de ferrare, is fascas chi ndhe artzant s'animale a manera de no fàere fortza cun is peis e istare firmu Sinònimos e contràrios acinnedhu, bàncigu, barciolu, giógulu, lacu 1 / bantzigallella, santainedha Frases su bentu lépiu, chíllia li faghet in sa camba de s'àrvore Terminologia iscientìfica mbl Ètimu srd.

chigliàre , vrb: chilliai, chilliare Definitzione mòvere sa chíllia po dormire su pipiu, tzantzigare, fàere unu movimentu de andha e torra Sinònimos e contràrios achinnae, annacare, bannigare, bantzicare, lachedhare, sansiae Frases lu fit chilliendhe su bentu ◊ che l'at finia chilliàndhesi che musca presonera de s'aranzolu ◊ no abbarraiamus ritzos de s'istrachitúdine e dae su chíllia chíllia de su bastimentu Tradutziones Frantzesu bercer Ingresu to rock Ispagnolu mecer Italianu cullare Tedescu wiegen.

chígna , nf: chíngia, chingra, chinxa, cíngara, cingra, cringa Definitzione genia de chintórgiu chi si ponet po firmare sa sedha a s'animale passandhosidhu in bentre apresu a is cambas de ananti (petorru): dh'impreant ferrandho puru (ma prus manna e acanta a is cambas de asegus) po mantènnere su pegus in artu de terra chi no potzat fàere fortza cun is peis; est fintzes su singiale chi lassat in sa carre un'acapióngiu istrintu, unu cropu giau cun cosa longa (chintórgiu, fune, e àteru) Sinònimos e contràrios callitu, grinca, istranga, pretali Maneras de nàrrere csn: apretare un'animale a chíngia = afíere tropu sa chíngia; apretare a ccn. a chinxa = segai sa passiéntzia a ccn., apurire; sècere, no sècere una cosa in cingra a ccn. = pràghere, no pràghere Frases sa chigna fit larga e giughiat una tíbbia chi mancu chintorza! ◊ at fatu una chigna de pedhe ◊ issedhendhe ponent sos bàtiles, su sedhone e sa cringa ◊ a s'àinu li at fatu una pitigada sa cringa in su petorru ◊ in màchina cheret posta sa cringa pro seguresa ◊ acapiadhu cun sa cingra!◊ teniat s'arretranga, sa cíngara e pretale e pigàt a froncile s'animale (C.Arangino) 2. sa fune imboligada in sa manu, tostendhe, mi at fatu sa cringa 3. chíngias biancas imbóligant s'aera Ètimu ltn. cing(u)la Tradutziones Frantzesu ceinture Ingresu belt Ispagnolu cinturón, correa Italianu cìnghia, cintura Tedescu Gürtel

chígnere , vrb: chínghere, cíngiri Definitzione pònnere su bestimentu intrau in dossu (o fintzes in pitzu: bonete, muncadore), pònnere is coedhas de sa camisa o àteru aintru de is pantalones o de àteru bestimentu chi lompet a chintzu (a logos fintzes solu pònnere su costúmene); coment'e pigare a chintzu, nau in su sensu de bínchere / pps. chintu 1, cintu 1 Sinònimos e contràrios abbragare, arraghilare, atrintzai, bestire / chintare, inchínghere / bíncere | ctr. ischígnere, spogiai Frases addaghi ti ndhe pesas dae letu ti chinghes ◊ cussa camisa chinghedichela a intro de sos pantalones! ◊ sunt chinghindhe su mortu innantis chi s'ifritet ◊ como mi chingo su mucatore 2. bi cheret detzi continentales a la chínghere a unu sardu!…◊ cussu a tie ti la chinghet in totu ◊ bi l'apo chinta! Ètimu ltn. cingere Tradutziones Frantzesu habiller, vêtir Ingresu to dress Ispagnolu ceñir, vestir, llevar Italianu cìngere, vestire Tedescu umschließen, anziehen.

chígua, chígula chícula

chigulàre , vrb Definitzione cantare a murmutu che una chígula, fàere moida Sinònimos e contràrios mulmutare Frases no at ispostu ancora de chigulare! Ètimu srd.

chijína chighína

chijinàtu , agt: chinisatzu, chisinatu, chixinatu Definitzione nau de colore, chi est che a su chinisu Sinònimos e contràrios chijininu, cinisacu, cinixali, múrinu Frases candho miro su càvanu iscarridu de cussu criu, m'istremutit sa pedhe chijinata briva de basos! ◊ si ammentat s’aera biaita e chisinata de cussa die chi fit morzendhe Terminologia iscientìfica clr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cendré Ingresu ash-grey Ispagnolu ceniciento Italianu cenerìccio, cenerógnolo Tedescu aschenfarbig.

chijinèra , nf Definitzione fémina chi istat sèmpere in su foghile, acanta a sa forredha, nau in cobertantza puru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cendrillon Ingresu cinderella Ispagnolu cenicienta Italianu cenerèntola Tedescu Aschenbrödel.

chijinéri chighinéri