abbàltu , nm: abbastu,
bastu 1 Definizione
su tantu chi bastat, su tantu chi dhue bolet; fintzes provista / avb. de a. = su tanti chi bastat; ómine de abbastu = bastante, de àrchidas, chi balet
Frasi
da'una sola s'abbaltu tenilt ◊ sos pastores no aiant s'abbastu pro campare su bestiàmine ◊ issu andàt a linnai po s'abbastu de domu e po torrai a bèndiri
2.
pro ocannu su casu de abbastu già l'amus
3.
a sas criaturas in creschimentu no lis fit de abbastu su mànigu ◊ de custa cosa ndi tengu de abbastu ◊ no t'est de abbastu su chi nos as fatu?!
Etimo
spn
abasto
Traduzioni
Francese
suffisance
Inglese
sufficiency
Spagnolo
suficiencia,
abastecimiento
Italiano
sufficiènza
Tedesco
Hinlänglichkeit.
abbaltzàre , vrb: abbrassare,
abbratzai,
abbratzare Definizione
betare is bratzos a inghíriu de una persona po istima, a inghíriu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de si pigare un'impreu grae / a. una rughe = pigare cun passiéntzia una suferéntzia
Sinonimi e contrari
abbarcai,
afascare,
afianzare,
aprensare,
imbrassai
Frasi
lis pariat d'èssere ballenne abbaltzados ◊ a sa fine de su giru, dinari e trigu batit a domo e si abbratzat s'isposa e sos fizos, allegru e cuntentu (G.Calvia)
2.
Cristos pro nois at abbratzadu sa morte ◊ donzunu depet abbratzare sa rughe sua
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
embrasser
Inglese
to embrace
Spagnolo
abrazar
Italiano
abbracciare
Tedesco
umarmen.
abbalucàre abbagliucàre
abbalvàre , vrb: abbarvare Definizione atobiare, acudire a unu logu, fintzes acumpangiare Frasi finas a pagu tempus como sos osilesos abbalvaiant a pregare e festare in sas chéxias foranas ◊ a fine de sa missa, sa zente at abbalvadu suta de castedhu a sa domo de su monte granàticu (M.P.Dettori) 2. ti abbarvo finas a piata e de cue mi ndhe torro.
abbalvatadúra , nf Definizione su abbalvatare, sa faina de abbalvatare fata Sinonimi e contrari balvatu, varvatonzu Etimo srd.
abbalvatàre , vrb: abbarbatare,
abbarvatare,
abratare 1,
alvatare,
arbatare,
arvatare,
barbatare*,
brabatai 1,
brabatari Definizione
arare sa primu borta una terra, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare
Sinonimi e contrari
irrudiare,
scoturai
Frasi
alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défricher
Inglese
to till
Spagnolo
roturar
Italiano
dissodare il terréno
Tedesco
urbar machen.
abbalvulàdu , agt Definizione nau de animale, chi est malàidu de abbadura o aranas Etimo srd.
abbamànu , nm: abbammanu Definizione
pannu de manos, pannu po frobbire is manos, sa cara; a logos, istrégiu ue si ponet s'abba po si samunare is manos
Sinonimi e contrari
asciugamanu,
canàciu,
panniamanu,
pannutzu,
tiagiola
/
bassina,
cóncula,
samunadore
Frasi
pro avitare s'abbammanu si assutaiat chentza frobbidu! ◊ candho l'ant dimandhada, issa teniat sos lentolos ricamados e sos abbammanos cun sas frunzas
2.
si benit su dutore, bògali s'abbammanu pro si frobbire candho si sàmunat sas manos
Terminologia scientifica
ts
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
serviette,
essuie-mains
Inglese
towel,
bath towel
Spagnolo
toalla
Italiano
asciugamano
Tedesco
Handtuch.
abbamàre , vrb Definizione
fàere a bama, a tàgiu, betare totu a unu (nau pruschetotu de bestiàmene)
Sinonimi e contrari
acedhae,
achedhonare,
aggamai,
aggrustare,
amedhare,
ammeschiare,
atazare,
ingamai
| ctr.
iscrobai,
stallai
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir,
agréger
Inglese
to aggregate,
to put in a herd
Spagnolo
unir,
juntar
Italiano
aggregare,
formare un branco
Tedesco
angliedern,
eine Herde bilden.
abbambacàre, abbambagàre , vrb Definizione
ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbambicare,
ammaltitzare,
ifúndhere,
impapare
/
abbacai,
ammarchidare,
ammellare,
assuermai
Frasi
ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu
2.
in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
imprégner,
tremper
Inglese
to soak,
to impregnate
Spagnolo
impregnar,
embeber,
mojar
Italiano
imbévere,
impregnare
Tedesco
durchtränken.
abbambainàdu , agt Definizione
chi no est faendho o chi no giaet atentzione
Sinonimi e contrari
abbambanadu,
illabentau,
sbeliau
| ctr.
atentzionadu,
cabosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étourdi,
distrait
Inglese
absent-minded
Spagnolo
distraído
Italiano
sbadato
Tedesco
zerstreut.
abbambajonàu , agt Definizione nau de unu, chi no est giaendho atentzione Sinonimi e contrari abbabballocadu, abbabbiocatu, abballalloadu, ammammalucadu | ctr. atentu Etimo srd.
abbamballecàdu , agt Sinonimi e contrari abbereladu, ispantadu, trallaratu Frasi ses abbamballecadu meda pro aggradare a carchi picioca.
abbambalocàdu , agt Sinonimi e contrari abbabballocadu, abbabbiocatu, ammammalucadu.
abbambanadúra , nf Sinonimi e contrari abbambanamentu, allabentu, illabentu, sbeliadura, sbéliu, sbentiadura | ctr. atenscione Etimo srd.
abbambanài , vrb: Definizione istare o èssere pagu atentu Sinonimi e contrari abbabballocai, abbrabbalucai, abbucallotare, ammammalucare, atontai, ibentiare, ilbambiare Etimo srd.
abbambanàu , pps, agt Definizione
de abbambanai; chi no est giaendho o no giaet atentzione
Sinonimi e contrari
abbabballocadu,
abbambainadu,
allabentau,
disatinau,
illabentau,
irbentiadu,
isoncu
| ctr.
atentzionadu,
cabosu
Traduzioni
Francese
étourdi,
distrait
Inglese
heedless,
reckless
Spagnolo
descuidado
Italiano
sbadato
Tedesco
zerstreut.
abbambiài , vrb Definizione fàere prus pagu saliu, coment'e bogandhoche sale aciunghendho àtera cosa, ispartzindho su sale giai postu in cantidade prus manna de cosa Sinonimi e contrari ilbambiare Frasi abbàmbia sa minestra ca est tropu salia! Etimo srd.
abbambiài 1, abbambiàri , vrb Definizione
fàere bambu, lassare prus lenu, lassare de fàere fortza coment’e candho si tirat prus pagu una cosa; rfl., su si lassare andhare, pèrdere de ànimu / a. su frenu a su cuadhu = lassare su frenu lenu, chentza tiradu
Sinonimi e contrari
abbacai,
abbrincai,
aflusciai,
afrincai,
allentai,
ammollai,
illentiare
| ctr.
tirai,
tostai
Frasi
no ti abbambis: faidí coràgiu! ◊ seus abbambiaus a faci de custu mundu afrentau (S.Chiappori)◊ su nervosu est abbambiendi ◊ abbambiadhi sa funi, a cuss'animali, no si allupit, puru!◊ abbàmbia sa tira ca istringit tropu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
desserrer,
relâcher
Inglese
to slacken
Spagnolo
aflojar
Italiano
allentare
Tedesco
lockern.
abbambicàre, abbambigàre , vrb Definizione ammodhigare, nau de su chi faet s'abba chi nche intrat in sa cosa Sinonimi e contrari abbambagare, ammaltitzare Frasi una trischia lena aiat ifustu totu sa bidha abbambicanne su terrinu ◊ sos iscalpones si abbambigheint catighendhe s'abba ◊ beni e màniga, como, ca sos macarrones s'ilfritant e si abbàmbigant! Etimo srd.