A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

abbàltu , nm: abbastu, bastu 1 Definizione su tantu chi bastat, su tantu chi dhue bolet; fintzes provista / avb. de a. = su tanti chi bastat; ómine de abbastu = bastante, de àrchidas, chi balet Frasi da'una sola s'abbaltu tenilt ◊ sos pastores no aiant s'abbastu pro campare su bestiàmine ◊ issu andàt a linnai po s'abbastu de domu e po torrai a bèndiri 2. pro ocannu su casu de abbastu già l'amus 3. a sas criaturas in creschimentu no lis fit de abbastu su mànigu ◊ de custa cosa ndi tengu de abbastu ◊ no t'est de abbastu su chi nos as fatu?! Etimo spn abasto Traduzioni Francese suffisance Inglese sufficiency Spagnolo suficiencia, abastecimiento Italiano sufficiènza Tedesco Hinlänglichkeit.

abbaltzàre , vrb: abbrassare, abbratzai, abbratzare Definizione betare is bratzos a inghíriu de una persona po istima, a inghíriu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de si pigare un'impreu grae / a. una rughe = pigare cun passiéntzia una suferéntzia Sinonimi e contrari abbarcai, afascare, afianzare, aprensare, imbrassai Frasi lis pariat d'èssere ballenne abbaltzados ◊ a sa fine de su giru, dinari e trigu batit a domo e si abbratzat s'isposa e sos fizos, allegru e cuntentu (G.Calvia) 2. Cristos pro nois at abbratzadu sa morte ◊ donzunu depet abbratzare sa rughe sua Etimo itl. Traduzioni Francese embrasser Inglese to embrace Spagnolo abrazar Italiano abbracciare Tedesco umarmen.

abbalucàre abbagliucàre

abbalvàre , vrb: abbarvare Definizione atobiare, acudire a unu logu, fintzes acumpangiare Frasi finas a pagu tempus como sos osilesos abbalvaiant a pregare e festare in sas chéxias foranas ◊ a fine de sa missa, sa zente at abbalvadu suta de castedhu a sa domo de su monte granàticu (M.P.Dettori) 2. ti abbarvo finas a piata e de cue mi ndhe torro.

abbalvatadúra , nf Definizione su abbalvatare, sa faina de abbalvatare fata Sinonimi e contrari balvatu, varvatonzu Etimo srd.

abbalvatàre , vrb: abbarbatare, abbarvatare, abratare 1, alvatare, arbatare, arvatare, barbatare*, brabatai 1, brabatari Definizione arare sa primu borta una terra, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare Sinonimi e contrari irrudiare, scoturai Frasi alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos Etimo srd. Traduzioni Francese défricher Inglese to till Spagnolo roturar Italiano dissodare il terréno Tedesco urbar machen.

abbalvulàdu , agt Definizione nau de animale, chi est malàidu de abbadura o aranas Etimo srd.

abbamànu , nm: abbammanu Definizione pannu de manos, pannu po frobbire is manos, sa cara; a logos, istrégiu ue si ponet s'abba po si samunare is manos Sinonimi e contrari asciugamanu, canàciu, panniamanu, pannutzu, tiagiola / bassina, cóncula, samunadore Frasi pro avitare s'abbammanu si assutaiat chentza frobbidu! ◊ candho l'ant dimandhada, issa teniat sos lentolos ricamados e sos abbammanos cun sas frunzas 2. si benit su dutore, bògali s'abbammanu pro si frobbire candho si sàmunat sas manos Terminologia scientifica ts Etimo srd. Traduzioni Francese serviette, essuie-mains Inglese towel, bath towel Spagnolo toalla Italiano asciugamano Tedesco Handtuch.

abbamàre , vrb Definizione fàere a bama, a tàgiu, betare totu a unu (nau pruschetotu de bestiàmene) Sinonimi e contrari acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, amedhare, ammeschiare, atazare, ingamai | ctr. iscrobai, stallai Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese réunir, agréger Inglese to aggregate, to put in a herd Spagnolo unir, juntar Italiano aggregare, formare un branco Tedesco angliedern, eine Herde bilden.

abbambacàre, abbambagàre , vrb Definizione ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa Sinonimi e contrari abbambicare, ammaltitzare, ifúndhere, impapare / abbacai, ammarchidare, ammellare, assuermai Frasi ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu 2. in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos Etimo srd. Traduzioni Francese imbiber, imprégner, tremper Inglese to soak, to impregnate Spagnolo impregnar, embeber, mojar Italiano imbévere, impregnare Tedesco durchtränken.

abbambainàdu , agt Definizione chi no est faendho o chi no giaet atentzione Sinonimi e contrari abbambanadu, illabentau, sbeliau | ctr. atentzionadu, cabosu Etimo srd. Traduzioni Francese étourdi, distrait Inglese absent-minded Spagnolo distraído Italiano sbadato Tedesco zerstreut.

abbambajonàu , agt Definizione nau de unu, chi no est giaendho atentzione Sinonimi e contrari abbabballocadu, abbabbiocatu, abballalloadu, ammammalucadu | ctr. atentu Etimo srd.

abbamballecàdu , agt Sinonimi e contrari abbereladu, ispantadu, trallaratu Frasi ses abbamballecadu meda pro aggradare a carchi picioca.

abbambalocàdu , agt Sinonimi e contrari abbabballocadu, abbabbiocatu, ammammalucadu.

abbambanadúra , nf Sinonimi e contrari abbambanamentu, allabentu, illabentu, sbeliadura, sbéliu, sbentiadura | ctr. atenscione Etimo srd.

abbambanài , vrb: Definizione istare o èssere pagu atentu Sinonimi e contrari abbabballocai, abbrabbalucai, abbucallotare, ammammalucare, atontai, ibentiare, ilbambiare Etimo srd.

abbambanàu , pps, agt Definizione de abbambanai; chi no est giaendho o no giaet atentzione Sinonimi e contrari abbabballocadu, abbambainadu, allabentau, disatinau, illabentau, irbentiadu, isoncu | ctr. atentzionadu, cabosu Traduzioni Francese étourdi, distrait Inglese heedless, reckless Spagnolo descuidado Italiano sbadato Tedesco zerstreut.

abbambiài , vrb Definizione fàere prus pagu saliu, coment'e bogandhoche sale aciunghendho àtera cosa, ispartzindho su sale giai postu in cantidade prus manna de cosa Sinonimi e contrari ilbambiare Frasi abbàmbia sa minestra ca est tropu salia! Etimo srd.

abbambiài 1, abbambiàri , vrb Definizione fàere bambu, lassare prus lenu, lassare de fàere fortza coment’e candho si tirat prus pagu una cosa; rfl., su si lassare andhare, pèrdere de ànimu / a. su frenu a su cuadhu = lassare su frenu lenu, chentza tiradu Sinonimi e contrari abbacai, abbrincai, aflusciai, afrincai, allentai, ammollai, illentiare | ctr. tirai, tostai Frasi no ti abbambis: faidí coràgiu! ◊ seus abbambiaus a faci de custu mundu afrentau (S.Chiappori)◊ su nervosu est abbambiendi ◊ abbambiadhi sa funi, a cuss'animali, no si allupit, puru!◊ abbàmbia sa tira ca istringit tropu! Etimo srd. Traduzioni Francese desserrer, relâcher Inglese to slacken Spagnolo aflojar Italiano allentare Tedesco lockern.

abbambicàre, abbambigàre , vrb Definizione ammodhigare, nau de su chi faet s'abba chi nche intrat in sa cosa Sinonimi e contrari abbambagare, ammaltitzare Frasi una trischia lena aiat ifustu totu sa bidha abbambicanne su terrinu ◊ sos iscalpones si abbambigheint catighendhe s'abba ◊ beni e màniga, como, ca sos macarrones s'ilfritant e si abbàmbigant! Etimo srd.