tòlchere , vrb: tòrchere,
tòrciri,
tròcere,
tròchere,
tròchiri,
troci,
tròciri,
tròtzere Definizione
atrotigare lana, filu e cosa deasi coment'e filandho, mòvere faendho a atrotigadura; istesiare, incrubare, mòvere, ispostare a una parte cosa chi istrobbat, o cambiare filada andhandho, fintzes cambiare idea, cumbínchere
Sinonimi e contrari
atrotiai,
atrotixai,
dòrchere,
folfigiare,
profizare
/
ischirchinare
/
dogare,
issuzire,
istesiare,
istregire,
mòere,
transiri 1
Modi di dire
csn:
tròciri sa buca, su murru = fàghere su murru (pro cosa chi no piaghet); tòrciri iscrituras = fàghereli nàrrere, a un'iscritura, fintzas su chi no bi est iscritu; tròchere a unu = abbetiai, arrispúndiri, furriai sa chistioni cun is fuedhus
2.
su militzianu ispronizat s'achetu e s'ifilat a cúrrere cun su fuste de sa bannela tróchidu cara ananti ◊ lestru, tròcheti dae cue! ◊ trochiat sas cambas de sas tupas chi li frustabant sas ancas ◊ su criedhu chircat de tròchere sa carichedha dae sa barba de su babbu ◊ si est tróchiu a un'ala ◊ nisciunus trocit de su destinu cosa sua ◊ a chie fut infatu de su giú marranno, a chie fut trotzennonne sa perda dae sa tula arada ◊ trotzedi ca seo passanno cun custa cosa! ◊ mi dhus apu ciapaus, issa totu troci troci castiendisí in s'isprigu e issu incantau coment'e un'istúpiru! ◊ s'anguidha si tròciri in su carinu ◊ sa coa segada de sa tzirigherta si trochiat ancora ◊ lassaminne tròcere, ca custos cadhos mi faent orrúere!
3.
a tie no ti ant mai tróchidu a fàghere male ◊ da tet èssere dereta a tòlchere cussa fémina!…◊ sa tzia prima fit trochendhe, poi at tzédiu
4.
trochendhe su murru lis damus carchi cosa
5.
zai ais a bènnede a dh'ischire! - anca dh'aiat tróchiu issu
Etimo
ltn.
*torcere po torquere
Traduzioni
Francese
tordre,
s’écarter
Inglese
to wring,
to sidestep
Spagnolo
retorcer,
apartarse
Italiano
tòrcere,
scansarsi
Tedesco
winden,
ausweichen.
tontonàe, tontonài, tontonàre , vrb Definizione
andhare a tòntonos, a su tàmbula tàmbula, coment'e orruendho candho a una parte candho a s'àtera, chentza arrennèscere a istare prantaos, comente faet un'imbriagu o unu pigau a illuinamentu, a sonnu (e si narat fintzes de sa possibbilidade de ibballiare, de fàere fartas, po farta de seguresa in su fàere); nau de apertura, serrare unu pagu, o de trastu a incrubau, pèndhere unu pagu a una parte / tontonare un'àrbure = saidare, sachedhare, tzantzigare
Sinonimi e contrari
bambulai,
istantonai,
istontorrinare,
stombi,
tambulare,
tòmbere
/
ingalenare
/
imbarare
Frasi
cussu est grai, antzianu meda, si bit ca at tontonau e arrutu est ◊ a tie ti tòntonat su pede! ◊ mi soe tontonadu ca tenio sonnu
2.
tontonanci sa porta, no passit cussa carroga mala! ◊ tontonancedha cussa fentana, ca nc'est currenti!
3.
sa mesa tòntonat
Cognomi e Proverbi
prb:
sa mata prus arta ist sa primu a tontonae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chanceler
Inglese
to totter
Spagnolo
tambalearse
Italiano
barcollare,
vacillare,
traballare
Tedesco
schwanken,
taumeln.
topicàre, topigàre , vrb: atopicare Definizione
andhare o camminare a tzopu, tzopiare
Sinonimi e contrari
assopiai,
intopare,
intopire,
irtopiligare
Frasi
l'apo bida torrendhe totu iscosciada, topighendhe ◊ torraia a domo insambenadu e topighendhe ◊ est tucau tópica tópica
Cognomi e Proverbi
prb:
chie andhat cun su topu imparat a topigare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
boiter
Inglese
to limp
Spagnolo
cojear
Italiano
zoppicare
Tedesco
hinken.
torinàre , vrb: torrinare,
torrunare,
turnai Definizione
trebballare o fàere a tórinu; mòvere, fàere coment'e a tórinu, a orroda
2.
su dindu pazosu altzat sa conca e tórrinat sa coda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourner
Inglese
to turn
Spagnolo
tornear
Italiano
tornire
Tedesco
drehen.
torràe, torrài , vrb: torrare,
torrari Definizione
andhare o bènnere un'àtera borta, torra, essire comente fut innanti(cun su vrb. aus. èssere), portare (cun su vrb. aus. àere) a su logu de innanti; cun sa prep. a acumpàngiat is verbos in sa forma de s'infiniu po inditare una repitia, s'atzione chi si faet un'àtera borta (cun su vrb. aus. àere, foras sa forma riflessiva); giare, intregare cosa angena a su mere, a chie dha teniat innanti, fintzes su si pagare de unu dannu in su sensu de fàere su matessi dannu (o tanti) a chie tenet sa neghe; essire prus pagu (nau de cosa posta a budhire, a sicare), essire prus piticu, prus istrintu (cun s'aus. àere); nau de versu, fàere rima: imperau cun sa prep. cun, andhare bene, cuncordare; arrespòndhere, nàrrere cosa arrespondhendho; si narat fintzes de unu dimajau, de unu mortu (o chi deasi paret) chi cumènciat a giare torra singiale de vida, atuare torra, e fintzes de gente a primma chi faet sa paghe (torrare in bonas)
Sinonimi e contrari
abasciai,
amenguai,
miminare
/
rfl. currèzere
/
dimandhare,
rispòndhere
| ctr.
andai,
leai
/
crèschere,
ilfodhonare
Modi di dire
csn:
torrai, torrare a + vrb. inf. = itl. riprèndere a + vrb. inf., verbus cun prefissu ri-, re-; torrendhe a… (su contu, nm. de ccn.) = torrendhe a chistionare de…, pro torrare a chistionare de…; no bi torro piús! = no lu torro a fàghere su pecadu, su dannu, sa mancàssia chi apo fatu; torrai in sèi de unu dimaju = atuare torra, passare su dimaju; torràresi a pessare = istorraisí, pentzai torra a ccn. cosa o chistioni e pigai àtera decisioni; torrai in palas, incuadas = andhare issegus; torrare a nudha = miminare meda; torrai de letu a istoja = de ricu a póveru, andhare de bene in male; torraisí sidi, disígiu = catzàresi su sidi, su disizu; torrai súlidu, àlidu = respirare, bogare àlidu; torraindi a su babbu, a sa mama = pesare a su babbu, a sa mama, pònnere su númene de su babbu, de sa mama, a una criadura; torrai paris (nadu de una cosa posta a cufrontu cun carchi àtera) = cuncordare, andhare zusta; torrare o torrai a ccn. (nadu de unu malàidu, morindhe o irbaléndhidu chentza fortzas) = abbiatzare, torràrelu in bidóriu; torrai mabi (nau de unu grassu)= irromasire, islangiri; est torradu a fàghere cosa = est torrau po fai cosa; at torradu a fàghere cosa = at fatu cosa torra, un'àtera borta; torràresi (nau de chini fait farta)= currèzeresi; torrare in trassas = acontzare, arranzare; torrare a intrare a una faina, unu triballu = torrai a cummentzai, sighiri a trabballai; torraresiche a fatu sou = torràrendhe su pérdidu, su chi unu fit perdindhe; torràrendhe su mànigu = torrare issegus sa cosa de manigare chi unu si at leadu ifatu a carchi logu, (nadu de chie at manigadu) bombitare, revessare
Frasi
est torrara s'àcua, mancai a tzichedhus ◊ candu fia emigrau tenia unu speru isceti: de mi ndi torrai ◊ babbu tou est torradu de campu ◊ andhadu si che fit, ma za est torradu si at chérfidu cosa! ◊ as a intèndhere piaghere e gustu de torrare a bidha tua ◊ si che sunt torraos dae caminu ◊ est un'afrenta chi si fait torrai incuadas de séculus ◊ iant certau ma immoi funt torraus in paxi ◊ de ricu chi fit est torradu a póveru ◊ maridu e muzere fint fora de pare, ma como sunt torrados ◊ si torru cun mulleri mia no torru a innòi ◊ de unu paghedhu de tempus ti biu totu annugiada… ses fintzas torrendi mali! ◊ ti ses torrau a un'ispéigu!
2.
e mascada l'as torrada cussa craba? ◊ torrandedha a innòi sa cosa chi ndi as pigau! ◊ istimmei chi sa franella no mi la torro, tantu est faghindhe calura ◊ comente fit a gana mala ndhe at torradu totu su chi aiat manigadu
3.
torradhu a domandai! ◊ no dhui torru a passai in sa pratzita insoru! ◊ fit torratu a m'intzugliare "cane molaju" ◊ su Consillu Regionali at torrau a aprovai sa lei ◊ sa criadura est torrendhe a prànghere! ◊ e torras, tue, a mi nàrrere si fato sa faina, ischindhe chi no ndhe poto! ◊ perdonu, mamma, no bi torro piús!◊ cussa cosa l'apo torrada a fàghere ◊ de sa die no iat torrau a nàrrere prus nudha de cussas modas ◊ issu si fut torrau a pònnere ananti ◊ sa castàngia at torrau a infrorí
4.
sa fémina li at torradu sos donos a s'ómine, comente si sunt irbortados cojendhe ◊ chie nos torrat sos benes distrutos e bàtoro annos pérdidos de vida? (M.Calia)◊ mi calit un'arraju ca sa mossiada si dh'ia torrada! ◊ a bos lu torrare in cosas de bonu! ◊ sa lughe de sa pampa de sa linna est torrandhosi sos rajos de su Sole chi sas fozas aiant ingoltu in sa vida de s'àrvure (P.G.Mura)
5.
friaxu… dónnia pilloni torrat a iscraxu ◊ su gorfo de lana at torradu meda a sa samunada ◊ fit rassu, ma como at torradu ◊ cussa bestimenta no t'istat prus ca at torradu ◊ su binu postu a budhire torrendhe si faghet a saba ◊ cussa pitzinna bianca e ruja como est torrata chi no si connoschet ◊ s'umanidadi parit in progressu ma biu sa fidi in Deus sèmpiri torrendi
6.
donamí su dinai po pagai su craboni e acabbadha sa chistioni, ca dhi peri torrat! ◊ is peis de sa torrada de is mutetus depint torrai cun is peis de s'isterrina
7.
dhus iat domandaus po isciri ita fuant narendu ma issus no torrànt nudha ◊ no torras nudha a is acusas chi ti faint? ◊ mi ant torrau chi no ti cherent ca si sunt cojuvaos cun àtere ◊ "Bellu tréulu mi as fatu!", torrat cudda (M.Bua)◊ e torras, tue: bae chi no est gai! ◊ "Nono! - torrat su babbu - Mandhigade e lassàdelos drommidos, sos pitzinnos!"
8.
mi fit bendhindhe sa domo, ma si est torradu a pessare e béndhida no mi l'at ◊ chi nascit maschixedhu ndi torraus a babbu, chi nascit feminedha ndi torraus a mamma ◊ dhi ant agatau is barras sidhadas de su fàmini: dh'ant torrau a pibiralla de pani ◊ Maria si ndhe dirmajat e rughet a terra: tandho sa zente chircat de la torrare ◊ si est abbistu chi fit irballendhe e s'est torradu (G.Ruju)◊ addaghi irballo mi torro! ◊ a punta de mesudie ant ispostu de messare, ma a sero li sunt torrados a intrare ◊ como tòrrali a intrare, ca no ti bastat su chi as nadu!…◊ fit perdendhe chentu miza francos, ma posca si ch'est torradu a fatu sou (G.Ruju)◊ issara fia perdendhe, zirat su zogu e mi che so torradu a fatu meu
9.
si est dimajada e l'ant torrada a tzicos de abba ◊ cussas famíllias ant postu sas paghes e sunt torrados ◊ mamma, mandhabbei una bona pessone a los faedhare, si podimus torrare! (E.Espa)◊ custas dies so a ganamala e su chi mànigo ndhe lu so torrendhe totu! ◊ su pipiu ndhe torraiat su late chi suiat
Cognomi e Proverbi
prb:
dogni cadhu torrat a runtzinu ◊ s'ingannu torrat a s'ingannadori ◊ dogna àcua torrat sidi
Etimo
ltn.
tornare
Traduzioni
Francese
revenir,
repasser,
rentrer,
restituer,
rendre,
restreindre,
réduire,
correspondre,
joindre but à but
Inglese
to return,
to narrow,
to reduce,
to contract,
to tally
Spagnolo
volver,
devolver,
reducir,
encajar
Italiano
ritornare,
restituire,
rèndere,
ridurre,
contrarsi,
restrìngersi,
combaciare
Tedesco
zurückkehren,
zurückgeben,
kleiner machen,
zusammenschrumpfen,
zusammenpassen.
torrulàre , vrb: torulare Definizione
andhare o mòvere a orrumbuladura, orrumbulandho, a imbuscinadura e fintzes a carradura; furriare, orrúere a terra / torrulare sos ojos = furriare sos ogros
Sinonimi e contrari
arrembulai,
arrodulare,
codulare,
istirigare,
lodhurare,
lumburare,
rodhulare,
trodhulare
/
carrare
/
boltulare
Frasi
sas noderas parent isetandhe a che torulare a sa badhe ◊ no solu de pònnere passu, cantu ses tundhu, pares pallone torrulandhe ◊ sa roda est torulendhe ◊ ch'est toruladu in sas rainas finas a s'istradone ◊ su gatulinu si torulaiat in terra a sos carinnos de su pitzinnu
2.
aperint vadhes e campos chin istradones pro torulare cosas produias in aterue
3.
sos rudes zovanedhos girandhe in sos contones tórulant carros, secant lantiones (V.Zichi)◊ est brulleri e fachet su macu e torulau ch'est dae su lacu, no isco a chie cheriat istròchere!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rouler
Inglese
to roll
Spagnolo
rodar
Italiano
rotolare
Tedesco
rollen.
torrunzàre , vrb: torunzare,
turrunzare,
turunzare Definizione
giare a bíere is dentes comente faent is canes ammeletzandho de de mossigare
Sinonimi e contrari
corojare,
orulare,
torojare,
tunchiare
/
chensare,
morrugnare
2.
bi at carcunu chi turunzat e narat de no àere sorte ◊ bi at carcunu chi si turunzat e narat de no àere sorte
Traduzioni
Francese
geindre,
glapir
Inglese
to howl
Spagnolo
gañir,
gruñir
Italiano
mugolare
Tedesco
winseln.
tortigiài , vrb: atrotoxai,
totorgiai,
tratoxai,
trotigiai,
trotixai,
trotoigare,
trotosare,
trotoxai Definizione
atrotigare, furriare, girare de longu una cosa, pruschetotu orrobba, fune, filos o cosas deasi, de no èssere prus a línia dereta, comente si faet filandho lana o àteru; fintzes mòvere a iscutuladura, fàere trebballare meda; furriare, tròchere a una parte / trotoxai un'istràciu isciustu = múrghere un'istratzu
Sinonimi e contrari
acaragollai,
acordiolai,
atrocillai,
folfigiare,
forrighitare,
profizare,
tontirgiai
/
ischirchinare
/
frànghere,
partare,
tòlchere
| ctr.
isprofizare,
istrotoigare
Modi di dire
csn:
trotoxai sa coa = fàghere sa coa coment'e a lórigas; trotoxai sa matza a unu = segai sa matza, dare ifadu meda; trotoxaisí de su dolori = ischirchinàresi de su dolore; trotoxaisí coment'e un'anguidha, coment'e unu coloru; persona trotoxara = furba, chi l'ischit longa
Frasi
s'argiau si totòrgiat istrumpau in terra ◊ est totorgendusí a caragolu ◊ no mi trotoxist su bràciu ca m'iscrescit!
2.
depias ari portau su sugru tortigiau che a su pei miu po biri ci ti fust framulau in domu!
3.
trotoxissí a custa parti!
Traduzioni
Francese
tortiller,
tordre
Inglese
to twist
Spagnolo
retorcer
Italiano
contòrcere,
ritòrcere,
attorcigliare
Tedesco
auswringen,
drehen.
tortojàre , vrb Definizione
múrghere is trastos, s'orrobba samunandho
Sinonimi e contrari
atipriare,
atriciare,
intortijare
Etimo
itl.
(at)tortigliare
Traduzioni
Francese
tordre,
essorer
Inglese
to squeeze,
to wring clothes (out)
Spagnolo
torcer
Italiano
sprèmere,
strizzare i panni
Tedesco
auswringen.
toscàre , vrb: atoscai Definizione
pònnere o fàere pigare velenu o cosa chi faet male che a su velenu etotu; prènnere su logu, cundhire s'aera de velenos o cosas deasi
Sinonimi e contrari
abbelenare,
alluae,
atosicai
Frasi
sont mortos toscatos pustis de àere mannicatu cosa ◊ su venenu li fit toscanne sas intragnas ◊ cussos tzigarros putinne ti sont toscanne
2.
sas paporatas de s'àghera toscata de sa mina li aiant supujatu sos chervedhos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
empoisonner,
intoxiquer,
polluer
Inglese
to poison,
to pollute
Spagnolo
envenenar
Italiano
avvelenare,
intossicare,
inquinare
Tedesco
vergiften.
tosconàre , vrb Definizione
essire tosconosu, de sabore e fragu malu, coment'e guastandhosi (nau mescamente de su lardu, de s'ógiu porchinu candho si faet grogo); pònnere o pigare toscu
Sinonimi e contrari
asseai
/
abbelenare,
alluae,
atosicai
Frasi
su lardu si tosconat ◊ s'ozu de s'olia si tramudat de isterzu pro lu chirriare de sa fundhana ca sinono si tosconat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rancir
Inglese
to go rancid
Spagnolo
ranciar
Italiano
irrancidire
Tedesco
ranzig werden.
tostoinàre , vrb Definizione
fàere su tostorrudu
Sinonimi e contrari
abbecorinare,
acorrochinare,
aperrighinare,
inchimerai
Traduzioni
Francese
s'entêter
Inglese
to persist,
to insist
Spagnolo
empeñarse
Italiano
intestardirsi
Tedesco
sich versteifen.
tostoràre , vrb Definizione
inteterare, cancarare de su fritu
Sinonimi e contrari
abbidhiritzai,
acancarronae,
ateterigare,
atortorare,
cancarai,
ingortigai,
inteterighedhare,
tostorichedhare
Frasi
no sediant a cabadhu ca su fritu los tostorabat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engourdir
Inglese
to harden,
to stiffen
Spagnolo
endurecer,
envarar
Italiano
indurire,
irrigidire
Tedesco
verhärten.
tostoràu , pps, agt: tusturatu Definizione
de tostorare; chi est coment'e tostau, chídrinu de su fritu
Sinonimi e contrari
afriturigadu,
aggruncidu,
ammarmurau,
allintugliadu,
ateterighedhadu,
illibriniu,
intinirau,
sfrigiorau
2.
fit una die de iberru mala e frita, fit bentu, fit frocandhe a froca lada e Mariedha, totu tostorada, bufàndhesi sas ungras! (P.Dessanay)
Traduzioni
Francese
transi
Inglese
stiffened,
frozen to death
Spagnolo
envarado,
entumecerse
Italiano
intirizzito,
assiderato
Tedesco
erstarrt.
totalàre , vrb Definizione
fàere sa suma aciunghendho unu tanti a un'àteru
Sinonimi e contrari
additzionare,
agiànghere,
annatare,
assumai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
totaliser
Inglese
to totalize
Spagnolo
totalizar,
sumar
Italiano
totalizzare
Tedesco
insgesamt erreichen.
trabagiàre , vrb: trabagliare,
trabballae,
traballai,
traballare,
trabbagliare,
trabbajare,
trabbalgiai,
trabballai,
trabballare,
trabbaxàre,
travagliare,
travallare,
trebballare,
trebballari,
trebbaxari,
tribagliare,
triballare,
triballiare,
trivagliare,
trobagliare Definizione
fàere faina, totu su chi serbit a sa vida, po campare, cambiare de istare o andhare méngius, bínchere su bisóngiu, prodúere sa cosa, fàere un'atividade onesta chi portat badàngiu; fàere sa faina de su sartu contivigiandho e atendhendho sa cosa semenada o prantada / triballàresi su dinari = guadangiai su dinai trabballendu, in manera onesta
Sinonimi e contrari
fainare,
lavorare
Modi di dire
csn:
trabballai a…(+ nòmini de aina: es. iscrafedhu) = cun…, serbíndhesi de…; trabballai a… (+ nòmini de mustras, pinturas)= faghindhebbei, in s'òpera, mustras, pinturas e gai; trabballai suta manu = a s'acua, chentza chi s'iscat; trabballai in dannu = perdindhebbei, chentza lúcuru; trabballai in s'arti = fàghere su triballu de s'arte chi si tenet
Frasi
is féminas trabballant in domu ◊ non seu trabballendu ca ant serrau sa fàbbrica ◊ sa genti iscít a pràngiri e erriri comenti iscít a trabbalgiai ◊ su mandrone est in disizu de siendha sentza tribagliare ◊ cherjo trabballare, no pèrdere tempus! ◊ si aia trivagliadu no aia bisonzu de pane anzenu ◊ po bivi depiat trabballai che un'iscrau ◊ dèu no ndi bollu dinai aici: bollu trabballai!
2.
chini dha trabballat custa bíngia? ◊ cussas sunt terras chentza triballadas ◊ sa cosa prantada cheret triballada pro dare resa
3.
su dinari, cussu, si lu triballat!
Cognomi e Proverbi
prb:
s'ómine a tribagliare, su puzone a bolare
Traduzioni
Francese
travailler
Inglese
to work
Spagnolo
trabajar
Italiano
lavorare,
coltivare
Tedesco
arbeiten.
trabbucài 1, trabbucàre , vrb: trambucare Definizione
fàere passu iscontriau, camminandho, betare su pei in buidu, pruschetotu atumbare sa punta de su pei a calecuna cosa firma, grae, chi faet orrúere o istrobbat s’andhare coment'e faendho orrúere mescamente si unu si movet lestru
Sinonimi e contrari
abbruncai,
atuviae,
atzupare,
imbronconai,
imbruncai 1,
intuviae,
istambecare,
istrambucare,
trambellare,
truncudhare
Frasi
in s'andhare trambucant sempre ◊ onzi tantu trambuco, ruo e mi ndhe peso ◊ sa pitzinna fughendhe trambucat e rughet, coment'e illughinada ◊ fintzas in su paris netu a bortas si trambucat, puru dendhe tentu ◊ so antzianu e timo a trambucare
2.
no li passat mancu in su carvedhu de pòdere trambucare in calchi errore
Etimo
ctl.
trabucar
Traduzioni
Francese
trébucher
Inglese
to stumble
Spagnolo
tropezar
Italiano
inciampare
Tedesco
stolpern.
trabentàre , vrb: atrabentare,
traventare,
treventare Definizione
betare o cuare o fintzes pigare e pònnere in d-unu trabentu, in d-una péntuma o gruta, in logu chi no dhu potzant o est difícile mannu a dh'agatare; fintzes solu andhare, tzucare a calecunu logu / trabentare fogu = traghedhare fogu, isparare
Sinonimi e contrari
irborrocare,
irrainare,
ispantumare,
isperrumai,
issussiare,
trapantare
/
abbuare,
acuae,
apatai,
aprecolare,
cuerrai,
impertusare,
intuvedhare,
intuzare,
istugiai,
tudai
/
furai
Frasi
si ch'est trabentadu in sas badhes ue teniat su bestiàmine ◊ mi mancat su poledhu: cale lampu nche l'at trabentau?! ◊ pro isse fit giómpida s’ora de si traventare e lassare sa bidha ◊ sas fórtighes a ue che las azis traventadas, chi no las agato?! ◊ a su secuestradu si l'ant traventadu aterue ◊ menzus mortu o traventadu, pro li atacare cussos!
2.
si fit colau marzane si nche aiat trabentau peri sa gama! ◊ su riu che traventaiat totu candho si leaiat sas campuras
3.
pone in motu sa màchina ca traventamus a Orune!
4.
sos carabbineris li ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jeter dans un rocher
Inglese
to throw down
Spagnolo
despeñar,
precipitar
Italiano
dirupare
Tedesco
abstürzen.
trabicàre , vrb: atravigare,
traficai,
trafigare,
trapicai,
trapicare,
travicare,
travigai,
travigare,
traviscai Definizione
passare in calecunu logu, essire a o istare in giru; fàere abbitu a unu logu de dhue andhare meda / trapicadi! = fàghedi a bídere, essi a fora!
Sinonimi e contrari
atraessare
/
abbitai,
afitianae,
trassigiai,
travinare
Frasi
su giassu chi si tràvigat in terra cilindradu de perlas lughet che ispiju (A.Spano)◊ in sa cussorja nostra no bi ndhe trabicabat de mustrencheris ◊ acantu de si perdi fut su fillu, travischendi in foresu bixinau! (M.Pani)
2.
isse tràvicat in bidha sua a cara arta ◊ isse est trabicandhe chin zente bona ◊ a s'ala de su Campidanu lu connoschiant ca bi travigaiat meda ◊ babbu no boliat a traviscai tropu in monti
3.
su logu fiat totu trapicau, cassadoris, canis e crabas iant fatu moris e morixedhus
Etimo
spn.
trafagar
Traduzioni
Francese
parcourir,
fréquenter
Inglese
to go along,
to frequent
Spagnolo
recorrer,
frecuentar
Italiano
percórrere,
frequentare
Tedesco
verkehren.
trabojàre , vrb: trepojare,
trobogiare,
trobojare,
troboxare Definizione
nau de cosa, de chistione, betare apare, ammesturare de no si cumprèndhere prus coment’est / trepojàresi favedhandhe = fadhíresi, cufúndheresi
Sinonimi e contrari
abberrisonare,
aggadhionai,
agghirrisonare,
atrepillai,
atrobutzare,
imbogiare,
impiligare,
intrebedhai,
trobodhicai,
trobullai
| ctr.
istrepojare
Frasi
isse troboxat cuss'ignignoria de ancas in su tavolinu e bido su vaseto ruendhe! ◊ a troboxare sa limba a tie bi ndhe cheret!
Traduzioni
Francese
embrouiller
Inglese
to tangle up
Spagnolo
enredar
Italiano
ingarbugliare,
intricare
Tedesco
verwickeln.