assagadàre , vrb: assagatare,
sagatare Definizione
èssere a sàgada, torrare àlidu a pelea, a moida
Sinonimi e contrari
abbatimare,
afandhare,
assubentai,
atanare,
irfodhiare,
sufratare
Frasi
est assagatatu a lamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
haleter
Inglese
to pant
Spagnolo
jadear
Italiano
ansimare
Tedesco
keuchen.
assaghinàre , vrb Definizione
isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu
Sinonimi e contrari
issaghinare,
saurrare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire devenir humide de rosée
Inglese
to wet with dew
Spagnolo
rociar
Italiano
bagnare di rugiada
Tedesco
mit Tau benetzen.
assagnàre , vrb Definizione
agatare, bogare a pígiu o fàere essire sa fera
Sinonimi e contrari
acatare,
bruscare,
iscobilare,
scoilai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dénicher
Inglese
to flush (out)
Spagnolo
desencovar
Italiano
scovare
Tedesco
aufspüren.
assainetàre , vrb Definizione
pònnere sainete, giare sabore bonu a sa cosa de papare
Sinonimi e contrari
insaboriai
| ctr.
isaboriare
Etimo
srd.
asainetar
Traduzioni
Francese
donner de la saveur
Inglese
to flavour
Spagnolo
sazonar,
sainetear
Italiano
insaporire
Tedesco
würzen.
assalariài, assalariàre , vrb: salariai Definizione
pagare cun su salàriu
Sinonimi e contrari
istipendhiare
Traduzioni
Francese
salarier
Inglese
to pay wages
Spagnolo
asalariar
Italiano
salariare
Tedesco
einen Lohn zahlen.
assaltanàre , vrb: assaltinare Definizione
fàere assicare a giagaradura / sonnu assaltinadu = avolotadu, assolocadu
Sinonimi e contrari
acicai,
asciuconare,
asciustrare,
aterrighinare,
ispantamare,
ispramai,
issaltanare,
istrementire
Frasi
càglia, chi mi assaltanas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épouvanter,
agiter
Inglese
to frighten,
to upset
Spagnolo
asustar
Italiano
spaventare,
agitare
Tedesco
erschrecken.
assaltizàre , vrb: assartillai,
assartizare,
sartillai Definizione
giare a pitzu, lòmpere a unu po ndhe dhi furare sa cosa cun sa fortza
Sinonimi e contrari
acometare,
assachitzare,
assaltiare,
atacai,
incipire,
salteare
Frasi
una surra de canàllia at assartillau cussu sant'ómini e dh'at lassau mesu mortu ◊ margiani is prus notis malas bandat a assartillai
Etimo
ctl.
assaltejar
Traduzioni
Francese
attaquer,
assaillir
Inglese
to assail
Spagnolo
asaltar
Italiano
assaltare
Tedesco
angreifen.
assambellutàre , vrb rfl Definizione
nau de su sàmbene, su si fàere a lea, cagiau
Sinonimi e contrari
apiatare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire grumeler
Inglese
to coagulate
Spagnolo
coagular
Italiano
raggrumare
Tedesco
gerinnen.
assamodàre , vrb: assemodare Definizione
bestire a sa moda, bene
Sinonimi e contrari
allaputzai,
allepuritzare
2.
est una giòvana assemodada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pomponner,
parer
Inglese
to make fit tightly
Spagnolo
vestir a la moda,
acicalar
Italiano
vestire secóndo la mòda,
attillare
Tedesco
nach der Mode anziehen.
assamudàre, assamutàre , vrb Definizione
abbarrare o fàere istare citios
Sinonimi e contrari
acaire,
ammucitai,
ammudai 1,
ammudigare,
ismudulare
/
atzitare,
atzitire,
cagliai,
citire
| ctr.
faedhare,
nàrrere
Frasi
canno arribbavat su punghidore chi punghiat su mannale si assamudavant totus ◊ assamudada, sa mente istraca invocat su reposu ◊ abbaidendhe a su chelu mi assamudo (G.M.Cherchi)◊ un'ociada l'at assamudau ◊ tiu Batoi nos at fatu assamudare ◊ pro assamutare sas limbas pútitas est annata a tzeracare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire chut,
faire taire
Inglese
to hush up
Spagnolo
acallar,
callar
Italiano
tacitare,
star zitti
Tedesco
zum Schweigen bringen,
schweigen.
assannài , vrb: assannare,
assannari,
sannare Definizione
addentigare, mossigare cun is sannas
Sinonimi e contrari
issanniare,
istrinnigare,
mossigare
Etimo
itl.
assannare
Traduzioni
Francese
saisir entre ses crocs
Inglese
to savage
Spagnolo
morder
Italiano
azzannare
Tedesco
beißen.
assannigàre , vrb Definizione
orrunchinare cun is sannas, addentigare, mossiare cun is sannas
Sinonimi e contrari
arrosigai,
arrusurare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ronger
Inglese
to gnaw
Spagnolo
roer
Italiano
ródere
Tedesco
nagen.
assansiàre , vrb: assassiai,
assassiare,
sansiare* Definizione
tzatzare (de abba, nau de sa terra); fàere sa cura de s'abba, is bagnos; prènnere de calecuna cosa fintzes a no ndhe padire àteru, cuntentare meda
Sinonimi e contrari
abbruncai,
ilbramare,
mascare,
sassai
Frasi
si sa terra fut istada assassiada de abba, cun su sole chi est faghinne aiat fatu erba
2.
sos panenetos fuint sa merenna prus saborida: solu su profumu assassiàt!◊ no si podiat assassiai de mirai is ogus de sa picioca!
Traduzioni
Francese
saturer
Inglese
to saturate
Spagnolo
impregnar
Italiano
saturare
Tedesco
sättigen.
assantàe, assantài , vrb: assentai,
assentare,
assentari Definizione
pònnere in assentu, cuncordare, pònnere bene; istare in assentu, cicios a s'assentada, firmos, pònnere sa conca apostu; nau de abba avolotada, pausare; fintzes iscríere, pònnere cosa iscrita in su paperi, passare a libbru, registrare / èssere pagu assentadu (nau de fémina, de ómine) = portai pagu giudítziu
Sinonimi e contrari
acabidae,
acampaniare,
acodomai,
acollocare,
adaretzai,
assebiai,
assentulae,
assetiai,
insabiai
/
arresentare,
firmai,
iscríere,
pònnere
/
pasare
| ctr.
isordulare,
avalotai
Frasi
in bratzos tuos mi assento che pitzinnu ◊ su pitzinnu sonnidu si ndh'est assentadu in coa mia ◊ assentare linna in su linnarzu, isterzu in sa piatera, imbóligos in s'iscàtula ◊ assento s'àinu a una preda pro mi che sere a cadhu ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu ◊ comenti est crésciu si est assentau, ma a piciochedhu fut unu dimóniu!
2.
assentadí ingunis! ◊ bufadí una limonada, si ti podit assentai s'istògumu ◊ brutu animale, ti fatzo bogare fogu dea nàrigas, chi no ti assentas! ◊ sant'Antoni at tocau su porcedhu e su porcedhu s'est assantau, ca fut faendho travessuras
3.
depit assentai is ungas de is manus ◊ Deus bos si dhu paghet: boso m'eis assentau sa famíglia! (R.Sardella)
4.
piga sa pinna e assentaidhoi "cincuanta"! ◊ so bénnidu pro dare cuerela: assentet die e mese! ◊ picinnas chi ascurtais, assentai custa lei! ◊ mi cheria assentare cudhas peràulas
5.
su binu in sa carrada si est assentau ◊ s'àcua trúvula boit posta a assentai
Etimo
ctl., spn.
assentar, asentar
Traduzioni
Francese
mettre en ordre
Inglese
to tidy up
Spagnolo
arreglar,
asentar
Italiano
méttere in órdine,
sistemare,
incolonnare
Tedesco
ordnen,
in Kolonnen schreiben.
assardàre , vrb: saldai* Definizione
aciúnghere duas cosas (pruschetotu metallos) a manera de arresurtare totu a unu; aparigiare dépidos a sardu, acabbare de pagare unu dépidu
Sinonimi e contrari
aciungi,
aciuntai
/
schitiai,
stachedhai
Traduzioni
Francese
souder
Inglese
to weld
Spagnolo
soldar
Italiano
saldare
Tedesco
schweißen.
asseài, asseàre , vrb: assiai Definizione
impudire, pigare fragu o sabore de ogiuseu, sabore malu, nau de cosas de papare grassas
Sinonimi e contrari
stantissai,
tosconare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rancir
Inglese
to go rancid
Spagnolo
ranciar
Italiano
irrancidire
Tedesco
ranzig werden.
assebeltàre , vrb: assebertare,
assebestare,
sebeltare* Definizione
arrennèscere a bíere, a intèndhere, a distínghere, a cumprèndhere
Sinonimi e contrari
allampare,
apubai,
illampiare,
iscerai,
semeschiare
/
assabèschere,
assaborire
Frasi
sos titones li faghiant paga lughe e assebertaiat petzi carchi cosa ◊ in mesu de s'abba che apo assebeltadu una moneda ◊ tue lu miras, ma no assebertas de ite colore est
Traduzioni
Francese
apercevoir
Inglese
to perceive
Spagnolo
divisar
Italiano
scòrgere
Tedesco
erblicken.
assebiài , vrb: assegliai,
asseliai,
asseliare,
asselliai,
assiliare,
seliare Definizione
istare in asséliu, abbarrare sérios, firmos, trancuillos; fàere istare in pàusu, pònnere apostu, aconciare, fintzes cuncordare, andhare de acórdiu
Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
apachiare,
apasaogare,
assedhentae,
assentulae,
asselenare,
assuermai,
assussegai,
illebiare
/
aconciare,
mezorare
/
allichidie,
assantai,
remonire
| ctr.
atrepillai,
incidai,
suguzare
Modi di dire
csn:
asseliaresindhe, de una cosa = lassaidha stai chentza dha circai prus; asseliai su fogu = acontzare su fogu; asseliare su sonnu = passai su sonnu
Frasi
seu artziendi e carendi in su letu sentza de pori assegliai ◊ cussa próida no at asseliadu mancu su brúere ◊ andandu andandu su biaxi si est asseliau ◊ su pipiu poita no dh'assélias? ◊ asséliadi in domo, no andhes a ziru! ◊ si s'asséliat su bentu fait a intzurfuai ◊ de su dolore no bi apo asseliadu, istanote! ◊ giovanedha, pensa de ti assebiai, lah ca dhus prangis cussus fastígius!◊ fit a boghes ma za l'apo fatu asseliare
2.
soi asseliandu cosa in sa mesa ◊ lassadha fai, ca est asseliandu s'aposentu!
3.
cun totu cussu dinai s'iat asseliau sa domu ◊ chi imbucat dinai, su predi podit asseliai sa crobetura de crésia ◊ nci ammancat peti chi si abbrugit su pràngiu po asseliai is cosas!…
4.
no mi ndhe assélio: lu chirco fintzas chi l'agato! ◊ tue za no ti ndhe assélias chentza fàghere su dovere! ◊ sa zente si ndh'est asseliada de protestare
5.
circais de mi bociri poita is fuedhus mius no assélliant, cun bosatrus (Ev)◊ chi assellit a intru de issus totu su prexu miu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apaiser
Inglese
to appease
Spagnolo
aquietar,
calmar
Italiano
acquietare,
calmarsi,
tranquillizzare,
sedare
Tedesco
beruhigen,
sich beruhigen,
lindern.
assegurài , vrb: assegurare,
assicurare,
assigurare,
assigurari Definizione
giare seguresa, fàere seguru fintzes in su sensu de ischire o giare a ischire cosa segura; fàere s’asseguronzu (o acabbamentu de coja); in càmbiu de una suma chi si pagat (assiguratzione), garantire unu bene si capitat de àere dannu a manera de no ndhe pèrdere su bene
Sinonimi e contrari
abberguare
/
afiantzai,
afidanzare,
galentire
Modi di dire
csn:
assiguràresi de una cosa = abbaidare, averguare, iscumbatare comente est; assegurare unu puntu (cosindhe, tessindhe) = fàghere a manera chi no iscapet, chi muntenzat e no sigat a iscontzare; assegurari sa coja = fàghere sa prima presentada, su fidantzamentu a craru
Frasi
iscontzu su fatuzu chi aiant fatu a sa pitzinna, bi cheriat unu breve pro l'assegurare, de no ndhe li fàghere àteru ◊ no ti lu asseguro de fàghere custu intro de cras ◊ mi at assiguradu chi beniat
2.
de su passadu nos ndhe asseguramus: de su venidore no ndhe ischit nisciune
3.
si depent isposare, ca che sunt colaos sos tres meses dae candho si sunt assicuraos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assurer
Inglese
to assure
Spagnolo
asegurar
Italiano
assicurare,
accertare
Tedesco
sichern,
versichern.
asselenàre , vrb: assulenare Definizione
assussegare, fàere serenu, pònnere in paghe
Sinonimi e contrari
abbacai,
abbonantzai,
abboniri,
allebiae,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
assussegai,
illebiare,
illenare,
praxare
| ctr.
agegherai,
airai,
salargiare
Frasi
tue assulenas tribbulias, penas e tristuras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calmer,
apaiser
Inglese
to calm,
to quite
Spagnolo
calmar,
aliviar
Italiano
calmare,
mitigare
Tedesco
beruhigen,
mildern.