A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

forasdómine foraldómine

forasgài , avb Definitzione foras de gai, bastat chi no siat deasi Frases deo puru mi depo èssere apentadu addaghi fio minore: forasgai, maberò! ◊ faedha comente si tocat, forasgai! ◊ totu mi podes nàrrere, forasgai! (G.Ruju) Ètimu srd.

forassíat , prep Definitzione bastat chi no…, foras… Sinònimos e contràrios atzetuau, foraschí Frases dogni àrburi inflorit, forassiat sa figu ◊ faghe comente cheres, forassiat gai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sauf Ingresu except Ispagnolu excepto, menos, salvo Italianu fuorchè Tedescu außer.

forastéri , agt, nm: furisteri Definitzione chi o chie est de fora, de logu angenu: nau de terrenos, chi che funt fora, atesu meda de sa bidha Sinònimos e contràrios foranu, foràstiu, istragnu, strangeri Maneras de nàrrere csn: a sa furistera = a moda istranza, de sos de fora; su mali furisteri = su male frantzesu Frases s'ant apicigau su mali furisteri ◊ unu forasteri s'est aposentadu in mesus vostru! 2. ndh'imbentat, su furisteri!… 3. totu a sa furistera si cheriat ca d'esser sardu a birgonza teniat (F.Dore) Sambenados e Provèrbios prb: donzi runtzinu furisteri paret unu cadhu curridore! Ètimu itl. forestieri Tradutziones Frantzesu étranger Ingresu foreign (er) Ispagnolu forastero Italianu forestièro Tedescu fremd, Fremde.

foràstia, foràstigu, foràstiu , nf, nm, agt Definitzione melone foràstiu, genia de erba chi faet istérria in terra a cannàile longu che a sa crucuriga, a fògias mannas agiummai deasi etotu e unu pagu arraspiosas, e bogat unu frutu tundhu o longu, mannu, a còrgia grussa birde cotu a fora (o a ispertiadas), a prupa po su prus orrúbia e sèmene niedhu aintru, abbosu meda; coment'e agt. si narat solu foràstiu e foràstigu / logu f. = logu inue no dhue abbitat neune; ómini f. = areste, buzèfaru, chi no faghet a bi chistionare Sinònimos e contràrios síndria / foranu, forasteri Frases mi est capitau de ai bistu unu foràstiu chi si no fut chimmanta chilus fortzis dhu superàt!…◊ sentz'e totu cust'àcua no iaus a fai tanti meloni, foràstiu, cugúmini e crocoriga 2. funt foràstias e communis impestaduras chi si faint ammaladiai Terminologia iscientìfica rbzc, Citrullus lanatus Ètimu ltn. *forasticus Tradutziones Frantzesu pastèque, exotique Ingresu watermelon, exotic Ispagnolu sandía, despoblado, arisco Italianu cocómero, angùria, esòtico Tedescu Wassermelone, exotisch, fremd.

foravía , avb Definitzione candho cumbinat, in manera diferente de sa costumada; fintzes foraidha Frases àteros trabagliedhos foravia los faghia si mi essiant (S.Patatu)◊ si fit acunnortadu a buscare àteru tribàgliu foravia, lighèndhesi a zente metzana (P.Fogarizzu)◊ custa cosa l'at buscada foravia 2. Bachiredhu non lu podet indúrghere chi su fizu est essidu foravia (G.Chessa) Tradutziones Frantzesu irrégulier Ingresu occasional Ispagnolu discontinuo Italianu saltuàrio Tedescu sprunghaft.

foravíva , nf: voraviva Definitzione is oros de s’orrobba de prammu candho est ancora a ballone Sinònimos e contràrios avoreta, órulu, orusisia, vora Terminologia iscientìfica ts Ètimu ctl. voraviva Tradutziones Frantzesu lisière Ingresu selvage Ispagnolu orillo Italianu vivagno, cimósa Tedescu Salkante, Egge, Salband, Salleiste, Webkante.

foràzu , nm: froràgiu Definitzione erba semenada o chistia po brovendha Frases sa pudha nci àrtziat a su froràgiu e dh'ispràtzinat.

forbàxu fabulàrzu

forbicài , vrb Sinònimos e contràrios apodhai, atapai 1, fabbricai Frases dhi dòngiu una betuad'e pinnigosus, nci dhu forbicu a su muru chi at a parri unu manifestu!

forcédhu fiochédhu

forchídha , nf: fortzidha, frochidha, frocidha, frucidha, fulchidha, fulcidha, furchidha, furcidha, fuschidha Definitzione css. cosa chi, totu a unu fintzes a unu tretu, s’ispartzit poscas in duos faendho un'àngulu pagu apertu (30°/45°): si narat fintzes de bàculu po si agguantare camminandho; in is carros, cambu de linna grussu a duos corros prantau acanta a ue s'iscala est totu a unu, a cara a sa punta, cun lóriga po dhue passare is funes e a dónnia modu po pòdere méngius assentare su càrrigu (prus che àteru linna a naes longas); nae a frochidha chi si ponet in pitzu de is oros de su cadhàrgiu faendho casu po cicire is discos; aina a duos corros po pigare fenu, lòmboros de malesa (es. orruo), o fintzes cambu piticu frochidhau po arregòllere castàngia cun s’ischissone Sinònimos e contràrios frochidhadura / casarile / forchidhone, frocedha, frucàrgia / corros Maneras de nàrrere csn: frochidhas de ’ia = forchidhaduras de caminu, tretu aundi unu mòri o un'istrada si pratzit in duus; f. de cunzare = tupisone, berrisone chi si ponet a serrare un'àidu Frases a fàghere su tirolàsticu bi cheret una forchidha 2. un'istichida de frucidha de ferru a ibbidhiadura!… 3. dhi at nau "Conca de begu", chi est unu fuedhu sciambrecu po nai ca portat frocidhas Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. furcilla Tradutziones Frantzesu fourche, fourche à foin Ingresu fork (hay), hayloft Ispagnolu horquilla, lanza Italianu forcèlla, fórca fienàia, fórcola Tedescu Gabel.

forchidhàda , nf Definitzione cropu giau a frochidha Ètimu srd.

forchidhàdile , nf: forchidhàdule, frochidhàdile, furchidhàdila, furchidhàdile, furchidhàdula Definitzione cugurra furcaxada, genia de bobboi pitichedhu e longhitu, in colore de castàngia, chi portat sa coa frochidhada coment’e tonàgias / furchidhàdila búbula = iscurpione Sinònimos e contràrios apitzulabisudha, bobborriga, cocorredha, coavrucidhada, folfighita, isparraguatza, isperragoa, isperragulu, isperravórtighe, malavurcidha, melauridha, perravósciga, pisciafui, tzintzicorra / cdh. codifúlciula, fulchídhula Frases frochidhàdiles, espes e muscone sunt fuindhe de sa corzola ca b'at fogu Terminologia iscientìfica crp, forficula auricularia Ètimu ltn. furcilla + -atula Tradutziones Frantzesu forficule Ingresu earwig Ispagnolu cortacapote, tijereta Italianu forfécchia Tedescu Ohrwurm.

forchidhàdu , pps, agt: frucidhau Definitzione de forchidhare, frucidhai; chi est fatu a frochidha, a duos corros, chi s’ispartzit in duos, a duas puntas / peràula forchidhada = fuedhu a duas facis, chi balit duus significaus Sinònimos e contràrios frucadu, frucaxau Tradutziones Frantzesu fourché, fourchu Ingresu forked Ispagnolu bífido Italianu forcuto, bìfido Tedescu gabelig, gegabelt.

forchidhàdule forchidhàdile

forchidhadúra , nf: frochidhadura Definitzione su forchidhare, su fàere o èssere a frochidha; su tretu ue una cosa si faet a frochidha, s’ispartzit in duos / forchidhadura de caminu, de ’ia, de àrbure = ingruxeri Sinònimos e contràrios carviada, forchidhu, fulcadura, frucaxadura, ingrugiada, ingrugiadura, ingruxeri Frases semus essidos paris fintzas a forchidhaduras de caminu e cue nos semus lassados ◊ lompo a una forchidhadura de sa caminera e mi so arrimadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bifurcation, fourche Ingresu bifurcation Ispagnolu bifurcación Italianu biforcazióne, biforcatura Tedescu Gabeln, Gabelung.

forchidhàre , vrb: frocidhai, frucidhai, furchidhare Definitzione fàere a duos corros o puntas, ispartzire in duas puntas in forma de frochidha, in duas bias; andhare a egas e a ogas, de una parte a s'àtera; pònnere su puntedhu a sa cosa prantada po dha poderare in artu Sinònimos e contràrios carvare, furcaxai / acerbonai, acradiare 1, apalincionai, arradicare Frases unu tretu mannu custu caminu est unu ma poi si forchidhat in duos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bifurquer Ingresu to bifurcate Ispagnolu bifurcarse Italianu biforcare Tedescu gabeln.

forchidhòne , nm: furchidhone Sinònimos e contràrios furchetone Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu grande fourchette Ingresu carving fork Ispagnolu trinchante Italianu forchettóne Tedescu große Gabel.

forchídhu , nm: forcidhu, fruchidhu, frucidhu, fulcidhu, furchidhu, furcidhu Definitzione sa longària de is primos duos pódhighes apertos istiraos, de punta a punta, nada deosi ca is pódhighes faent coment'e una frochidha; cosa o (pruschetotu) persona pitichedha, frochedhu de lana; su fàere coment'e a frochidha de unu logu inue si passat Sinònimos e contràrios brucitu 1, cimixu / forchidhadura Maneras de nàrrere csn: fàghere forchidhos (nadu de duos) = fàghere a ischiviu, andai a si atobiai ma sentza de si agatai ca is duus anti fatu unu mòri diferenti, moris fadhitus 2. essi dae mesu, tue, chi ses unu forchidhu! ◊ cussu zòvanu est unu forchidhu: no bi at mancu it'e bídere!…◊ de carena est cantu unu forchidhu, ma unu monte de coro e de corazu 3. depimus àere fatu forchidhos, cun babbu, ca no nos semus àpidos Ètimu ltn. furcilla Tradutziones Frantzesu empan Ingresu span Ispagnolu palmo, pizca Italianu spanna Tedescu Spanne.