Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ibbrotàre , vrb: imbrotare, irbrotare, isbrotare Definitzione nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu) Sinònimos e contràrios brionire, brotai*, essire, nàschere Frases dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare 2. sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jaillir, naître Ingresu to gush Ispagnolu brotar Italianu scaturire Tedescu entspringen.

ibbutonàre , vrb: ilbutonare, irbutonare, isbutonare, sbutonai Definitzione bogare is butones de su trau po si ndhe bogare unu bestimentu chi ndhe portat o fintzes solu aperindhodhu; nau de is ogos de su matedu, isparare, bogare cambu nou Sinònimos e contràrios iscanciai | ctr. abbutonai Frases irbutona sa camisa, ca chentza irbutonare no ndh'essit! 2. de s'àlbure de s'amore isbutonada est sa sigunna gema! Tradutziones Frantzesu déboutonner Ingresu to unbutton Ispagnolu desabrochar Italianu sbottonare Tedescu aufknöpfen.

ibentiàre , vrb: ilbentiare, irbentiare, ilventiare, irventiare, isbentiare, isvantiare, isventiare, sbentiai Definitzione coment'e pèrdere bentu, pèrdere fragu, pèrdere sa fortza, s’efetu de s’àrculu (nau de is imbriagos puru), fintzes pigare ària, bentu Sinònimos e contràrios iscoturare, istudinare, scexiai / bentiai, irvalorire, ispaporare / illeriare, irbasolare Frases ti mandho a pistare giarra, gasi ibéntias!◊ una borta dau focu, a sa piatza li fachiant sas bentosas in costazos pro irbentiare ◊ impitat sèmpere ispíritu isventiadu pro cumpònnere sas drogas ◊ tupa s'ampulla de su binu ca sinono si che irbéntiat! ◊ pro lu fàghere isventiare, a s'imbriagu, che l'ant postu fora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'éventer, s'évaporer Ingresu to lose scent (strenght), to evaporate, to fade (away) Ispagnolu evaporarse Italianu svaporare Tedescu ausdunsten, verdunsten, verrauchen.

ibentulài, ibentullàe , vrb: irbentugliai, irbentulare, irbentuliare, irventallai, irventulare, irventulliare, isbentulai, isbentulare, sbentuai Definitzione pigare bentu, tzantzigare o èssere tzantzigau po su bentu, fàere bentu (mòvere che ventàgliu, a iscutuladura) Sinònimos e contràrios bolatzai, scentalliai / abentuai, afantallai, arrostai, imbentulare / iscutulare Frases za irbentúliant, andhendhe in moto, cussos! ◊ za irbentúlias, oe, subra de sa cabertura cun custu bentu! ◊ si pesat custu bentu e comintzat a irbentuliare àrbules e prantones!… 2. intendhendho púligi e preugu is féminas si ndi pesant acamba irventallandu sa fardeta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éventer Ingresu to flutter Ispagnolu orear, abanicarse Italianu sventolare Tedescu schwenken.

iberràre , vrb: ierrae, ierrai, ierrare, ierrari, iverrare Definitzione passare su tempus de s’ierru Sinònimos e contràrios imbierrare, irzerrare Frases iberrabat sa robbedha in su cunzau a cara a sole ◊ ierrastus is crabas in bàsciu ◊ a ierrae si andhat a logu caente, a Campidanu ◊ si agatàt cun su tziu in sartu de Goni po ierrai su bestiàmini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hiverner, hiberner Ingresu to winter Ispagnolu invernar Italianu svernare Tedescu überwintern.

ibregungíre , vrb: ibrigonzire, ibrigungiri, irbirgonzire, irbregungiri, irbregunzire, irbrigonzire, sbregungiri Definitzione bogare in bregúngia, brigare a unu faendhodhu a bregúngia, de ndhe tènnere bregúngia Sinònimos e contràrios abbilgonzare, abbirgonzire, afachilare, atzantarare, ilvilgonzare, rividire Frases ses andhau a irbregunzire sa bidha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir de honte Ingresu to shame Ispagnolu avergonzar, abochornar Italianu svergognare Tedescu beschämen.

idalài, idalàri , vrb: irdalai, isdalare, sdalai Definitzione segare o ispuntare s’ala, is alas, fèrrere a s’ala; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere unu dolore chi no lassat camminare o trebballare Sinònimos e contràrios iderrigari, isalare 2. s'àbbile fit débbile e totu isdalada ◊ soi totu irdalada, soi morendumí! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rogner les ailes Ingresu to clip (wings) Ispagnolu cortar las alas Italianu tarpare le ali Tedescu beschneiden.

idarrocài , vrb: idorrocai, irdorrocai, isdorrocai, sderrocai Definitzione betare o orrúere a terra a isconciadura, nau mescamente de fràigos o àteras cosas mannas Sinònimos e contràrios derrocai, destrui, irfàchere, isciarrocai, isciasciai, isciuchiare, isconciare, isciusciai, torrocai 2. si podit isciri chini est chi nci at isdorrocau cussu sciacu mannu de àcua a mesu de s'arruga? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu démolir Ingresu to dismantle Ispagnolu abatir, derrocar, derribar Italianu diroccare Tedescu niederreißen.

iddoàre , vrb: ildoare, irdoare, irdogare, isdoare, sdogai Definitzione essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru Sinònimos e contràrios cherpai, ildeossare, isdegorare, isteressare Frases mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu! 2. sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever les douves, démolir, écraser Ingresu to smash, to unstave Ispagnolu quitar las duelas, romper, destrozar Italianu sdogare, sfracellare, sfasciare Tedescu die Dauben entfernen von, zertrümmern, zerbrechen.

ideài , vrb: ideare Definitzione cuncordare calecuna cosa in sa mente, pentzare, imbentare calecuna cosa de fàere Sinònimos e contràrios imbentai, immaginai, meledai, penciai, tramesare Frases s’assúconu chi at leatu sa mascaredha bidenne cudha tzerpe non si potet mancu ideare! Tradutziones Frantzesu concevoir, inventer Ingresu to conceive Ispagnolu idear Italianu ideare Tedescu ausdenken.

iderrigàri , vrb: irderrigai, irdirricare, sdarrigai Definitzione fàere a dolore o pònnere dolore mannu a errigos, a s’ischina in su tretu de is errigos Sinònimos e contràrios illumbai, illumbedhare, irrenare, isarrigai, iscrocare 1, isderenare Frases is massaus si funt irderrigaus carrixandu Ètimu ltn. *ex derenare Tradutziones Frantzesu causer mal aux reins Ingresu to weary Ispagnolu doler los riñones desriñonar Italianu direnare Tedescu kreuzlahm machen.

idossinàre , vrb: sdossinai Definitzione bogare o ispicigare is ossos de sa prupa, de sa petza Sinònimos e contràrios desossai, irdossorae, isossare, isprupare Frases su mannale tocat a dh'illadarare, isprupare, idossinare e idogiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désosser Ingresu to bone Ispagnolu deshuesar Italianu disossare Tedescu entbeinen.

ifachilàre , vrb: ifachilliare Definitzione betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn. Sinònimos e contràrios abbirgonzire, afachilare, refaciai Frases su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reprocher, jeter à la figure Ingresu to fling in s.o's face (stg) Ispagnolu reprochar Italianu rinfacciare Tedescu vorhalten.

ifadàre , vrb: infadai, infadare, irfadare, isfadare Definitzione giare istrobbu, ifadu; prnl., pèrdere sa passiéntzia o orròschere po istrobbu forte o a sa sighia Sinònimos e contràrios abbatazare, abbeciare, agenare, annischissai, aporrare, apurrire, ifastizire, impeltinare, imperperiae, innaentare, irfadèschere, ivilire, malifestai, pibincai, pertojare, suberiare Frases benzo a t'infadare si mi podes agatare unu catedhu 2. ndhe so isfadada de fàghere sa teraca! ◊ sos pitzinnos lillos passizat, los zocat, e candho si ndhe irfadat los zuchet a sa tzia ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ su mese at comintzadu faghindhe dies bellas, ma a sa fine si est isfadadu Ètimu spn. enfadar Tradutziones Frantzesu agacer, déranger Ingresu to annoy Ispagnolu fastidiar, molestar Italianu infastidire, importunare, tediare Tedescu belästigen, stören.

ifàghere , vrb: ilfàghere, irfàchere, irfàghere, isàchere, isciàere, isciai (i-scia-i) isfàghere, isfai, issàchere Definitzione isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona Sinònimos e contràrios derrúere, destrui, dirfàchere, idarrocai, isciasciai, isciusciai, isconciare, sciai, solivrinare | ctr. fàchere Frases sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus 2. si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere 3. sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défaire, décomposer Ingresu to undo, to decompose Ispagnolu deshacer Italianu disfare, decompórre, sgretolare, disintegrarsi, dissòlvere Tedescu zerstören, auseinandernehmen, sich zersetzen, zerbröckeln.

ifartàre , vrb: infaltai, infaltare Definitzione betare a ccn. sa neghe de unu dannu, ma fintzes fàere sentire o pàrrere in curpa, fàere coment’e afartau Sinònimos e contràrios acajonare, acriminai, acrupai, acusai, articulai, imputai, incrupai Frases origa surda cumbenit a fai de sa beridadi a boxi inténdia, sa cuscéntzia nosta po no infaltai… (G.Solinas) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu incriminer, inculper Ingresu to indict Ispagnolu acusar Italianu incriminare Tedescu anklagen.

ifasciàre , vrb: ilfascare, irfascare, irfassare, irfiassare, isfasciai, isfasciare, isfassare, isfrasciare, sfasciai Definitzione segare, bogare de pare, fàere a orrugos (fintzes faendho sa cosa a fuliadura, betandho o faendho orrúere a terra) Sinònimos e contràrios abbotinare, arroinare, chimentare, derrocai, dissantarare, iscalabrare, iscempiai, isciarrocai, isciasciai, isciusciai, istrossare, staulai Frases zòbanos che a nois irfassant sa galera! ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ sa tzente si fit irfassanne de su risu ◊ s'élighe est acultzu a ndhe ifasciare: dioi gàrrigu de nie no si fit bidu mai ◊ irdobbandhe a su crastu, a puntos e a minas l'irfiassas ◊ a mie mi at isfrasciadu su tempus! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu démolir, écraser Ingresu to smash Ispagnolu romper, destruir Italianu sfasciare, sfracellare Tedescu zerbrechen, zertrümmern.

ifastizíre , vrb: infastizire Definitzione sentire ifadu Sinònimos e contràrios afastidiai, agenare, ifadare, infasciughie, innaentare 2. unu, infastizidu de sa betzesa, est andhadu a unu méigu pro s'impisedhire Tradutziones Frantzesu s'embêter Ingresu to be vexed Ispagnolu molestarse Italianu infastidirsi Tedescu sich ärgern.

ifaulàre , vrb: infaulai, infaulare, irfaulare Definitzione collonare, bogare fàulas a unu, nàrrere su chi no est; bogare a faulàrgiu, in fàula, giare a bíere chi unu at nau fàulas, chi no est beru su chi at nau Sinònimos e contràrios afaulae / irfaularzare, iscofutare Frases nanca no benit ca s'intendit mali: bollis biri ca nos'infàulat?! ◊ vos ant a pessichire e, irfaulandhe, ant a nàrrere cada zenia de male contra a vois 2. si a sa briga no mi pones mente, tandho infàulas a su presidente! (Pazzola)◊ sas arveghes andhant ognuna a ue cheret, ifaulendhe su díciu chi narat chi sas arveghes istant sèmpere ammuntonadas apare Tradutziones Frantzesu démentir Ingresu to deny Ispagnolu mentir, desenmascarar Italianu sbugiardare Tedescu Lügen strafen.

ifegàre , vrb: irfecare, iscegiai, isfegare, sfegiai Definitzione cambiare su binu a un'àtera carrada po no dhu lassare in sa feghe; isturdire s’imbriaghera, caciare su binu bufau Sinònimos e contràrios ilbarulire, ismarmire, scexiai / bombitai, caciae Frases su binu fit ispetziale e babbu, pustis de l'àere ifegadu, lu poniat in ampullas e carradellos minores ◊ a primos de su mese de nadale ilfegant su binu, sa prima bolta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuver son vin Ingresu to get over one's drunkenness Ispagnolu desollar, dormir el vino (la zorra, el lobo) Italianu smaltire la sbòrnia Tedescu den Rausch ausschlafen.

«« Torra a chircare