Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

atracàre , vrb: atragare, atregare Definitzione su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Sinònimos e contràrios abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Frases sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Tradutziones Frantzesu marcher avec circonspection en s'arrêtant Ingresu to walk cautiously Ispagnolu esconderse, andar con circunspección Italianu nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi Tedescu sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

atràere , vrb: atràghere, atrairi, atràiri Definitzione tirare, acostire una cosa o a ccn. a sèi, acanta, tirare apitzu, nau fintzes de su pràghere de gente o cosa; tirai a ccn. o a ccn. cosa, tènnere assimbígiu Sinònimos e contràrios abbaradhare, atirai / assemizare, assimbigiai Frases dogna criadura atrait a sa Natura 2. custu piciochedhu atrait a su fradi: est lintu e pintu su fradi! ◊ su fizu a su babbu si li atraet ◊ no dhi assimbillat meda, ma gei dh'atrait Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attirer Ingresu to attract Ispagnolu atraer Italianu attrarre Tedescu anziehen.

atraessàre , vrb: atraissare, atravessai, atressai, atrevessai, traessai* Definitzione passare in d-unu logu andhandho de una parte a s’àtera, passandho in mesu; istare in giru; agatare po cumbinatzione o bènnere a betu, acanta; atressai si narat fintzes po cuncordare, fàere o pònnere bene una cosa; fàere unu terrenu (in costera) a traessas, a muros a istúturu Sinònimos e contràrios aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare / atobiai, capitare, cumbinare Maneras de nàrrere csn: ite atraessas? = a ue ses andhendhe?; fai sa cosa candu atressat = candho capitat, si cumbinat de la poder fàghere Frases lugosos siant sos caminos chi atraessant! ◊ pro bídere sa chi addoro dia atraessare su mundhu ◊ sa bidha est atraessata dae s'istradone 2. caminanne faghiat atintzione po no dhi atraessare in mesu de pes pículos de taulitas ◊ cussu cani, si mi atressat, nc'istupat a lestru! ◊ mi est atressau de biri su predi ◊ iscàvuant sa cosa aundi dhus atressat ◊ mi fiat atressau e m'iat nau de andai ◊ a su primu chi mi atressat arropu! ◊ fai chi is dimónius no si atressint ni in terra e ni in mari!◊ candu dhoi est su diàulu atressau, axiu tenis de fai atentzioni!… 3. pintas rosas de aici bèni atressadas chi ispantas 4. s'ortu, ca est in palinzu, l'amus totu atraessadu pro bi fàghere iscras Tradutziones Frantzesu traverser, parcourir Ingresu to run through Ispagnolu atravesar Italianu attraversare, percórrere Tedescu überqueren, durchqueren.

atrafudhài , vrb: atrufudhai Definitzione si narat prus che àteru de su pane chi si ufrat, pesandho, cun su frammentu; nau in cobertantza, ofèndhere, su si annicare, fintzes su crèschere de sa bentre de fémina príngia Sinònimos e contràrios pesai / abbrodhiare, abbruvudhare, acasidhare, amprudhiare, annicare, annozare, pirmare Frases su pani bèni axedu postu in su forru si ndi atrufudhat 2. cussa piciochedha at fatu a usu de figu arrapallina: a úndixi annus fiat giai cumentzendi a atrufudhai! ◊ apu cenau pagu in s'ora e portu sa brenti atrufudhada (A.Garau)◊ sa pasta est bella axera e atrufudhada ◊ sa giovunedha benit ingannada e abarrada est atrufudhada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gonfler Ingresu to inflate Ispagnolu hinchar Italianu gonfiare Tedescu aufblasen.

atragàre 1 , vrb Definitzione giare tragu, amargori, dispraxeres mannos Sinònimos e contràrios afligire, contribbulai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affliger Ingresu to afflict Ispagnolu afligir Italianu afflíggere Tedescu betrüben.

atraghentàre , vrb: atreghentare, atrigantare, atrighentare Definitzione treulare su trigu; fàere moida deasi a meda de fàere a tímere, fintzes tímere ebbia; pigare a cropos Sinònimos e contràrios assuconare, aterrai, aterrighinare / catigare, mazare, perseghire, surrai 2. upas umanas atrigantadas de s'assuconu si chircant in miniera ◊ lampos e tronos atreghentant e acorant su pastoredhu ◊ si ch'est morta atreghentada a sa vista de cussos animales ◊ est a boghes atreghentendhe sa zente in sa carrela 3. sos carabbineris l'ant atreghentadu a interrogatórios, li cheriant fàghere atrogare su chi no aiat fatu ◊ cuss'àlvure onzi travuntana l'atrighentat, la tríulat ◊ s'ierru fritu at atrigantadu sos casidhos (T.Solinas)◊ pro cussa mancànscia mi li so atraghentadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu effarer, effrayer Ingresu to dismay Ispagnolu espantar Italianu sgomentare Tedescu bestürzen.

atramudài, atramudàre , vrb: tramudai* Definitzione cambiare bestimentu, logu, cunditziones Sinònimos e contràrios cambiai, mudai, stramudai / trubare 2. che ant atramudau su bestiàmine a un'àtera cussorja Tradutziones Frantzesu changer Ingresu to change Ispagnolu cambiar Italianu cambiare Tedescu wechseln.

atrapidàre , vrb Definitzione tocare, istare a su toca toca cun is manos Sinònimos e contràrios ammanucai, apalpuzare, aparpidare, aplopodhare Frases su prídiru ne bogat sos botighedhos de s'ozusantu, che abbuzat su pódhighe mannu a intro e dhi sinnat sos chizos e sighit a atrapidare in cussos tretos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu palper Ingresu to pat Ispagnolu manosear Italianu palpeggiare Tedescu befühlen.

atrasetàre , vrb: atresetare Sinònimos e contràrios ammaticorgiare, malatratai Frases tropu, tropu bos ant atrasetadu custos deunzos a pantza piena!… Tradutziones Frantzesu mortifier, maltraiter Ingresu to mortify, to maltreat Ispagnolu mortificar, maltratar Italianu mortificare, maltrattare Tedescu beschämen, mißhandeln.

atrassài, atrassàre , vrb Definitzione tirare a longas, lassare istare a un'àteru tempus Sinònimos e contràrios cambare, crastinare, pellongare Maneras de nàrrere csn: dépidos, contos atrassados, atrassaus = betzos, lassados chentza pagados, chentza fatos de meda; atrassaisí de dépidus = barriàresi de dépidos, pònnere dépidos a meda Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu renvoyer, différer Ingresu to play for time Ispagnolu atrasar Italianu differire, temporeggiare Tedescu aufschieben, zaudern.

atratàre , vrb Definitzione pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau Sinònimos e contràrios arrastai, atrataritzare, orminare, ormizare, trateare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu suivre à la trace Ingresu to follow in s.o.'s tracks Ispagnolu rastrear Italianu cercare seguendo le tràcce Tedescu jds. Spur verfolgen.

atratzài , vrb: atressai 1, atretzare Definitzione frunire de ainas, de ferramentas, de cosas chi serbint / atratzai ccn. cosa = ammanitzare, cumbinare, ordiminzare Sinònimos e contràrios achipagiai, fornire 2. tanti est nudha su chi as atratzau cun is ideas macas!… Tradutziones Frantzesu équiper, outiller Ingresu to equip Ispagnolu equipar Italianu attrezzare Tedescu einrichten.

atraucàre , vrb Definitzione fàere o lassare ammammalucaos, coment'e atontaos, chentza cumprèndhere, fintzes ingannare, no arregodare is cosas o àteru Sinònimos e contràrios abbalaucare, abbelare, abbengare, abbentai, abberelare, asturdire, atolondrai, atontonare, ispantai, scilibriri, stolondrai Frases tue sighis a ti atraucare s'ànima chirchendhe veridades a su bentu! Ètimu spn. trabucar Tradutziones Frantzesu abasourdir, ébahir Ingresu to amaze Ispagnolu asombrar, pasmar Italianu sbalordire Tedescu bestürzen.

atraudhàe , vrb Definitzione su si calare coment'e istrecandhosi, po orruta o cropu Tradutziones Frantzesu s'affaisser Ingresu to upset oneself Ispagnolu desplomarse Italianu accasciarsi Tedescu zusammenbrechen.

atreculàre , vrb Definitzione pigare a befa Sinònimos e contràrios atrecare Tradutziones Frantzesu bafouer, railler Ingresu to mock Ispagnolu mofar Italianu beffare Tedescu verspotten.

atremenài, atremenàre, atremenàri , vrb: atreminai Definitzione pònnere trèmenes, làcanas, èssere a làcana o trèmini in mesu / atremenari a ccn. = fàgherelu istare in càncaros suos, in límites suos, in su sou Sinònimos e contràrios alindare, allacanai 1, allimidai, aorare Frases cussa tanca atreminàt cun sa terra mia ◊ sa bíngia est atreminara cun s’arriu Tradutziones Frantzesu confiner Ingresu to confine Ispagnolu delimitar Italianu limitare, confinare Tedescu begrenzen.

atrempinàre , vrb Definitzione fàere su trémpinu, su tostorrudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piquer Ingresu to offend Ispagnolu picarse, empeñarse Italianu impermalosire Tedescu sich kränken.

atrepillài , vrb: atropegliai, atropegliare, atropelliai, atropelliare, atropigliai, atropillare, atropogliare, atrupegliare, atrupelliai, tripogliare Definitzione betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu Sinònimos e contràrios agiolotare, scambillai, stragamullai, trumbugliai, trumentai / atrobodhare, imbogiare, intrebedhai, trabojare, trobodhicai, trobullai | ctr. assebiai Frases tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas 2. tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus 3. Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí Ètimu spn. atropellar Tradutziones Frantzesu bouleverser Ingresu to upset Ispagnolu desarreglar, atropellar Italianu scompigliare, sconvòlgere Tedescu durcheinander bringen.

atrevíre, atrevíri , vrb: atrivire, atriviri Definitzione tènnere su coràgiu, pigare s’alidantza de fàere ccn. cosa difícile, cun arriscu; betare is manos apitzu po iscúdere, fàere gherra a unu Sinònimos e contràrios acèrriri, afrontí, aprontai 1, arriscai, infíere, isprontiri, tramesare | ctr. timire Frases a custa averténtzia mi atrivu ca gei iscís chi tengu sustàntzia ◊ no ti atrivas a tocare cussa criadura ca mi ponzo in mesu deo! ◊ su margiani si est atreviu candu in is brebeis mancaiant su meri e is canis! ◊ po s’arrespetu chi teniat a su meri, Barore no si fut atriviu a dhi nai ca no 2. unu pópulu s'at a atriviri a un'àteru pópulu, unu regnu contras de un'àteru ◊ si fuant atrivius contras de issu, dh'iant bogau a foras ◊ ant a benni in mesu de bosatrus e s'ant a atriviri coment'e canis Ètimu ctl. atrevir-se Tradutziones Frantzesu oser Ingresu to dare Ispagnolu atreverse Italianu osare, azzardarsi Tedescu wagen, sich erkühnen.

atribuntzíre , vrb Definitzione fàere totu a tzirbisas Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrascillonai, aggrunciare, apigiare, arruntzai, atavellai, frongire, granculai, ingrincipire | ctr. istirai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plier, chiffonner Ingresu to crumple Ispagnolu arrugar, chafar Italianu piegare, gualcire Tedescu falten, zerknittern.

«« Torra a chircare