A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbessiàda , nf Definitzione su abbessiare, su giare su bessu, forma, cumenciare sa cosa, faendhodha; fintzes su giare una regulada a su fàere, a su cumportamentu, a manera de èssere a bessu giustu Sinònimos e contràrios arragnada, oridura, sbotzu, trassa / regulada Frases de peràulas no ndh'ischint: a su limbazu li dant un'abbessiada e toca chi est fatu!… 2. su pisedhu s'at dadu un'abbessiada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébauche Ingresu sketch Ispagnolu esbozo, arranque Italianu abbòzzo Tedescu Entwurf.

abbessiàdu , pps, agt, nm Definitzione de abbessiare 3. s'abbessiadu e s'assabiadu umpare ant sempre manigadu.

abbessiàre , vrb Definitzione fàere una cosa a sa bona, comente si arrennescet, su dha cumenciare; incarrerare a unu giaendhodhi s'educatzione / abbéssiadi! = dàedi una regulada, currèzedi! Sinònimos e contràrios orire / annestrare, arragnare Frases ojos istracos… lantados dae su fadu, abbàidant fitu fitu sa sinza de su bachidhu, abbéssiant disizos in brajas de foghile (G.Orgolesu)◊ sa lughe abbéssiat su surcu de sa bonora 2. ses delisciosa zona fentomada: paret chi sa natura abbessiada si siat pro ti fàghere a impignu! (A.Serra)◊ cussu est giòvanu abbessiadu ◊ su chi si abbéssiat no dispréssiat Tradutziones Frantzesu esquisser, ébaucher Ingresu to sketch Ispagnolu esbozar Italianu abbozzare Tedescu entwerfen.

abbéssiu , nm Definitzione su abbessiare, ma fintzes su èssere abbessiaos, capacidade de fàere / èssere de bonu o de malu a. = de bona o de mala volontade pro dare una manu de azudu a s'àteru Frases fit una fémina calbada e pro cantu de malu abbéssiu ischiat comente cuntruire sa mere (G.Angeli) Ètimu srd.

abbète, abbèti , nm: abbetu Definitzione genia de mata manna chi faet mescamente in is montes artos, bona po linna de òpera; in Sardigna, prus che àteru una calidade Terminologia iscientìfica mtm, lno, abies alba Tradutziones Frantzesu sapin Ingresu fir Ispagnolu abeto Italianu abéte Tedescu Tanne.

abbétia , nf, nm: abbétiu, bétia Definitzione su istare abbetiandho, repicandho, sighindho a nàrrere una cosa mancari s'àteru niat chi nono o un'àtera cosa; su naturale de s'abbetiosu Sinònimos e contràrios aputa, arraghèscia, arrepedhu, bicàcara, condierra, contumàcia, ghirta, profídia, reota, repitida, rochella, tostorrímine, tricata / abbogu / certu Frases fiat nàscia un'abbétia tra issus po sciri chini fut su prus importanti ◊ sciat arrespundi a is abbétias de is Giudeus ◊ Pàulu iat fatu nasci un'abbétia manna tra is Fariseus e is Sadduceus (Atus)◊ totus, a s'abbétiu, allutànt is origas ◊ no fiat cumbintu de su chi dhi at nau e at sighiu s'abbétiu 2. sa libbertadi permitit a Pinóchiu de fai is contus cun is isbàglius, cun sa disubbidiéntzia, cun s'abbétia ◊ iat pigau s'abbétiu de narri ca fiat de aici Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obstination, prise de bec Ingresu obstinacy, squabble Ispagnolu testarudez, terquedad Italianu caparbietà, ostinazióne, battibécco Tedescu Starrköpfigkeit, Wortstreit.

abbetiàdu , pps, agt Definitzione de abbetiare; coment'e agt. fintzes in su sensu fastidiau, infrascau 2. sa zente si est posta a ríere e su presidente abbetiadu at sonadu sa campanedha pro la fàghere callare.

abbetiàe, abbetiài, abbetiàre, abbetiàri , vrb: betiare, vetiare Definitzione arrespòndhere, foedhare ancora arrespondhendho contras a su chi narat s'àteru, sighire a foedhare torrandho a nàrrere sa cosa giai nada; prnl., pigaresidha a bétia, annervare Sinònimos e contràrios aconchizare, acorrochinare, arrebbecae, atoliai, briare, certai, profidiai, reotare, rempicare, tencinare, tostoinare / achibberare, acroconai, collobbiare, contierrare, inchibberare, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases dh'iat abbetiau: No, tui no mi as a isciacuai mai is peis! ◊ faint unu fillu unu fillastu e nemus porit abbetiai! ◊ no po abbetiai, ma cussus fiant malloredhus, no cruguxonis! ◊ cudhu Fulanu fadiat de sangunau "Marongio" e dèu a abbetiai: "Marongiu!" ◊ su mere de sa tanca abbétiat pro no lia tzèdere, ca cheret cussa puru ◊ e cudha a narri carei, abbetiendu torra: No dhu est! ◊ abbetiendi, sighiant a tzerriai "cafei" cudha cosa chi cafei no fiat ◊ sa filla abbetiàt, ma su babbu no dha creiat etotu 2. abbetiaus chi candu si fuedhant e s'iscriint duas línguas, sunt duas culturas chi si agatant faci apari ◊ ti bollu biri abbetiendidhu in faci! Tradutziones Frantzesu s'obstiner, s'entêter, objecter Ingresu to obstinate, to object Ispagnolu empeñarse, reñir Italianu incaponire, replicare, obiettare, altercare Tedescu streiten, sich versteifen, einwenden.

abbetiaxólu , agt Definitzione chi costumat a abbetiare, chi si arrennegat cun facilidade Sinònimos e contràrios abbetiosu, arrennegaditu Ètimu srd.

abbetiosidàde , nf Definitzione su èssere abbetiosu Sinònimos e contràrios tostorrímine, tostorrudéntzia.

abbetiósu , agt, nm: abetiosu, betiosu Definitzione chi abbétiat, chi intrat in bétia a puntíllia, chi bolet fàere méngius de is àteros; chi o chie arrespondhet a prepoténtzia, faet s'atzudu, no iscurtat s'àteru Sinònimos e contràrios acucosu, aputajolu, corriatu, legosu, perraliosu, pertiassu, pistilosu, puntigliosu, rebbéchinu, testarrudu / ogrianu 2. Micheli abbetiosu, lassa s'abbetiai! ◊ cussu est prus abbetiosu de su burricu! ◊ tui ca ses abbetiosu non ponis in menti Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obstiné, envieux Ingresu stubborn, envious Ispagnolu terco, puntilloso Italianu capàrbio, puntiglióso, polèmico Tedescu starrköpfig, eigensinnig.

abbétiu abbétia

abbetòne , agt: betone Definitzione chi est mannu meda Sinònimos e contràrios bete, beterone* Frases faiat arrolliare sos sordaos in su cúcuru mannu a cara a sa tzitade po fàere crèere ca su suu fut abbetone esértzitu (C.Frau)◊ est un'abbetone de fémina.

abbétu abbète

abbetuàdu , pps, agt Definitzione de abbetuare; chi tenet o at fatu s'abbitúdine a calecuna cosa Sinònimos e contràrios avesu, avesau 2. po m'iscúdere in palcu no mi pisto ca tantu già so meda abbetuadu ◊ abbetuadu già ses a ndhe dare: no ses abbetuadu a ndhe retzire! (Mura)◊ cussus non funt abbituaus a camminai a pei ◊ su chi abbetuadu est a pedire no bi torrat piús a trabagliare (Sozu).

abbetuàre , vrb: abbituai, abbituare Definitzione pònnere un'abbitúdine Sinònimos e contràrios abesare, acomunai, acostumai, arranguai, imbisciare, ingustai | ctr. disabesare, disacostumai, irbitzare Frases daghi mi fia abbetuadu, fintzas deo partitzipaia a cussas búglias e leadas in ziru ◊ is crabas dhas ant abbituadas a si arregolli me in su corratzu e a unas a unas nci mucant totus a ingui ◊ comente mi abbituei a s'iscuru e a su filighedhu de lughe chi nos poniat fatu comintzei a distínghere umbras ◊ po Billori su bestiolu fiat cument'e unu tzerachedhu, ca dh’iat abbituau a bandai a solu a bidba Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu habituer, accoutumer Ingresu to accustom Ispagnolu acostumbrarse, habituarse Italianu abituare, assuefare Tedescu gewöhnen.

abbevelàdu , pps, agt Definitzione de abbevelare; chi est coment'e incantau, meravigliau Sinònimos e contràrios abbereladu, allampainadu, ammeravizadu, sustu 1 2. a murru a chelu abbeveladu e pistu su matzone ch'ingullit su caràsciu ◊ una còndoma de fizos a rodeu godiant ascurtendhe abbevelados ◊ iscrico e ti lu bido acucacuca, abbeveladu: Ite as allutu?!

abbevelàre , vrb Definitzione coment'e incantare (fintzes po no cumprèndhere) Sinònimos e contràrios abbalaucare, abberelare.

abbévelu , nm Sinònimos e contràrios abberelu, incantu Ètimu srd.

abbía , prep: abbias, avia Definitzione a bia a = a cara a…, a bia de…, fache a… / èssere abbia a carrela = abbertu in campu, de unu totu Sinònimos e contràrios cada 1 Frases sos coros nostros sunt abbia a su Segnore ◊ sunt annenne abbias de sa domo ◊ isse si movet abbia de s'intrada e deo sigo ifatu ◊ benide a dresta, abbia de sa riba cun nois a su passu ue podet andhare zente bia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vers Ingresu towards Ispagnolu hacia Italianu vèrso Tedescu gegen, nach.