ifàche , nm, avb: infache, infaci, unfaci Definizione in fache, in cara, sa parte de ananti de una cosa, sa parte chi si presentat ananti, a face / a s’i. = a su contràriu, a s’àtera parti; dare ifache = fàghere impédumu, cuare Sinonimi e contrari imbesce Frasi sa cusséntzia nostra càmbiat a s'infache: prus est píchida e prus sos pilos sunt biancos ◊ no bortes s’imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su domínigu in bidha assimbillat a s'infaci e a s'imbressi a is àteras diis de intru de cida ◊ sa posta fit a caminu de furcaduras, a s'infache de sa bidha Etimo srd.
ifachétu , nm Definizione pelea, múngia, sacrifíciu mannu Sinonimi e contrari cadha, ifraschédhiu Frasi cantu istat dies e dies fiochendhe, su nie impedit meda e fena si intrat abba a su terrinu pro sos pastores est un'ifachetu mannu ◊ s'ifachetu chi b'at chélfidu a li pònnere apostu sos pilos… no mi ndhe chelzo mancu ammentare! (S.Saba)
ifachilàre , vrb: ifachilliare Definizione
betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn.
Sinonimi e contrari
abbirgonzire,
afachilare,
refaciai
Frasi
su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reprocher,
jeter à la figure
Inglese
to fling in s.o's face (stg)
Spagnolo
reprochar
Italiano
rinfacciare
Tedesco
vorhalten.
ifachilíre , vrb Sinonimi e contrari abbirgonzire, afachilare, ifachilare Frasi babbu mi tiat a àere ifachilidu si aio nadu chi no bi fio bonu.
ifachilliadòre , agt, nm Definizione chi o chie ifachílliat Etimo srd.
ifachilliadúra , nf Definizione su ifachilliare Sinonimi e contrari ifachílliu Etimo srd.
ifachilliàre ifachilàre
ifachilliàu , pps, agt Definizione de ifachilliare Sinonimi e contrari abbirgonzadu, afachiladu.
ifachílliu , nm Definizione
su afachilare, totu su chi si narat brigandho e faendho a bregúngia a unu
Sinonimi e contrari
ifachilliadura,
isvàpiu
Frasi
chi nemos apet de si ndhe rídere, de tene, e ne de ti fàchere ifachíllios! ◊ custu no l'at pótiu bajulare e rispondhet a tostu a s'ifachílliu de su maridu ◊ a cussos ifachíllios li rispondhet: Aggai s'isposu tuo est mezus de su meu?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproof
Spagnolo
reproche
Italiano
rinfàccio,
rimpròvero
Tedesco
Vorwurf.
ifaciàdu , agt: ilfaciadu, isfaciadu Definizione chi no sentit bregúngia, chi narat o faet a face manna, chentza bregúngia e ne duritu fintzes candho no deghet o no si tenet arrexone / faedhare o fàghere a s’isfaciada = a fatza manna, no solu chentza birgonza ma fintzas cun pretesas de àere resone Sinonimi e contrari assudu, caricotu, discaradu, facianu, ifaciu, malacara | ctr. bergungiosu, cocode, gavardu 2. lu cheria ischire de calesisiat manera e a s'ilfaciada lu preguntei.
ifacíu , agt: ifatziu,
irfatzidu,
irfatziu,
isfaciu,
isfatzidu,
isfatzitu,
sfaciu Definizione
chi no sentit bregúngia, chi portat face de sola / fai a sa isfacia = chentza birgonza peruna, comente faghent sos irfatzidos
Sinonimi e contrari
assudu,
carietadu,
caricotu,
discaradu,
facianu,
faciudu,
ifaciadu,
improntiu,
isciacibiu,
malacara,
trempista
| ctr.
bergungiosu,
gavardu
Frasi
custos pisedhos sunt isfatzidos e no timent nudha ◊ s'irfatzida l'avastat, si lu basat e li narat: So essida a ti topare
2.
genti totu presumimentu, cussus bivint a sa isfacia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effronté
Inglese
saucy
Spagnolo
descarado
Italiano
sfacciato
Tedesco
frech.
ifadàdu , pps, agt: ifatau,
irfadau,
isfadadu Definizione
de ifadare; chi sentit ifadu, chi at pérdiu sa passiéntzia po cosa o gente chi istrobbat / èssere ifadau che petza púdia = no ndhe pòdere prus, ifadadu a s’úrtimu etzessu
Sinonimi e contrari
infastidiau
2.
de sos càntigos e sonos no bi podiant drommire, sentza mai la finire fint fintzas isfadadas ◊ unu leperedhu ndhe istupat dai sa chijura isfadadu dae sa passera chimentosa de tota cudha zente ◊ ndhe so irfadau
Traduzioni
Francese
fâché
Inglese
annoyed
Spagnolo
fastidiado,
enfadado
Italiano
infastidito,
seccato
Tedesco
verärgert,
gereizt.
ifadàre , vrb: infadai,
infadare,
irfadare,
isfadare Definizione
giare istrobbu, ifadu; prnl., pèrdere sa passiéntzia o orròschere po istrobbu forte o a sa sighia
Sinonimi e contrari
abbatazare,
abbeciare,
agenare,
annischissai,
aporrare,
apurrire,
ifastizire,
impeltinare,
imperperiae,
innaentare,
irfadèschere,
ivilire,
malifestai,
pibincai,
pertojare,
suberiare
Frasi
benzo a t'infadare si mi podes agatare unu catedhu
2.
ndhe so isfadada de fàghere sa teraca! ◊ sos pitzinnos lillos passizat, los zocat, e candho si ndhe irfadat los zuchet a sa tzia ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ su mese at comintzadu faghindhe dies bellas, ma a sa fine si est isfadadu
Etimo
spn.
enfadar
Traduzioni
Francese
agacer,
déranger
Inglese
to annoy
Spagnolo
fastidiar,
molestar
Italiano
infastidire,
importunare,
tediare
Tedesco
belästigen,
stören.
ifadàre 1 , vrb Definizione isciusciare o isconciare su fadamentu Sinonimi e contrari | ctr. fadai Frasi sas fadas ifadesint cudhu crabolu nendhe "Ancu torres su chi fist!" Etimo srd.
ifadósu , agt: infadosu,
irfadosu,
isfadosu Definizione
chi giaet o chi dhue at ifadu, chi est unu segamentu, chi annischitzat
Sinonimi e contrari
addeleadu,
agghegiosu,
apigonau,
atzegatzioneri,
genosu,
imbeléschidu,
infinitziosu,
ispaborzosu,
isvilidu,
malostiosu,
pibigosu,
pibincosu,
sciringosu,
sportinitzu,
tzacarredhu
/
cdh. ribélviu
| ctr.
discanciosu,
ispelegosu
Frasi
cussos sunt una letranca irfadosa e chin issos no si podet tucare a ube si cheret ◊ no bi at babbautzu prus ifadosu de sa musca ◊ bi at triballos chi no sunt peleosos ma ifadosos
Etimo
spn.
enfadoso
Traduzioni
Francese
ennuyeux,
impertinent
Inglese
annoying,
cheeky
Spagnolo
pesado
Italiano
fastidióso,
tedióso,
impertinènte,
seccante
Tedesco
lästig,
frech,
unangenehm.
ifàdu , nm: infadu,
infaru,
irfadu,
isfadu Definizione
totu su chi podet èssere de istrobbu, o chi orroschet, o chi provat sa passiéntzia, faet pèrdere tempus fintzes si no est cosa grave
Sinonimi e contrari
ammóniu,
gena,
ifadamentu,
ifestu,
impelegu,
impéltinu,
imperpériu,
innaentu,
inzerra,
istéculu,
lassamistai,
nischitzu,
pibinca,
pertoja
Modi di dire
csn:
dare i.; leàresi s'i. de… = pigaisí s'istentu de fai cosa mala a fai mancai pagu trabballosa
Frasi
Sardos, si no bos servit de infadu, dia cherrer cantare una cantone (Cubeddu)◊ sos músculos sunt saboridos, ma bi at ifadu a los innetiare ◊ a collire olia de terra bi at prus ifadu chi no pelea ◊ ma daet ifadu, mih, sa musca!
Etimo
spn.
enfado
Traduzioni
Francese
gêne,
ennui
Inglese
bother
Spagnolo
molestia
Italiano
fastìdio,
tèdio,
molèstia,
seccatura
Tedesco
Verdruß,
Belästigung,
Langeweile.
ifàghere , vrb: ilfàghere,
irfàchere,
irfàghere,
isàchere,
isciàere,
isciai (i-scia-i)
isfàghere,
isfai,
issàchere Definizione
isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona
Sinonimi e contrari
derrúere,
destrui,
dirfàchere,
idarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
isconciare,
sciai,
solivrinare
| ctr.
fàchere
Frasi
sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus
2.
si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere
3.
sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaire,
décomposer
Inglese
to undo,
to decompose
Spagnolo
deshacer
Italiano
disfare,
decompórre,
sgretolare,
disintegrarsi,
dissòlvere
Tedesco
zerstören,
auseinandernehmen,
sich zersetzen,
zerbröckeln.
ifagonàre , vrb: irfagonare Definizione bogare, pigare, iscarrigare de is vogones (prus che àteru nau in su sensu de iscarrigare o bogare cosa meda).
ifaidórgiu , nm Definizione tretu, logu, inue si ammuntonat sa cosa de illimpiare po dh’arregòllere (es. sa castàngia po ndhe dha bogare de s’ischissone, candho si ndhe betat a iscudidura) Etimo srd.
ifainàdu , pps, agt: ilfainadu,
irfaghinau,
irfainadu,
isfainadu,
isfainau,
sfainau Definizione
de ifainare; nau de ccn., chi est chentza fàere faina, chentza impreu; chi est in giru, a ue bolet andhare, a s’afaiu
Sinonimi e contrari
arreulau,
bacamundhu,
disabbutu,
faghineri,
ilfatziennadu,
mandronàciu,
perduleu,
praitzosu
/
disimperau,
sprainau
| ctr.
afainadu,
impitzadu
2.
custu manzanu fint in piata, sétidos in sa pedríscia de sos ilfainados ◊ l'incantat su ciaulellu de sa zente isfainada ◊ sa pisedhina s'istràviat fatendhe tzocare de su risu sos isfainados ◊ unos cantos irfainados si sunt acurtos apare e ant fatu bardana
3.
ifainadu, fit atraessendhe una tanca a candho che bidet unu pastore ◊ sos fizos sunt totu irfaghinaos che puzones de prédiche
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
inactif
Inglese
idle
Spagnolo
inactivo
Italiano
inoperóso
Tedesco
untätig.