A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ifàche , nm, avb: infache, infaci, unfaci Definitzione in fache, in cara, sa parte de ananti de una cosa, sa parte chi si presentat ananti, a face / a s’i. = a su contràriu, a s’àtera parti; dare ifache = fàghere impédumu, cuare Sinònimos e contràrios imbesce Frases sa cusséntzia nostra càmbiat a s'infache: prus est píchida e prus sos pilos sunt biancos ◊ no bortes s’imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su domínigu in bidha assimbillat a s'infaci e a s'imbressi a is àteras diis de intru de cida ◊ sa posta fit a caminu de furcaduras, a s'infache de sa bidha Ètimu srd.

ifachétu , nm Definitzione pelea, múngia, sacrifíciu mannu Sinònimos e contràrios cadha, ifraschédhiu Frases cantu istat dies e dies fiochendhe, su nie impedit meda e fena si intrat abba a su terrinu pro sos pastores est un'ifachetu mannu ◊ s'ifachetu chi b'at chélfidu a li pònnere apostu sos pilos… no mi ndhe chelzo mancu ammentare! (S.Saba)

ifachilàre , vrb: ifachilliare Definitzione betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn. Sinònimos e contràrios abbirgonzire, afachilare, refaciai Frases su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reprocher, jeter à la figure Ingresu to fling in s.o's face (stg) Ispagnolu reprochar Italianu rinfacciare Tedescu vorhalten.

ifachilíre , vrb Sinònimos e contràrios abbirgonzire, afachilare, ifachilare Frases babbu mi tiat a àere ifachilidu si aio nadu chi no bi fio bonu.

ifachilliadòre , agt, nm Definitzione chi o chie ifachílliat Ètimu srd.

ifachilliadúra , nf Definitzione su ifachilliare Sinònimos e contràrios ifachílliu Ètimu srd.

ifachilliàre ifachilàre

ifachilliàu , pps, agt Definitzione de ifachilliare Sinònimos e contràrios abbirgonzadu, afachiladu.

ifachílliu , nm Definitzione su afachilare, totu su chi si narat brigandho e faendho a bregúngia a unu Sinònimos e contràrios ifachilliadura, isvàpiu Frases chi nemos apet de si ndhe rídere, de tene, e ne de ti fàchere ifachíllios! ◊ custu no l'at pótiu bajulare e rispondhet a tostu a s'ifachílliu de su maridu ◊ a cussos ifachíllios li rispondhet: Aggai s'isposu tuo est mezus de su meu?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reproche Ingresu reproof Ispagnolu reproche Italianu rinfàccio, rimpròvero Tedescu Vorwurf.

ifaciàdu , agt: ilfaciadu, isfaciadu Definitzione chi no sentit bregúngia, chi narat o faet a face manna, chentza bregúngia e ne duritu fintzes candho no deghet o no si tenet arrexone / faedhare o fàghere a s’isfaciada = a fatza manna, no solu chentza birgonza ma fintzas cun pretesas de àere resone Sinònimos e contràrios assudu, caricotu, discaradu, facianu, ifaciu, malacara | ctr. bergungiosu, cocode, gavardu 2. lu cheria ischire de calesisiat manera e a s'ilfaciada lu preguntei.

ifacíu , agt: ifatziu, irfatzidu, irfatziu, isfaciu, isfatzidu, isfatzitu, sfaciu Definitzione chi no sentit bregúngia, chi portat face de sola / fai a sa isfacia = chentza birgonza peruna, comente faghent sos irfatzidos Sinònimos e contràrios assudu, carietadu, caricotu, discaradu, facianu, faciudu, ifaciadu, improntiu, isciacibiu, malacara, trempista | ctr. bergungiosu, gavardu Frases custos pisedhos sunt isfatzidos e no timent nudha ◊ s'irfatzida l'avastat, si lu basat e li narat: So essida a ti topare 2. genti totu presumimentu, cussus bivint a sa isfacia! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu effronté Ingresu saucy Ispagnolu descarado Italianu sfacciato Tedescu frech.

ifadàdu , pps, agt: ifatau, irfadau, isfadadu Definitzione de ifadare; chi sentit ifadu, chi at pérdiu sa passiéntzia po cosa o gente chi istrobbat / èssere ifadau che petza púdia = no ndhe pòdere prus, ifadadu a s’úrtimu etzessu Sinònimos e contràrios infastidiau 2. de sos càntigos e sonos no bi podiant drommire, sentza mai la finire fint fintzas isfadadas ◊ unu leperedhu ndhe istupat dai sa chijura isfadadu dae sa passera chimentosa de tota cudha zente ◊ ndhe so irfadau Tradutziones Frantzesu fâché Ingresu annoyed Ispagnolu fastidiado, enfadado Italianu infastidito, seccato Tedescu verärgert, gereizt.

ifadàre , vrb: infadai, infadare, irfadare, isfadare Definitzione giare istrobbu, ifadu; prnl., pèrdere sa passiéntzia o orròschere po istrobbu forte o a sa sighia Sinònimos e contràrios abbatazare, abbeciare, agenare, annischissai, aporrare, apurrire, ifastizire, impeltinare, imperperiae, innaentare, irfadèschere, ivilire, malifestai, pibincai, pertojare, suberiare Frases benzo a t'infadare si mi podes agatare unu catedhu 2. ndhe so isfadada de fàghere sa teraca! ◊ sos pitzinnos lillos passizat, los zocat, e candho si ndhe irfadat los zuchet a sa tzia ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ su mese at comintzadu faghindhe dies bellas, ma a sa fine si est isfadadu Ètimu spn. enfadar Tradutziones Frantzesu agacer, déranger Ingresu to annoy Ispagnolu fastidiar, molestar Italianu infastidire, importunare, tediare Tedescu belästigen, stören.

ifadàre 1 , vrb Definitzione isciusciare o isconciare su fadamentu Sinònimos e contràrios | ctr. fadai Frases sas fadas ifadesint cudhu crabolu nendhe "Ancu torres su chi fist!" Ètimu srd.

ifadósu , agt: infadosu, irfadosu, isfadosu Definitzione chi giaet o chi dhue at ifadu, chi est unu segamentu, chi annischitzat Sinònimos e contràrios addeleadu, agghegiosu, apigonau, atzegatzioneri, genosu, imbeléschidu, infinitziosu, ispaborzosu, isvilidu, malostiosu, pibigosu, pibincosu, sciringosu, sportinitzu, tzacarredhu / cdh. ribélviu | ctr. discanciosu, ispelegosu Frases cussos sunt una letranca irfadosa e chin issos no si podet tucare a ube si cheret ◊ no bi at babbautzu prus ifadosu de sa musca ◊ bi at triballos chi no sunt peleosos ma ifadosos Ètimu spn. enfadoso Tradutziones Frantzesu ennuyeux, impertinent Ingresu annoying, cheeky Ispagnolu pesado Italianu fastidióso, tedióso, impertinènte, seccante Tedescu lästig, frech, unangenehm.

ifàdu , nm: infadu, infaru, irfadu, isfadu Definitzione totu su chi podet èssere de istrobbu, o chi orroschet, o chi provat sa passiéntzia, faet pèrdere tempus fintzes si no est cosa grave Sinònimos e contràrios ammóniu, gena, ifadamentu, ifestu, impelegu, impéltinu, imperpériu, innaentu, inzerra, istéculu, lassamistai, nischitzu, pibinca, pertoja Maneras de nàrrere csn: dare i.; leàresi s'i. de… = pigaisí s'istentu de fai cosa mala a fai mancai pagu trabballosa Frases Sardos, si no bos servit de infadu, dia cherrer cantare una cantone (Cubeddu)◊ sos músculos sunt saboridos, ma bi at ifadu a los innetiare ◊ a collire olia de terra bi at prus ifadu chi no pelea ◊ ma daet ifadu, mih, sa musca! Ètimu spn. enfado Tradutziones Frantzesu gêne, ennui Ingresu bother Ispagnolu molestia Italianu fastìdio, tèdio, molèstia, seccatura Tedescu Verdruß, Belästigung, Langeweile.

ifàghere , vrb: ilfàghere, irfàchere, irfàghere, isàchere, isciàere, isciai (i-scia-i) isfàghere, isfai, issàchere Definitzione isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona Sinònimos e contràrios derrúere, destrui, dirfàchere, idarrocai, isciasciai, isciusciai, isconciare, sciai, solivrinare | ctr. fàchere Frases sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus 2. si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere 3. sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défaire, décomposer Ingresu to undo, to decompose Ispagnolu deshacer Italianu disfare, decompórre, sgretolare, disintegrarsi, dissòlvere Tedescu zerstören, auseinandernehmen, sich zersetzen, zerbröckeln.

ifagonàre , vrb: irfagonare Definitzione bogare, pigare, iscarrigare de is vogones (prus che àteru nau in su sensu de iscarrigare o bogare cosa meda).

ifaidórgiu , nm Definitzione tretu, logu, inue si ammuntonat sa cosa de illimpiare po dh’arregòllere (es. sa castàngia po ndhe dha bogare de s’ischissone, candho si ndhe betat a iscudidura) Ètimu srd.

ifainàdu , pps, agt: ilfainadu, irfaghinau, irfainadu, isfainadu, isfainau, sfainau Definitzione de ifainare; nau de ccn., chi est chentza fàere faina, chentza impreu; chi est in giru, a ue bolet andhare, a s’afaiu Sinònimos e contràrios arreulau, bacamundhu, disabbutu, faghineri, ilfatziennadu, mandronàciu, perduleu, praitzosu / disimperau, sprainau | ctr. afainadu, impitzadu 2. custu manzanu fint in piata, sétidos in sa pedríscia de sos ilfainados ◊ l'incantat su ciaulellu de sa zente isfainada ◊ sa pisedhina s'istràviat fatendhe tzocare de su risu sos isfainados ◊ unos cantos irfainados si sunt acurtos apare e ant fatu bardana 3. ifainadu, fit atraessendhe una tanca a candho che bidet unu pastore ◊ sos fizos sunt totu irfaghinaos che puzones de prédiche Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inactif Ingresu idle Ispagnolu inactivo Italianu inoperóso Tedescu untätig.