A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

pelliài , vrb Definitzione àere a disígiu forte, bòllere e pedire calecuna cosa / p. a ccn. = cramare a iscramu a unu Sinònimos e contràrios apedhiae.

pellicànu , nm Definitzione genia de pigione mannu.

pellícula , nf Definitzione su pigighedhu de sa pedhe prus in pitzu; tira fine e longa meda ue si registrant is immàgines de unu filmi, o sa figura chi si ndhe bodhit a màchina fotogràfica 2. e, gira ca ti giro, in sa pellícula at fissadu un'istória ridícula Tradutziones Frantzesu pellicule, film Ingresu film Ispagnolu película Italianu pellìcola Tedescu dünne Haut, Film.

pellipellítza , avb Definitzione èssere p. de ccn. cosa = carriau, totu prenu de…, callagalla, a pedhi; giogandho a cadhos fortes, sa 'mama' pregontat a su piciochedhu chi portat is cumpàngios cicios a cuadhu P., cantos sunt custos? (is pódhighes chi at bogau ma chi cudhu no podet bíere) Frases che fit meighinendhe in binza… mi ndh'est torradu cun sos trastes pellipellitza de zorfo! Ètimu srd.

pellítza , nf Definitzione pedhe de animale conciada cun totu sa lana o pilu e fata a bestimentu; genia de macarrone de sa matessi genia de su spíciua e gheta: pasta unu pagu téndhia, alladiada, segada a orrugos, cota e cundhia che a totu is macarrones; in cobertantza, imbriaghera 2. li fit dendhe a manigare pellitzas, sas piús bonas chi aiat fatu in vida sua 3. nche so lassinau in su chimentu de sos iscopiles ghiràndheche a domo cada sero una bete pellitza!

pellitzòne pedhitzòni

pellógu , avb Definitzione aifatu de su logu, peri su logu Frases a duos e tres betos fut s'allogu e a bois s'alzola e s'istula, sa terra innetiada a tula tula, sa pedra acolta a muntone pellogu (Piras)◊ tengu cosixedha ispainada pagu pellogu Ètimu srd.

pellòne , nm Definitzione genia de sachedhu prenu de pedra o de ballas isparau o brillau po fèrrere e fàere male Ètimu spn. pellón.

pellongaméntu , nm Definitzione su pellongare, allonghiadura Sinònimos e contràrios pellongu.

pellongàre , vrb: perlongai, perlongare, prelongai Definitzione tirare a longas, tirare agoa, lassare istare su de fàere a un'àteru tempus; allonghiare calecuna cosa Sinònimos e contràrios allonghiai, atrassai, crastinare, illonghiare | ctr. allestire, impressire / incruciai Ètimu itl. perlongare Tradutziones Frantzesu prolonger, renvoyer Ingresu to prolong, to delay Ispagnolu aplazar, prolongar Italianu prolungare, differire, procrastinare Tedescu verlängern, aufschieben.

pellóngu , nm, avb: perlongu Definitzione tempus in prus chi si giaet po fàere un'óbbrigu / pònnere una cosa p. = de longu; tirare p., pellongos = tirare a longas, su si pigai tempus meda Sinònimos e contràrios atrassadura, dilata, porra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renvoi, délai Ingresu delay Ispagnolu aplazamiento Italianu differiménto, dilazióne Tedescu Aufschub, Verzögerung.

pelmíssu , agt, nm: permissu, pilmissu, premissu Definitzione chi si lassat o chi si podet fàere; genia de adduida chi si giaet po pòdere fàere calecuna cosa / pàrriri sa morti in p. = lègius de fai a tímiri, pantàsimas 2. àpidu su pelmissu regulare, cun sas retas a pala, fatendhesindhe gala, Pep'Iscedhu si aviat a piscare ◊ candho creia de bos cuntentare, in s'ufítziu mi ant negadu su permissu! Tradutziones Frantzesu permis, permission Ingresu permission Ispagnolu permiso Italianu permésso Tedescu erlaubt, Erlaubnis.

pelsòne , nf, nm: persona, persone, personi, pertzoni, pessona, pessone, pessoni, prassoni, pressona, pressoni Definitzione su cristianu, ómine o fémina, cunsiderau po totugantu su chi est de carena e de cumportamentos, su chi paret e fintzes su chi est chentza chi si pàrgiat coment'e ideas, cultura, capacidades, importu e àteru Sinònimos e contràrios carena / cdh. passona Maneras de nàrrere csn: pessone bona = onesta, triballante, contivizosa, acabada, de calidades bonas; pessone mala = metzana, dada a su malu fàghere Frases medas otavas, modas e frores bivint solu in sa mente de is personas antzianas ◊ coment'e persone cumpariat pagu: fit bàsciu e gobbosu ◊ at pentzau ca fiat una pressoni chi contat meda ◊ si bident sos persones aferrèndhesi ◊ sa limba est una, e própiu no sa peus, capatzidade naturale de sa pessone e de totu sa zente ◊ no bi votat niunu in sa pelsone mia: ndhe fato su chi chelzo! ◊ bio chi est persona itelligente e de bonu sensu Sambenados e Provèrbios prb: sa personi intelligenti no si abantat mai Ètimu itl. persone Tradutziones Frantzesu personne Ingresu person Ispagnolu persona Italianu persóna Tedescu Person.

pèlte , nf, nm: apesta, pesta, pesti Definitzione maladia mala apicigosa chi s'ispraghet e cundhit gente meda, ma fintzes maladia o male bastat chi siat; gente mala chi no faet a dha padire / maladias de su matedu, totu genias de codrolinu microscópicu: pesta o fintzes arrúngia de sa fògia (Taphrina deformans) chi faet sa fògia de unas cantu matas (es. péssighe, méndhula) coment'e a bubburucas, a giúmburos; p. de sa fruta (Fusicladium pirinum); p. niedha, p. de s'àxina o fintzes pódhine biancu (Oidium Tuckeri) Sinònimos e contràrios pidémia 2. pro cussu pelte malu solu timo! ◊ est ue passas a segare tue che candho passet una mala pesta ca mata sana no lassas in logu Ètimu ltn. peste(m) Tradutziones Frantzesu peste Ingresu pestilence Ispagnolu peste Italianu pèste Tedescu Pest.

peltúnghere patúngi

peltúnta , nf: pertunta, pretunta Definitzione sinnu de bestiàmene, un'istampu tundhu fatu in mesu in mesu de una o fintzes de ambas origas / pertunta scadrogada: duos sinnos impare Frases fut un'ainedhu murisinu cun urigas sinnadas a pretuntas Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd.

peltúntu , pps, agt, nm: pertuntu Definitzione de peltúnghere; totu fatu a istampos; ispada o manunta de su telàrgiu, totu a istampos Sinònimos e contràrios bucadu, istampadu, paltusatu Maneras de nàrrere csn: sa trudha pertunta = sa terudha istampada; pedra pertunta = pedravúmiga 2. su betzu zughiat una bértula pertunta Tradutziones Frantzesu percé Ingresu pierced Ispagnolu agujereado Italianu forato Tedescu durchbohrt, gelocht.

peltusíta , nf: pertusita Definitzione genia de druche, mannu, ladu, unu pagu ischeadu a ferru de cuadhu ma prus apertu, o fatu fintzes a bisura de lóriga; genia de pane mannu (su tanti de sete panes de fresa) chi sa famíglia de unu mere faet a ispianada grussa e totu pintada po dha giare a su massaju de domo úrtima die de annu o sa die de Annunou Frases cantos càbudes, cantas peltusitas e cantos pabassinos tue as cotu!…◊ in sa peltusita, su dulche piús mannu e bellu, bi fint figurados totu sos tribàglios de s'ómine Terminologia iscientìfica drc, pne Ètimu srd.

pèna , nf Definitzione css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu Sinònimos e contràrios dolorias, pispinidura / cundenna | ctr. conciolu, cuntentesa, gosa, prégiu Maneras de nàrrere csn: bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri Frases no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori! 3. cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella Ètimu ltn. poena Tradutziones Frantzesu peine, chagrin Ingresu pain, punishment Ispagnolu pena Italianu péna Tedescu Leid, Sorge, Strafe.

penài , vrb: penare Definitzione sufrire, istare sufrindho, fàere una cosa a sacrifíciu; nau de sa fémina príngia, èssere a dolores illibbertandhosi / penai sa morti = sufrire meda, istentare morindho Sinònimos e contràrios pascionare, patire, peleai, penitai, penoriare, piare, sufrire | ctr. gosai Frases morti, beni e pigamindi: no mi lessis a penai! ◊ fillu miu isfortunau, dèu ti apu penau, dèu ti apu sentiu! (L.Cocco)◊ ses brujendhe in s'eternu disbaratu o ses penendhe ancora in purgadóriu? (P.Casu)◊ a bortas is fillus imbrólliant su babbu e sa mama chi funt penendi po dhus fai èssi cancuna cosa 2. candho la fipo parturindhe l'apo penada duas dies e duas notes: pro bi lassare sa vida, mama e fiza! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer Ispagnolu penar, padecer Italianu penare Tedescu leiden.