A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

fexadòri , nm Sinònimos e contràrios fegone, imbriagone Ètimu srd.

fèxe, fèxi fèche

fexósu , agt Definitzione chi est prenu de feghe, chi giughet feghe meda (o fintzes murca, fundhurúgiu, si est nau de s'ógiu) Sinònimos e contràrios ttrs. fetzosu Frases s'ollu a bortas essit fexosu meda Ètimu srd.

fía , nf: fiba, fila 1, fira Definitzione genia de ispaitu forte finivini po cosire orrobba / soga de f. = cabu de filu Sinònimos e contràrios filu Frases lah, custa est fia forti po cosiri! ◊ candu torru mi ammostas totu sa fiba chi as annuau ◊ cussu bendiat de totu: zigarrus, tabbacu, agus, fila po cosiri cunserva e pasta… Terminologia iscientìfica trp Tradutziones Frantzesu fil à coudre Ingresu sewing thread Ispagnolu hilo para coser Italianu filo da cucire Tedescu Zwirn.

fiabbólica , nf Definitzione its, pentzamentu?, immaginatzione? Frases caligunu at a pentzare ca custos sunt contos de fiabbólica: epuru sunt cosas capitadas.

fiàca , nf Definitzione manera de fàere, a sa lena ma cun trassa; cosa chi si narat o chi si faet cricandho de pigare a sa bona a unu Sinònimos e contràrios addàsiu, apódhiu, cagna / abbréngulu, carigna, frandhigu, imbímbinu, losinga, marieta Frases a ndhe zughes de fiacas, tue!…◊ míseros nois chi nos lassamus ingannare de sas fiacas chi fachent sos de su mundhu! ◊ unu padronu ricu cun fiaca unu giualzu at imbaucadu ◊ cussos coglionant sa zente cun sas fiacas 2. fit fachèndheli chentu zocos e fiacas ◊ sas pupias si ammodhicabant a sas fiacas de sa natura ◊ dae sa fiaca de sos canes si l'aiat pessau chi fit su fizu torrandhe ◊ issu no fit bonu a fàchere fiacas e carinnos frassos ◊ fit s'animedha tua in oriolu a su chelu pedindhe una fiaca de zocos Ètimu itl. fiacca Tradutziones Frantzesu lenteur, cajolerie Ingresu slowness, simpering Ispagnolu lentitud, zalamería Italianu lentàggine, moina Tedescu Langsamkeit, Geziertheit.

fiàca 1 , nf: flaca, fraca Definitzione fràmula de fogu tenendho; làmpana chi leant a piscare; genia de fenu, o erba de fai ciulirus, chi ponent fintzes a fàere fundhos de cadiras: dha narant puru àcia de pòbur'ómini e in àteros logos flaca / min. frachetedha Sinònimos e contràrios fiama, fiara, gliama, pampa / basca, calura / làmpada, teda Maneras de nàrrere csn: piscai a fraca = farcai; no si nd'iscit ne fumu e ne fraca = nudha Frases seu coxinendi totu a fraca de linna ◊ candu su forru est brandu si alluit flaca in sa buca po fai cresci s'àlidu aintru ◊ su pane cheret assadu a fracas ridas ◊ parit ca bogat fraca de faci po comenti est imbriagu ◊ fuint che astile, che abes dae fumu e dae fraca ◊ sa sida de mudeju faghet fiaca meda po ulciare su porcu 2. su gorropu, mancu in tempus de fracas ne porcos e ne crapas creo l'apant mai visitau Terminologia iscientìfica ans, rba, Ampelodesmos mauritanicus Ètimu ltn. *flacca Tradutziones Frantzesu flamme, flambeau Ingresu flame, torch, lantern Ispagnolu llama, antorcha, carrizo Italianu fiamma, fiàccola, frugnòlo Tedescu Flamme, Fackel, Blendlaterne.

fiacàda , nf Definitzione fràmula, pampada / fàghere una f. de fogu = allúiri su fogu Sinònimos e contràrios aframata, pampada Ètimu srd.

fiacadúra , nm Definitzione su fiacare, su pigare a unu a fiacas, a losingas, a frandhigos Sinònimos e contràrios addengamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cajolerie Ingresu petting Ispagnolu mimo, agasajo Italianu coccolaménto Tedescu Liebkosung.

fiacàre , vrb Definitzione fàere fiacas, pigare a frandhigos, pònnere fiaca Sinònimos e contràrios addengae, agiodhare, pibiare, scanceriai Frases sos frades, allodhiaos comente fint, fiacabant e si cheriant fiacaos dae sa mama ◊ a sa piatza li poniant su lúmene e cun cussu la mutiant e la fiacabant che una criadura ◊ no sempre sos túnghios de su bentu li fiacabant su sonnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu choyer Ingresu to cuddle Ispagnolu mimar Italianu coccolare Tedescu hätscheln.

fiachèsa , nf: flachesa, frachesa Definitzione genia de debbilesa, mescamente de su malàidu, fintzes debbilesa in sensu morale Sinònimos e contràrios allacanamentu, cansàntzia / amotroxinamentu, apódhiu Frases tengu frachesa a is cambas ◊ ses invocada pro s'umana flachesa ◊ seu a frachesas de morti! ◊ Deus tenit piedadi de sa frachesa nosta ◊ seu a frachesas de basca 2. sempri a fortza de frachesas po ci dhi podi fai cabai s'alimentu Ètimu ctl., spn. flaquesa, flaqueza Tradutziones Frantzesu épuisement Ingresu exaustion Ispagnolu agotamiento Italianu spossatézza Tedescu Erschöpfung.

fiachína, fiaghína , nf Definitzione fragu légiu, pruschetotu de tródhias Sinònimos e contràrios pudescioi / cdh. fiachina Frases ndhe faghes de fiaghina!…◊ in cue no si bi podet istare de sa fiaghina Tradutziones Frantzesu puanteur Ingresu stink Ispagnolu hediondez, mal olor Italianu puzzo Tedescu Gestank.

fiacòne , agt, nm Definitzione chi o chie giughet fiacas, trassas Frases abbocau e tzillerarju depet esser fiacone.

fiacósu , agt Definitzione chi est pigau de sa fiaca, chi faet is cosas tropu abbellu, chi est tropu addasiau pruschetotu po preitza; chi est trasseri Sinònimos e contràrios adasiau, cacallenu, cojanesu, prodhincu / inganneri, ingheniosu.

fiacósu 1, fiagósu , agt: fracosu, fragosu Definitzione chi dhi andhat fragu, chi tenet arrancu (fintzes chi dhi essit fragu malu, pudésciu)/ ozu fracosu = contomosu Sinònimos e contràrios annuscau, fragadinu, fragósigu, fragulosu, nuscosu, olidu, olorosu / cdh. fiacosu / fiagadore, fiaghinu / contomosu Frases zughiat unu cantu de casu fiagosu e bermigadu ◊ cussu est fiore bellu, ma no fiagosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu odorant Ingresu fragrant Ispagnolu hediondo Italianu odoróso Tedescu riechend (übel).

fiàcu , agt: flacu, fracu Definitzione chi est a debbilesa, débbile mescamente de maladia Sinònimos e contràrios débbile, flúsciu, istasidu, infrachiu, modhi | ctr. crispu, folte, téteru Maneras de nàrrere csn: èssiri f. de cerbedhu = conchivracu, mancai sa mellus dí de s'annu, a unu, èssere tocadu a conca; èssiri de memória flaca = chi s'irméntigat totu; rídere a fiacu = arriri poita is àterus funt arriendi, ma sentza cumprèndiri bèni ita dhus at fatus a arriri; ríere a fiacu = arriri ca is àterus funt arriendi ma sentza cumprèndiri poita Frases seu fadiau fracu ◊ bandas fracu, solu in sa bia, e atruessas e imburchinas ◊ s'ifruentza che aiat leadu sos betzos piús fracos 2. ite pessone illusa e conchi fraca!…◊ si depit èssi acabbau de ammachiai, custu: est locu fracu ◊ sos de Foranu fint cussiderados unu pagu fracos de crevedhu Ètimu ltn. flaccus Tradutziones Frantzesu faible Ingresu weak Ispagnolu flojo, flaco Italianu fiacco, débole per malattia Tedescu schwach, kraftlos, geschwächt.

fiàcu 1, fiàgu , nm: flacu 1, fracu 1, fragu Definitzione abbentada chi si leat cun su o chi si sentit in su nasu Sinònimos e contràrios abbentada, abbentu, antori, arrancu, arrasta, frusa, nuscu / cdh. fiacu Maneras de nàrrere csn: essire, andhare, pònnere fragu a sa cosa, leare, iscapai f. (custu bollit nàrriri fintzas "bogai fragu"); zenias de fragu: bellu, pudésciu, béchinu (de craba), bíschidu (= agru), putzinosu, púdidu (= de pudesciori), brusiadu (= de cosa abbruxada); avb. a fragu = fraghendi, cun fatzilidade meda; andai fragus malus a ccn. = bogare fama mala Frases at istérridu sa bestimenta pro che li bogare su fiagu de s'inserru ◊ intrat su fiagu areste de su pruleu ◊ so lendhe fragu brusiadu: ite at a èssere? ◊ portu cussu fragu in is càrigas ◊ cuss'erba mi at lassadu su fragu in manos ◊ sas cosas postas paris leant s'una su fragu de s'àtera ◊ isterre custa cosa in fora a che li essire su fragu malu ◊ soe a fiacu de casu e de verveche ca faco su pastore 2. comente l'as àpida custa cosa, a fragu? ◊ custus froris, chi dhus prantas, pigant a fragu ca immoi est tempus ◊ daghi nos cogiamos, a fostè mancu fiagu a nares bondhe acudit! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu odeur Ingresu smell Ispagnolu olor Italianu odóre Tedescu Geruch.

fiàdu , nm, nf Definitzione css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e àteru); nau in cobertantza (fintzes fiadedhu), una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere chi no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. fiadutzu Sinònimos e contràrios animabi, pecus Maneras de nàrrere csn: malu fiatu = fiadu malu, cristianu pagu bonu; fiadu berbeghinu, béchinu, bulu, fiadu minudu (animali piticu); fiadu russu = animali mannu Frases ite bella fiadu, cussa baca! ◊ su pastore deviat dare contu a unu fiotedhu de fiados berveghinos ◊ li ant regaladu fiados minudos e fiados russos ◊ in su saltu paschiat paritzos fiadutzos ◊ fia teracu anzenu ma mi ndhe essei e mi ponei abbandha cun fiados mios 2. arratza de fiadu chi at buscadu, a maridu, Fulana: mandrone de prima calidade! Tradutziones Frantzesu bête, pièce de bétail Ingresu beast, head (of cattle) Ispagnolu cabeza de ganado, res Italianu béstia, capo di bestiame Tedescu Vieh, Tier.

fiàdu 1 , nm: fiatu Definitzione s'ària chi si torrat alidandho / bogare, torrare fiadu; istrumentu a fiatu = aina de sonare a surbadura Sinònimos e contràrios àbidu, alentu, alenu, àlinu 1 Frases fiadu malu, àlidu malu de chie no tizirit bene ◊ no zuto fiadu ◊ si che fit morindhe, fit isalinandhe s'úrtimu fiadu.

fiagàda , nf: fragada Definitzione su fiagare, suspia de fragu Sinònimos e contràrios nuscada Frases sa cosa murigada pudescit sa fragada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de flairer Ingresu sniff Ispagnolu olfateo Italianu annusata Tedescu Riechen.